praca magisterska - 0817161017
advertisement
x60 Warto¶ć ludzkiego życia · KKK 2258-2283; 2318-2324· Jan Paweł II „Evangelium Vitae „Ewangelia życia o warto¶ci i nienaruszalno¶ci życia ludzkiego”· „Donum Vitae”- Instrukcja o szacunku dla rodz±cego się życia ludzkiego i godno¶ci jego przekazywania· „Deklaracja o eutanazji” – Kongregacja Doktryny Wiary Aspekt biblijnyEtyczny wymiar człowieka od momentu poczęcia aż do naturalnej ¶mierci obejmuje wszystko: ludzk± cielesno¶ć i pocz±tek i koniec życia. Jest to wszystko niesłychanie ważne dla teologii ciała, to jest racja dla której teologię i antropologię należy budować „od pocz±tku”, id±c dokładnie za biblijn± wizj± człowieka i jego życia, w przeciwnym razie człowiek pozostanie sam dla siebie niezrozumiały.Stary Testament – Na stronach Pisma ¦w. dowiadujemy się o wielkim darze jakim jest życie. Jest to dar ¶więty, w którym Bóg objawia swoj± tajemnicę i hojno¶ć. Warto¶ć ludzkiego życia można ukazać w trzech aspektach:Życie to rzecz cennaŻycie to rzecz kruchaŻycie to rzecz ¶więtaNależy zauważyć, że życie pojawia się na ostatnim etapie stwarzania, jest ono ukoronowaniem całego aktu stworzenia – ukoronowaniem życia jest stworzenie człowieka. Bóg obdarzył człowieka swoim błogosławieństwem dzięki któremu nasze życie choć czasem trudne staje się wielkim darem, które jeste¶my w stanie bronić i je ratować.To życie jest jednak nietrwałe. Do natury istot żywych należy ¶mierć. Życie jako dar boży podlega zawsze Bogu i od Niego jest zależne (PS 104). To elementarne dobro człowieka życie chroni pi±te przykazanie:W; 20,13 „Nie będziesz zabijał”Pwt 5, 17 „Nie będziesz zabijał”Zarówno w przekazie księgi wyj¶cia jak i Pwt „zabójstwo człowieka okre¶lane jest słowem „RASH”. Użycie tego słowa jednoznacznie wskazuje na zakaz prowokowania czyje¶ ¶mierci, przelewania krwi niewinnej oraz umy¶lnego powodowania ¶mierci bliĽniego. Nie wolno redukować tre¶ci. V przykazania Dekalogu do etymologicznej wymowy jednego tylko słowa. Ważne jest całe orędzie biblijne stoj±ce na straży nienaruszalno¶ci i integralno¶ci życia ludzkiego. Widoczne jest to w Rdz 4,10-12 Rdz9,5-6 – gdzie w pierwszym fragmencie upomina się o życie Kaina - drugi fragment „Przymierze z Noem”. Fragmenty te jednoznacznie potwierdzaj±, że życie każdego człowieka jest nienaruszalne.Potwierdza to nauka Jana Pawła II w EV nr 53„Życie ludzkie jest ¶więte, ponieważ od samego pocz±tku domaga się stwórczego działania Boga i pozostaje na zawsze w specjalnym odniesieniu do Stwórcy, jedynego Swego celu. Sam Bóg jest Panem Życia, od jego pocz±tku aż do końca. nikt w żadnej sytuacji nie może ro¶cić sobie prawa do bezpo¶redniego zniszczenia niewinnej istoty ludzkiej”.Biblia podkre¶la wielokrotnie prawdę, że ziemia jako miejsce życia człowieka nie może „znie¶ć przemocy zabójstwa” Ludzie za¶ na niej s± wezwani do solidarno¶ci, jedno¶ci, do wzajemnego szacunku. Dlatego więc ten, kto dokonuje zabójstwa „będzie tułaczem i zbiegiem na ziemi, daleko od oblicza Pana” (Rdz 4,14).Punktem centralnym nauki ST o nienaruszalno¶ci ludzkiego życia jest przekonanie, że tylko Bóg jest całkowitym Panem tego życia. W tym ¶wietle rozważana jest nawet prawda o tym, że ten kto popełni zbrodnię zabójstwa może być niekiedy ukarany przez ludzi, ale tylko na tej podstawie, że wcze¶niej Bóg tego chce. (Wj 21,12) (zob. KKK 2258 i EV nr 53). - Nowy Testament – Ewangelia wg ¦w. MateuszaJeden z głównych w±tków dotycz±cych nienaruszalno¶ci ludzkiego życia wprowadza ewangeliczne wyja¶nienie przykazania „nie zabijaj”. Chodzi w tym wypadku między innymi o wypełnienie prawa i wskazanie sprawiedliwo¶ci większej niż uczonych w pi¶mie i faryzeuszów. (Mt 5,21-24).„Słyszeli¶cie, ze powiedziano przodkom „nie zabijaj”, a kto by się domagał zabójstwa, podlega s±dowi...”Obrona życia w Ewangelii jest bardzo radykalna, stawia ona bowiem wymogi moralne sięgaj±ce aż do korzeni zabójstwa, a mianowicie surowo oceniaj±c gniew, nienawi¶ć, wrogo¶ć i zemstę, mamy więc do czynienia nie tylko z samym potępieniem zabójstwa jako takiego, ale także z potępieniem wszystkiego tego co do niego prowadzi i co go poprzedza. Przykazanie V w swej warstwie przedmiotowej wyklucza wszelkie przejawy nienawi¶ci, gniewu, zło¶ci. Kierowane przeciw bliĽniemu. Pozytywnie też domaga się pojednania i obrony życia drugiego człowieka. Listy ¦w. Jana:Radykaln± ocenę etyczn± zabójstwa i gniewu wprowadza ¦w. Jan (1J 3,11-15). Zwraca on uwagę na niezwykł± zbieżno¶ć zachodz±c± pomiędzy całkowitym brakiem miło¶ci bliĽniego, nienawi¶ci± a zabójstwem. Wszystko to jest zawsze wzajemnie, nie tylko psychologicznie, silnie uwarunkowane.Teologia ¦w. Jana formułuje nakazy w tym względzie niezwykle radykalnie. Postawa chrze¶cijańska nie tylko wyklucza jak±kolwiek możliwo¶ć zabójstwa, nie tylko polega na unikaniu zabijania, lecz idzie jeszcze głębiej; jej specyfik± jest zdolno¶ć, do po¶więcenia własnego mienia i życia „dla drugich”.„Po tym poznali¶my miło¶ć, że On oddał za nas swe życie. My także „powinni¶my oddać życie za braci ...”(1J 3,16- 17).Uzasadnienie takiej postawy moralnej nie jest możliwe bez relacji chrystologicznej. I taka też jest najgłębsza racja obowi±zywalno¶ci pi±tego przykazania.Chrystus bowiem, jest tym osobowym wzorem, jaki został nam dany do na¶ladowania. *Chrystus – pełnia prawdy o warto¶ci ludzkiego życia„Evangelium Vitae” mówi o odnowieniu życia stworzonego przez „dar życia Bożego”. To odnowienie i nowe obdarowanie następuje przez wcielenie i ofiarę krwi Chrystusa. Nadaje ono dlatego niezwykł± warto¶ć ludzkiemu życiu.EV nr 25 „(...) wiara uczy dostrzegać i cenić niemalże Bosk± godno¶ć każdej osoby”.EV nr 29 „Jezus jest Synem, który odwiecznie otrzymuje życie od Ojca (J 5,26) i który przyszedł do ludzi, aby dać im udział w tym darze. Ja przyszedłem po to, aby owce miały życie i miały je w obfito¶ci” (J 10,10).Tak więc słowa i czyny i sama osoba Jezusa daj± człowiekowi możliwo¶ć poznania pełnej prawdy o warto¶ci życia ludzkiego.Jezus Chrystus objawia cał± wielko¶ć i warto¶ć życia szczególnie przez Swoj± Mękę i ¦mierć, która jest pełni± daru Boga dla człowieka. Przez Swoje Wcielenie i Ofiarę z Siebie, Syn Boży uczynił życie ludzkie miejscem, w którym dokonuje się zbawienie całej ludzko¶ci (EV nr 33). W ten sposób życie stało się objawieniem Boga, znakiem Jego obecno¶ci, ¶ladem Jego chwały (EV nr 34). Tak więc ostatecznie znaczenie tej prawdy, że życie jest darem Boga, polega na tym, że w Jezusie Bóg staje się dla nas darem i tym samym jest naszym życiem. On też jest Ľródłem, celem i pełni± życia, co rozstrzyga o prawdziwym sensie i warto¶ci życia w doczesnej historii.Powołanie człowieka Evangelium Vitae widzi w ¶wietle tajemnicy Stworzenia, jednak jest oczywiste, że jego autentyczna realizacja staje się możliwa dopiero dzięki Ofierze Jezusa i zjednoczeniu z Jego Miło¶ci±, a to następuje w Eucharystii. Aspekt dogmatyczny* KKK 2258-2283 i 2318-2324Kiedy się mówi o chrze¶cijańskim orędziu opowiadaj±cym się za życiem, to bez w±tpienia mamy na my¶li:1. Prawdę antropologiczn± – Bóg stworzył człowieka na swój własny obraz i podobieństwo, każdy człowiek jest przez Boga chciany, „miło¶ć Ojca nadaje mu sens i warto¶ć” (EV 32), ma możliwo¶ć odkupienia w Chrystusie znaczy to, że jeste¶my stworzeni w Chrystusie, a cielesno¶ć jest ukierunkowana ku przeniesieniu w Jego Misterium Paschalnym.* EV nr 39 „Życie człowieka pochodzi od Boga, jest jego darem, Jego obrazem i odbiciem, udziałem w Jego ożywczym tchnieniu”.2. Prawdę teologiczno-moraln± – ludzkie życie biopsychiczne jest warunkiem „Sine qua non” pełnej realizacji człowieczeństwa i ludzkiego osobowego powołania w ¶wiecie. Znaczy to, że bezwzględnym Panem i Dawc± życia jest sam Bóg. Człowiek jest tylko „administratorem”.Życie doczesne nie zawiera wszystkiego co należy do osoby, zwłaszcza, że ma ona własny, wyższy poziom życia, które nie ma kresu. Nie sposób życia cielesnego uważać za podstawowe dobro – warunek wszystkich pozostałych dóbr na ziemi, s± przecież wyższe dobra, aż po złożenie ofiary z tego życia. Obowi±zkiem społeczeństwa jest służenie osobie, ponieważ ona może osi±gn±ć przeznaczony sobie cel najwyższy tylko w Bogu. Dlatego nigdy nie będzie można uważać człowieka za zwykłe narzędzie, którym kto¶ mógłby dowolnie posługiwać się dla osi±gnięcia wyższego celu (zob. HV nr 9).* EV nr 22 „... Dlatego nie traktuje już życia jako wspaniałego daru Bożego, który został powierzony jego odpowiedzialno¶ci, aby on strzegł go z miło¶ci± i czcił jako rzeczywisto¶ć ¶więt±. Życie staje się dla niego rzecz±, któr± on uważa za sw± wył±czn± własno¶ć, poddaj±c się bez reszty jego panowaniu i wszelkim manipulacjom.3. Prawdę teologiczno-eschatologiczn± – egzystencja biologiczna człowieka z cał± jej niepowtarzalno¶ci± i indywidualno¶ci±. Kończ±ca się ¶mierci± ma swoje ostateczne rozwi±zanie eschatyczne dzięki Misterium Paschalnemu Jezusa i ko¶cioła (zob. Deklaracja o eutanazji).Jan Paweł II w EV nr 30 zaznacza, że w Jezusie, słowie życia, zostaje nam zapowiedziane i udzielone życie Boże i wieczne – to życie jest celem do którego człowiek zmierza i jest powołany.- KDK – Gaudiun et spes nr 51 „Uzgadnianie miło¶ci małżeńskiej z poszanowaniem życia ludzkiego”Sobór zaznacza że Bóg jako Pan życia powierzył ludziom posługę strzeżenia życia, któr± człowiek powinien wypełnić w sposób godny siebie. Należy z największ± trosk± ochraniać życie ludzkie od samego poczęcia; spędzanie płodu jak i dzieciobójstwo s± okropnymi przestępstwami. Trzeba też pamiętać, że życie ludzkie nie ogranicza się tylko do perspektyw doczesno¶ci lecz ma zawsze odniesienie do życia wiecznego. - KDK Gaudium et Spes nr 24 – „Poszanowanie osoby ludzkiej” Sobór potępia to wszystko co godzi w samo życie (zabójstwa, ludobójstwo, spędzanie płodu, eutanazja, tortury, okaleczenia, to co ubliża godno¶ci ludzkiej np. niewolnictwo, deportacje, prostytucja, handel kobietami i dziećmi – te wszystkie i podobne praktyki s± czym¶ haniebnym.Ko¶ciół zawsze stał na straży ludzkiego życia i nadal to czyni, chociażby napominaj±c i przypominaj±c o wielkiej warto¶ci ludzkiego życia.Kongregacja Nauki Wiary w dokumencie „Donum Vitae” zaznacza, że życie ludzkie od samego pocz±tku jest własno¶ci± Boga i nikt tego prawa nie może kwestionować.Instrukcja „Donum Vitae” zaznacza, że w naturze ludzkiej tkwi± niezbywalne prawa, które ¶ci¶le zwi±zane s± z osob±, na mocy aktu stwórczego. W¶ród tych podstawowych praw należy wymienić prawo do życia i integralno¶ci fizycznej każdej istoty ludzkiej od chwili poczęcia aż do ¶mierci ... Donum Vitae III. 3. Aspekt moralny* Wykłady z Teologii K.A. Bohdanowicz „Małżeństwo i Bioetyka”I koncepcja życia biopsychicznegoRozwija się na podłożu antropologiczno-etycznym. Ma ona w swoim założeniu trzy uzasadnienia moralne.rozwija starotestamentalny temat całkowitej nienaruszalno¶ci życia ludzkiego, dlatego iż zależy od stwórczej mocy Boga,rozwija temat panowania Boga w życiu ludzkim, aż do przyjęcia prawdy, iż Bóg wszystko oddał Chrystusowi,rozwija my¶l, iż wszelka analiza życia winna być analiz± globaln±, uwzględniaj±c człowieka jako osobę.Integralna wizja powinna być fundamentem autentycznej antropologii. Objawienie Boże daje nam pełn± prawdę o człowieku. Wizja człowieka usprawiedliwia moje działanie –je¶li dla mnie człowiek to ten stworzony na obraz i podobieństwo Boże.· Bioetyka – jest działem filozoficznej etyki szczegółowej, która ma ustalić oceny i normy moralne ważne w dziedzinie działań ludzkich, polegaj±cych na ingerencji w granicznych sytuacjach, powstania życia, jego trwania i ¶mierć. Jest to odpowiedzialno¶ć za cudze i własne dobra witalne. Istotna jest tutaj prawidłowa koncepcja człowieka:koncepcje (notatki)Antropologia Spirytualistyczno-personalistycznaCzłowiek to osoba, jedno¶ć cielesno-duchowa, pozostaje osob± zawsze i wszędzie.Bioetyka zbudowana na personalistycznej koncepcji człowieka ż±da afirmowania go w pełnym wymiarze jego tożsamo¶ci. Tylko wła¶ciwa koncepcja człowieka w wymiarze cielesnym i duchowym może stać się adekwatnym kryterium dla działań biomedycznych. * Wykroczenia przeciwko warto¶ci życia ludzkiegoI. Zabójstwo zamierzone – V przykazanie pod grzechem ciężkim zakazuje zabójstwa bezpo¶redniego i zamierzonego. KKK 2268-69Zakazuje jakichkolwiek działań z intencj± spowodowania po¶rednio ¶mierci osoby. Prawo moralne zakazuje narażania kogo¶ bez ważnego powodu na ¶miertelne ryzyko oraz odmówienia pomocy osobie będ±cej w niebezpieczeństwie.II. Przerywanie ci±ży KKK 2270-75 Życie ludzkie od chwili poczęcia powinno być szanowane i chronione w sposób absolutny. Już od pierwszej chwili swego istnienia istota ludzka powinna mieć przyznane prawa osoby, w¶ród nich nienaruszalne prawo każdej niewinnej istoty do życia. Ko¶ciół zawsze stał na stanowisku, że przerywanie ci±ży jest złem moralnym. Takie formalne współdziałanie w przerywaniu ci±ży stanowi poważne wykroczenie (kara ekskomuniki).* diagnostyka prenatalna –jest moralnie dozwolona, je¶li szanuje życie oraz integralno¶ć embrionu i płodu ludzkiego, d±ży do jego ochrony albo do jego indywidualnego leczenia. Diagnostyka nie powinna poci±gać za sob± wyroku ¶mierci.- „Wytwarzanie embrionów ludzkich, po to aby były używane jako „materiał biologiczny” jest niemoralne, Donum Vitae, III. III. Eutanazja KKK 2276-79 – Życie i zdrowie fizyczne s± cennymi dobrami, powierzonymi nam przez Boga. Mamy się o nie rozs±dnie troszczyć, uwzględniaj±c potrzeby drugiego człowieka i dobra wspólnego.Osoby, których sprawno¶ć życiowa jest ograniczona lub osłabiona domagaj± się szczególnego szacunku. Eutanazja bezpo¶rednia, niezależnie od motywów i ¶rodków, polega na położeniu kresu życiu osób upo¶ledzonych, chorych lub umieraj±cych. Jest ona moralnie niedopuszczalna.Zaprzestanie zabiegów medycznych, kosztownych, ryzykownych, nadzwyczajnych lub niewspółmiernych do spodziewanych rezultatów może być uprawnione. Jest to odmowa „uporczywej terapii”. Nie zamierza się w ten sposób zadawać ¶mierci i przyjmuje się, że w tym przypadku nie można jej przeszkodzić.- Stosowanie ¶rodków przeciwbólowych, by ulżyć cierpieniom umieraj±cego nawet za cenę skrócenia jego życia, może być moralnie zgodne z ludzk± godno¶ci±, jeżeli ¶mierć nie jest zamierzona ani jako cel, ani jako ¶rodek, lecz jedynie przewidywana i tolerowana jako nieunikniona. IV. Samobójstwo KKK 2280-83 – zaprzecza naturalnemu d±żeniu istoty ludzkiej do zachowania i przedłużenia swojego życia. Pozostaje ono w głębokiej sprzeczno¶ci z należyt± miło¶ci± siebie. Sprzeciwia się ono miło¶ci Boga żywego.Samobójstwo popełnione z zamiarem dania „przykładu”, zwłaszcza ludziom młodym, nabiera dodatkowo ciężaru zgorszenia.*Problem obrony uprawnionej KKK 22632267Uprawniona obrona osób i społeczno¶ci nie jest wyj±tkiem od zakazu zabijania niewinnego człowieka. Z samoobrony wynika – zachowanie własnego życia oraz zabójstwo napastnika.Jest uprawnione domaganie się przestrzegania własnego prawa do życia, nie jest winny zabójstwa nawet je¶li jest zmuszony zadać swemu napastnikowi ¶miertelny cios.Uprawniona obrona jest nie tylko prawem, ale i obowi±zkiem tego kto jest odpowiedzialny za życie drugiej osoby.Tradycyjne nauczanie ko¶cioła uznało za uzasadnione prawo i obowi±zek prawowitej władzy publicznej do wymierzania kar odpowiednich do ciężaru przestępstwa, nie wykluczaj±c kary ¶mierci w przypadkach najwyższej wagi.TransplantacjePi±te przykazanie dekalogu stoi na straży życia ludzkiego ale również jego integralno¶ci psychofizycznej. W ocenie etycznej wszystkich przeszczepów stosujemy następuj±ce zasady:Niemożliwy jest taki przeszczep, który poł±czony jest z u¶mierceniem dawcy organu.W sytuacji konieczno¶ci ratowania życia, gdy nie ma innych możliwo¶ci rozwi±zania, czę¶ć może być po¶więcona dla ratowania cało¶ci.Nieco inaczej wygl±da ocena moralna przeszczepu pojedynczych organów, kiedy to niepomiernie wzrasta niebezpieczeństwo bezpo¶redniego u¶miercania, a nieco inaczej w przypadku organów podwójnych lub takich, które mog± funkcjonować po naruszeniu ich integralno¶ci.
