Klasyfikacja kosztów dla celów podejmowania decyzji i planowania

Klasyfikacja kosztów dla celów
podejmowania decyzji i planowania w
krótkim okresie
Do celów decyzyjnych klasyfikuje się koszty
następująco:
1. zachowanie się kosztów względem zmian w
rozmiarach działalności a szczególności w
rozmiarach produkcji,
2. koszty znaczące dla danego wariantu decyzyjnego
i koszty nieznaczące,
3. koszty wynikające z decyzji wcześniejszych,
które są nieodwracalne, nie da się ich uniknąć, te
które można uniknąć,
4. koszty utraconych korzyści,
5. koszty uznaniowe,
6. koszty do prognozowania.
Ad. 1. Zachowanie się kosztów względem zmian w
rozmiarach działalności (produkcji)
Jeżeli przyjąć, że kryterium zachowania się kosztów
w rozmiarach produkcji (czy innej działalności) to
można wyróżnić:
koszty stałe i koszty zmienne,
całkowite koszty stałe są niezależne od zmian w
rozmiarach produkcji w danym przedziale zmian
tych rozmiarów, zwanym „przedziałem
znaczącym”. Koszty stałe obliczane na jednostkę
produkcji zmieniają się.
Przykład:
Wpływ rozmiarów produkcji na koszt
jednostkowy.
Założenia:
1. Zdolność produkcyjna w m-cu marcu wynosi 100
szt. wyrobu I
2. Koszty zmienne 50 zł. na 1 szt.
3. Koszty stałe na miesiąc 4.000,- zł.
4. Wymagane jest odliczenie kosztu jednostkowego
przy trzech wariantach wykorzystania zdolności
wytwórczych: 50 szt., 80 szt., 100 szt.
Rozwiązanie:
Rozmiary produkcji
Koszty zmienne na 1 szt.
Koszty stałe na 1 szt.
50
50
80
80
50
50
100
50
40
Przykład ilustruje wpływ stopnia wykorzystania
zdolności produkcyjnych na poziomie kosztu
jednostkowego.
Koszty zmienne całkowite zmieniają się wraz ze
zmianami rozmiarów produkcji. W warunkach
wzrostu poziomu produkcji koszty zmienne rosną, a
przy jej spadku maleją.
Jeżeli koszty zmienne zmieniają się proporcjonalnie
do zmian w rozmiarach produkcji, to na jednostkę
produkcji są stałe.
Ad. 2. Koszty i przychody znaczące i nieznaczące.
Koszty i przychody mogą być, klasyfikowane w
zależności od ich istotności dla poszczególnych
decyzji. Znaczące koszty i przychody to te przyszłe
koszty i przychody, które ulegają zmianie w wyniku
decyzji. Natomiast koszty i przychody nieznaczące to
te, na które decyzja nie oddziałuje. Na przykład:,
jeżeli ktoś ma zdecydować, czy podróżować
samochodem, czy środkami transportu publicznego,
koszty ubezpieczenia samochodu nie są znaczące,
pozostają takie same niezależnie od decyzji
podróżującego. Jednak koszt benzyny będzie inny w
zależności od wyboru środków transportu, a więc jest
to koszt znaczący dla podejmowania decyzji.
Ad. 3. Koszty wynikające z decyzji
wcześniejszych, które są nieodwracalne.
Koszty powstałe na skutek podjętych decyzji,
których nie można uniknąć w okresie bieżącym, lub w
przyszłym, ponieważ nie da się ich zmienić,
jakimkolwiek działaniem nazywane są kosztami
zapadłymi lub nieodwracalnymi. Są to koszty
nieznaczące przy podejmowaniu decyzji. Przykładem
może być amortyzacja środka trwałego, który stracił
przydatność. Jednakże nie każdy koszt nieznaczący
(nieistotny) dla decyzji jest kosztem nieodwracalnym.
Ad. 4. Koszty utraconych korzyści.
Koszty utraconych korzyści stanowią miarę
korzyści, które zostaną utracone lub których trzeba się
będzie wyrzec, w sytuacji kiedy wybór jednej
możliwości działania wymaga rezygnacji z innych.
Przykład:
Przedsiębiorstwo wytwarza produkt Z za pomocą
maszyny M, której zdolność produkcyjną
wykorzystuje w całości. Przychód ze sprzedaży
produktu Z wynosi 22.000,- zł. a koszty jego
uzyskania 20.000,- zł. Przedsiębiorstwo ma
możliwość przyjęcia nowego zamówienia, którego
realizacja wymagałaby poniesienia dodatkowych
kosztów zmiennych 10.000,- zł.
Jakie koszty należy wziąć pod uwagę przy negocjacji
wartości zamówienia.
Rozwiązanie:
koszty dotychczasowe
20.000
dodatkowe koszty zmienne
10.000
Utracone korzyści z zaniechania produktu Z
przychód
22.000,- zł.
koszty
-20.000,- zł.
utracone korzyści
koszty do negocjacji
2.000,- zł.
32.000,- zł.
Ad. 5. Koszty uznaniowe
Większość kosztów występuje w przedsiębiorstwach
w sposób ciągły, jest wyrazem kontynuacji
działalności. Niektóre koszty mogą być jednakże na
pewien czas odroczone, gdy zależą od oceny sytuacji
przez zarząd przedsiębiorstwa. Noszą one miano
kosztów uznaniowych. Do kosztów tych należą
przykładowo koszty badań, koszty remontów, koszty
reklamy.
Odraczalność lub występowanie tych kosztów zależy
od polityki przedsiębiorstwa, a ile prawo czy
standardy rachunkowości nie regulują tych zagadnień.
Ad. 6. Koszty do prognozowania
W planowaniu występują wzorce kosztów oparte
na warunkach technicznych, które nazywa się
kosztami standartowymi lub normalnymi oraz budżety
elastyczne kosztów pośrednich uwzględniające
zachowanie się każdej pozycji składowej tych
kosztów.