historia pisma - WordPress.com

HISTORIA PISMA
Pismo klinowe - 4000 r. p.n.e.
piktogramy - 2500 r. p.n.e.
alfabet fenicki - 1100 r. p.n.e.
alfabet grecki - 700 r. p.n.e.
alfabet łaciński - 400 r. p.n.e.
Malowidła naskalne z jaskini Lascaux we Francji są przykładem zapisu
rzeczywistości, jaka otaczała ówczesnego człowieka. To zapis dokonany
obrazem malarskim.
KIPU pismo Inków- forma trójwymiarowego zapisu
stosowana przez Indian prekolumbijskiej Ameryki
Południowej. Nazywane "pismem węzełkowym", ze
względu na swoją formę: zbiór wykonanych z bawełny lub
włosia lamy i alpaki kolorowych sznurków z supełkami.
Służyło do zapamiętywania liczb (najprawdopodobniej w
systemie dziesiętnym), a zapewne także i innych informacji.
Kipu mogło przechowywać także dane nienumeryczne,
takie jak nazwy geograficzne, imię twórcy lub właściciela
oraz przedmiot obliczeń, co czyniłoby z niego pierwotny
rodzaj pisma.
Posługiwali się nim członkowie klasy panującej oraz
specjalni rachmistrze (w języku keczua khipukamayuq) z
imperium Inków oraz - jak wynika z nowych odkryć - także
wcześniejsze kultury Indian Ameryki Południowej z
obszaru Andów. Istniało kilka odmian kipu, które
umożliwiały administratorom imperium m.in. ewidencję
ludności, obliczanie podatków, zapisywanie stanów
magazynowych, składanie sprawozdań, przechowywanie
danych historycznych, kalendarzowych, itp. Jedno kipu
mogło liczyć od kilku do nawet 2 000 sznurów.
Około 3500 lat p.n.e powstawały na bliskim wschodzie gliniane tokeny z
odciśniętymi prostymi kształtami i nacięciami. To najprawdopodobniej
pierwsze formy zapisu. Abstrakcyjne formy nie są już obrazkami –
piktogramami, ale ideogramami, które dały początek pierwszemu pismu
klinowemu.
PISMO KLINOWE
Pismo klinowe – najstarsza, na Bliskim Wschodzie,
odmiana pisma, stworzona najprawdopodobniej
przez Sumerów ok. 3500 lat przed naszą erą.
Pierwotnie było złożone z przedstawień
rysunkowych, które wyobrażały przedmioty albo
jeden charakterystyczny ich element, a przy bardziej
abstrakcyjnych pojęciach – kompozycje symboliczne.
Na początku system był całkowicie ideograficzny
(obrazkowy). Każdy znak miał znaczenie
podstawowe, do którego dochodziły znaczenia
poboczne. Nazwa pochodzi od kształtu znaków
odciskanych na glinianych tabliczkach za pomocą
kawałka trzciny. Jego powstanie, w IV tysiącleciu
p.n.e., związane było z administracyjnymi i
gospodarczymi potrzebami rozwijającej się coraz
bardziej cywilizacji. Do największego rozkwitu
doszło w XIV-XIII w. p.n.e. z uwagi na wagę języka
akadyjskiego na Bliskim Wschodzie, w którym było
zapisywane. Pismo klinowe używane było aż do
okresu panowania na Bliskim Wschodzie
hellenistycznej dynastii Seleucydów w II w. p.n.e.
Materiały piśmiennicze - PERGAMIN
Pergamin – materiał pisarski wyrabiany ze skór
zwierzęcych. Pergamin wyparł rozpowszechniony
wcześniej papirus stosowany w starożytności i był
głównym materiałem pisarskim w Europie i na
Bliskim Wschodzie przez cały okres redniowiecza,
po czym został skutecznie wyparty przez papier.
Używano go również jako materiału okryciowego
do opraw książek.
Pergamin wyrabiano ze skór wielu różnych, ale
najczęściej młodych zwierząt. Głównie
wykorzystywano skóry cielęce oraz owcze i kozie.
Pergamin jest jakościowo lepszy od papirusu. Jego
największe zalety to, w odróżnieniu od papirusu,
możliwość pokrywania pismem obu powierzchni
oraz wytrzymałość, która umożliwiła zastąpienie
zwoju współczesną postacią książki czyli
kodeksem. Dopiero pergamin umożliwił
stosowanie daleko bardziej zaawansowanych
zdobień, a w szczególności rozbudowanych
iluminacji i . Ważną zaletą pergaminu była
również możliwość jego produkcji w dowolnym
kraju z miejscowych surowców.
Materiały piśmiennicze - PAPIER
Papier– Papier (według chińskich kronik) został wynaleziony w Chinach przez kancelistę na
dworze cesarza He Di z dynastii Han, eunucha Cai Lun, około 105 r. n.e. Kancelista
eksperymentował z korą drzew, jedwabiem, a nawet sieciami rybackimi, aż trafił na właściwą
metodę (papier czerpany) z użyciem szmat jedwabnych i lnianych. Cesarz He Di w uznaniu
doniosłości wynalazku podniósł go do godności ministra rolnictwa.
Po bitwie nad rzeką Tałas w 751 r. Arabowie wzięli do niewoli chińskich papierników, dzięki
którym papier upowszechnił się na ziemiach arabskich. Arabowie do produkcji papieru
używali skrobi, która dobrze spełniała swoje zadanie w gorącym i suchym klimacie, ale nie
nadawała się do bardziej umiarkowanych regionów.
Najstarszą i najbardziej znaną jest, założona w 1268 roku, papiernia w Fabriano.
PISMO – PIKTOGRAFICZNE- EGIPCJANIE
Pismo obrazkowe- inaczej piktograficzne znane jest jako
najstarszy system piśmienniczy - pojawiło się ponad 2
połowie IV tys. p. n. e.. Za pomocą schematycznych
rysunków symbolizujących osoby, zwierzęta,
przedmioty oraz czynności przedstawiano elementy
rzeczywistości, którą próbowano oswoić. Prostota
rysunków w zrozumiały sposób oddawała znaczenia
sytuacji (np. polowań), jednak nie była w stanie oddać
wszystkiego, co chciano przekazać. Pismo
piktograficzne doczekało się wielu odmian. W piśmie
hieroglificznym występują 3 rodzaje znaków
Kierunek pisania
Hieroglify były zapisywane albo w kolumnach od góry
do dołu albo w rzędach od prawej do lewej bądź też
odwrotnie. Każdy znak posiada swoje lustrzane odbicie
używane do zapisu w odwrotną stronę. Przy czytaniu
musimy "spotykać" się z przedstawionymi hieroglifami,
tj. czytać od strony, w którą "patrzą" postacie
przedstawione przez znaki.
Zapis liczb
Starożytni Egipcjanie używali systemu dziesiętnego
niepozycyjnego, zwanego obecnie egipskim systemem
liczbowym. Istniały specjalne znaki dla 1, 10, 100, 1000 i
10000. W ograniczonym zakresie wykonywano i
zapisywano ułamki.
PISMO – PIKTOGRAFICZNE- hieroglify
PISMO – PIKTOGRAFICZNE -hieroglify
Znaki fonetyczne
Pismo starożytnego Egiptu używało powszechnie znaków fonetycznych do
zapisu języka egipskiego Są to znaki oznaczające 1, 2 lub nawet 3 spółgłoski.
PISMO – PIKTOGRAFICZNE -hieroglify
Znaki
determinatywne
Używane były do
uściślenia o jaką
klasę wyrazów
chodzi. Np.
wszystkie imiona
bóstw były
poprzedzane
znakiem siedzącej
figurki boga
(podobnie jak to
ma miejsce w
piśmie klinowym).
PISMO – PIKTOGRAFICZNE-MAJOWIE
Majowie pisali używając znaków wyrażającymi nie tylko dźwięki, ale przede wszystkim
pojęcia (jak rysunki w rebusach). Z chwilą gdy poszło w niepamięć znaczenie tych
obrazków, pismo Majów stało się szyfrem prawie niemożliwym do odczytania, tym
bardziej, że po wielu wiekach znaki, ulegając licznym przemianom, przestały być
podobne do przedmiotów, które pierwotnie wyobrażały. Ewoluowało ono powoli od
zapisu hieroglificznego, poprzez zapis sylabiczny w kierunku zapisu głoskowego.
Majowie mieli bogate pismo hieroglificzne, którego znaki przedstawiały między
innymi: przedmioty, zwierzęta, bogów. Prostsze znaki służyły do wyrażania
przysłówków i przyimków. Ustawiając je odpowiednio, pisarze zapisywali krótkie
zdania. Zapisywali oni ruchy gwiazd, ważne daty, imiona bogów, przepowiednie
kapłanów. W ich tekstach można przeczytać o sojuszach, wojnach, małżeństwach
między rodami królewskimi, datach śmierci i narodzin. Święte pismo Majów stało się
elementem ozdobnym. Litery wykuwano na płytach kamiennych, ołtarzach, schodach
itp. Pismem ozdabiano też biżuterię, muszle, kości, wyroby garncarskie, drewniane
sufity czy też ściany.
W 2006 roku archeologowie ogłosili, że próbka pisma odkryta w San Bartolo (północnowschodnia Gwatemala) jest wyraźnym dowodem na to, że Majowie pisali ponad 2300
lat temu. To kilkaset lat wcześniej niż dotychczas sądzono i 600 lat przed okresem
klasycznym cywilizacji, gdy dający się odczytać system pisma wszedł w powszechne
użycie.
PISMO – IDEOGRAFICZNE-MAJOWIE
PISMO – IDEOGRAFICZNE-MAJOWIE
PISMO - FONETYCZNE- ALFABET
Pismo fenickie
Fenicjanie, 2000 lat p.n.e.
Fenicjanie, handlowy lud przejął i zreformował w XIII wieku p.n.e. północnosemickie pismo alfabetyczne i rozpowszechnił je następnie w rejonie Morza
Śródziemnego, gdzie między innymi zetknęli się z nimi Grecy. Pismo to posiadało
22 litery oznaczające spółgłoski. Brak było liter odpowiadających samogłoskom.
Litery miały kształty geometryczne i były kreślone za pomocą znaków liniowych.
Pisano od strony prawej ku lewej, a poszczególne wyrazy oddzielano pionową
kreską. W piśmie tym nie było znaków przestankowych.
Znaki pisano ręcznie za pomocą pióra i specjalnego atramentu.
Pismo fenickie stało się podstawą alfabetu greckiego.
PISMO - FONETYCZNE- ALFABET
Starożytna Grecja
Grecy przyjęty od Fenicjan alfabet dostosowali do swych potrzeb: dodano nowe
litery – samogłoski, zmieniono oznaczenia i kształt liter oraz kierunek pisma. Pisano
wyłącznie dużymi literami.
W V wieku p.Chr. Grecy posiadali już alfabet składający się z dwudziestu czterech
liter (17 spółgłosek i 7 samogłosek).
Początkowo pisano tak, jak Fenicjanie (od prawej do lewej strony), później
zmodyfikowano ten sposób pisząc raz od prawej, raz od lewej, aż w końcu pisano w
sposób przyjęty aż do dziś - od lewej do prawej.
PISMO - FONETYCZNE- ALFABET
Starożytny Rzym
Rzymianie przejęli pismo od Greków za pośrednictwem Etrusków w VII w. p.n.e.
Dokonali jego modyfikacji do swych wyobrażeń i celów: zmienili kształt liter i
oznaczenia dźwięków. Wczesny alfabet składał się z 21 liter, w I w. dodano do niego
Z i Y.
Do najstarszych zabytków tego pisma należą inskrypcje, najsłynniejszą jest tzw. Stela
Romulusa.
PISMO - FONETYCZNE- ALFABET
Średniowiecze – czasy współczesne
Alfabet łaciński rozprzestrzenił się razem z armią rzymską w niemal całej Europie.
Po upadku Cesarstwa Rzymskiego to mnisi podtrzymywali w Europie umiejętność
czytania i pisania.
Do Polski pismo przybyło wraz z chrześcijaństwem z Czech. Oparte jest na alfabecie
łacińskim składa się obecnie z 32 liter.
Pierwszymi ośrodkami oświaty były klasztory. Tam powstają pierwsze na ziemiach
polskich dokumenty i księgi – kodeksy w języku łacińskim.
Z łaciny wywodzi się alfabet polski. Dodano jednak 11 liter: ą, ć, ę, j, ł, ó, ś, u, w, ż, ź.
Dokonały tego wpływy chrześcijańskie i organizacja kościoła. Stopniowo w tekstach
łacińskich zaczynają się pojawiać pojedyncze słowa polskie.
PISMO - FONETYCZNE- ALFABET
ALFABET MOSE’A
Kod Morse'a – stworzony w 1840 przez Samuela Morse'a i Alfreda Vaila sposób
reprezentacji alfabetu, cyfr i znaków specjalnych za pomocą dźwięków, błysków
światła, impulsów elektrycznych lub znaków popularnie zwanych kreską i kropką.
Wszystkie znaki reprezentowane są przez kilkuelementowe serie sygnałów –
krótkich (kropek) i długich (kresek). Kreska powinna trwać co najmniej tyle czasu,
co trzy kropki. Odstęp pomiędzy elementami znaku powinien trwać jedną kropkę.
Odstęp pomiędzy poszczególnymi znakami – jedną kreskę. Odstęp pomiędzy
grupami znaków – trzy kreski.
ALFABET BRAILLE’A
Alfabet Braille'a – alfabet umożliwiający
zapisywanie i odczytywanie tekstów osobom
niewidomym. Stworzony przez Louisa
Braille'a, który w wyniku wypadku oślepł w
dzieciństwie. Oparty jest na wojskowym
systemie umożliwiającym odczytywanie
rozkazów bez użycia światła. Podstawą, z
której wyprowadza się cały system Braille'a
jest sześciopunkt nazywany znakiem
tworzącym. System składa się ze znaków
będących kombinacją sześciu wypukłych
punktów ułożonych w dwóch kolumnach po
trzy punkty w każdej. Lewa kolumna zawiera
umownie oznaczone punkty: 1,2,3, zaś prawą
stanowią punkty: 4,5,6. Wzajemna
kombinacja i rozmieszczenie punktów daje
możliwość zapisu sześćdziesięciu trzech
znaków. W brajlu można zapisać wszystko –
istnieje kilka uzupełniających systemów
zapisu brajlowskiego – notacje:
matematyczna, chemiczna, fizyczna i
muzyczna.