rachunkowość zarządcza - Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

RACHUNKOWOŚĆ
ZARZĄDCZA
wykład VIII
dr Marek Masztalerz
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 2011
CENA
Cena to wyraŜona w pieniądzu wartość towaru lub usługi.
cena oparta jest na kosztach produkcji
(A. Smith,
Smith, K. Marks, D. Ricardo)
Ricardo)
cena powstaje w wyniku gry popytu i podaŜ
podaŜy
(A. Marshall)
Marshall)
cena jest pochodną
pochodną wartoś
wartości dla nabywcy lub uŜ
uŜytecznoś
yteczności
(W.S. Jevons,
Jevons, L. Walras)
Walras)
W ekonomii neoinstytucjonalnej popularność zyskała teoria wartości C. Ayresa,
której podstawą jest twierdzenie, Ŝe faktyczna wartość towarów i usług wynika
z ich roli w Ŝyciu konsumenta, a zatem cena nie stanowi miernika rzeczywistej
wartości, lecz jest jednie odzwierciedleniem poglądów nabywcy o wartości.
© Marek Masztalerz
1
CENA OPTYMALNA
Cena optymalna w teorii ekonomii to cena,
przy której zysk jest maksymalny.
MAX
koszty
przychody
i koszty
przychody
Q
zysk
MAX
Q*
Cena optymalna = P (Q*)
Q
© Marek Masztalerz
Przykład – cena optymalna
Dział marketingu na podstawie badań rynku oszacował funkcję popytu
na fotele bujane p (q) = 400 – 0,05q, gdzie q oznacza wielkość produkcji
i sprzedaŜy. Koszt zmienny jednostkowy wynosi 80 zł, natomiast koszty
stałe są równe 440 000 zł niezaleŜnie od poziomu produkcji.
1) Wyznacz funkcję przychodu S (q), kosztu K (q) oraz zysku Z (q).
2) Przedstaw graficznie powyŜsze funkcje.
3) Znajdź próg rentowności i zinterpretuj go.
4) Ustal przy jakiej cenie przychód będzie maksymalny.
5) Ile wyniesie zysk przy maksymalnym przychodzie?
6) Znajdź cenę optymalną, przy której zysk będzie maksymalny.
7) Oblicz wielkość przychodu i zysku dla ceny optymalnej.
© Marek Masztalerz
2
KOSZTOWE FORMUŁY CENOWE
„KOSZT PLUS” to metoda ustalania ceny sprzedaŜy polegająca na
doliczeniu do kosztu wyrobu, towaru lub usługi narzutu zysku:
CENA = KOSZT + ZYSK
„koszt plus narzut zysku”
„koszt plus zysk od kapitału”
„koszt plus marŜa”
© Marek Masztalerz
Przykład – formuły cenowe
Koszt zmienny kalkulatora wynosi 50 zł /szt., koszt wytworzenia – 60 zł/szt.
a koszt całkowity 70 zł/szt. Ustal, jaka byłaby cena sprzedaŜy jednego
kalkulatora, gdyby firma zastosowała następujące formuły cenowe:
formuła cenowa oparta na koszcie wytworzenia – oczekiwany
narzut zysku wynosi 40%,
formuła oparta na koszcie zmiennym – oczekiwana marŜa
pokrycia wynosi 30%,
formuła „koszt plus zysk od kapitału” – kapitał zaangaŜowany
w produkcję 5 000 sztuk kalkulatorów wynosi 300 000 zł
a oczekiwana stopa zwrotu z zaangaŜowanego kapitału jest
równa 20%.
© Marek Masztalerz
3
NARZUT ZYSKU A MARśA
Narzut zysku i marŜa w wielkościach bezwzględnych oznaczają to samo.
W ujęciu względnym (procentowym) narzut zysku podaje się w stosunku
do kosztów (produkty i usługi) lub ceny zakupu/nabycia (towary),
natomiast marŜę – w stosunku do ceny sprzedaŜy.
narzut
(marŜa)
koszt
200
800
1 000
cena
Narzut zysku = 200/800 = 25 %
MarŜa zysku = 200/1000 = 20 %
© Marek Masztalerz
NARZUT ZYSKU A MARśA
Jeśli znamy wskaźnik narzutu, to wskaźnik marŜy wynosi:
WN
WM =
1 + WN
Jeśli znamy wskaźnik marŜy, to wskaźnik narzutu wynosi:
WM
WN =
1 − WM
© Marek Masztalerz
4
DECYZJE CENOWE
DOLNA GRANICA CENY
- jest to taka cena dla dodatkowego zamówienia lub zlecenia,
przy której zysk ze sprzedaŜy się nie zmieni.
DOLNA
GRANICA
CENY
=
KOSZT
ZMIENNY
+
KOSZTY
DODATKOWE
• dodatkowe koszty stałe ponoszone na potrzeby
realizacji zamówienia,
• koszty utraconych korzyści (np. jeśli warunkiem
realizacji zamówienia jest obniŜenie ceny lub
ograniczenie sprzedaŜy innych wyrobów).
© Marek Masztalerz
Przykład – decyzje cenowe
Produkt
A
B
C
D
Cena (zł/szt.)
19
15
23
30
Koszt zmienny (zł/szt.)
12
10
14
22
Koszt wytworzenia (zł/szt.)
16
13
18
27
Wielkość sprzedaŜy (szt.)
500
400
200
250
Czy warto przyjąć dodatkowe zamówienie?
1.
jeszcze 220 sztuk wyrobu A po cenie 15 zł/szt.,
2.
jeszcze 200 sztuk wyrobu B po cenie 16 zł/szt., co wiązałoby się
ze wzrostem kosztów stałych o 1 400 zł,
3.
jeszcze 100 sztuk wyrobu C po cenie 20 zł/szt. pod warunkiem
rezygnacji z produkcji 100 sztuk wyrobu A,
4.
jeszcze 120 sztuk wyrobu D po cenie 24 zł/szt. pod warunkiem
obniŜenia cen 80 szt. wyrobu B o 20%.
© Marek Masztalerz
5