STRATEGICZNE ZARZĄDZANIE KOSZTAMI
advertisement
Rachunkowość zarządcza © dr Marek Masztalerz STRATEGICZNE ZARZĄDZANIE KOSZTAMI Life-Cycle Costing, Target Costing, Kaizen Costing, Value Analysis ZADANIE 1. (Life Cycle Costing) Firma zamierza wprowadzić do swojej oferty asortymentowej nowy rodzaj wyrobu. Na podstawie przeprowadzonych badań marketingowych ustalono, Ŝe produkt będzie wytwarzany i sprzedawany na rynku przez 5 lat. SprzedaŜ wyrobu w poszczególnych latach cyklu jego Ŝycia została zaplanowana w następującej ilości: 1. rok – 300 sztuk, 2. rok – 600 sztuk, 3. rok – 800 sztuk, 4. rok – 800 sztuk, 5. rok – 500 sztuk. Ponadto skalkulowano cenę sprzedaŜy na poziomie 1500 zł/szt. Przed rozpoczęciem wytwarzania i sprzedaŜy wyrobu będą poniesione koszty dotyczące projektowania (180 000 zł), dokumentacji (60 000 zł) oraz badań rynku (240 000 zł). Na koszty ponoszone w fazie produkcyjnej składają się: I. Jednostkowy koszt zmienny wyrobu skalkulowany na poziomie 500 zł/szt. II. Koszty stałe wynoszące w kaŜdym roku: Stałe koszty wydziałowe 80 000 zł Koszty sprzedaŜy 120 000 zł Koszty ogólnego zarządu 100 000 zł Po zakończeniu wytwarzania i sprzedaŜy wyrobu będą poniesione koszty likwidacji (40 000 zł) oraz działalności proekologicznej (80 000 zł). NaleŜy ustalić przychody, koszty i wyniki finansowe w cyklu Ŝycia produktu oraz w jego poszczególnych fazach i przedstawić na wykresie. Przychody i koszty w cyklu Ŝycia produktu Faza cyklu Ŝycia Faza przedprodukcyjna Rok 0 Faza poprodukcyjna Faza produkcyjna 1 2 3 4 5 RAZEM 6 Produkcja (SprzedaŜ) PRZYCHODY ZE SPRZEDAśY Koszty projektowania Koszty dokumentacji Koszty badań rynku Koszty zmienne Koszty stałe wydziałowe Koszty sprzedaŜy Koszty ogólnego zarządu Koszty likwidacji Koszty dział. proekologicznej KOSZTY OGÓŁEM WYNIK FINANSOWY zł Przychody, koszty i zyski w cyklu Ŝycia produktu 1 200 000 1 000 000 800 000 600 000 400 000 200 000 0 - 200 000 - 400 000 - 600 000 0 1 2 3 4 Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 2011 5 6 1 Rachunkowość zarządcza © dr Marek Masztalerz ZADANIE 2. (Target Costing) Przedsiębiorstwo planuje produkcję dwóch rodzajów kalkulatorów: „Simple” i „Complex”. Firma planuje sprzedaŜ na poziomie 20 000 szt. kalkulatorów „Simple” oraz 13 000 szt. kalkulatorów „Complex”. Wstępna prognoza kosztów (przy planowanej wielkości produkcji) dla obu kalkulatorów, dokonana na podstawie dotychczasowych doświadczeń i przy istniejących warunkach technologicznych, została przedstawiona w tabeli. Analiza rynku wykazała, Ŝe cena (target price), jaką klienci są gotowi zapłacić za kalkulatory wynosi 30 zł/szt. („Simple”) oraz 80 zł („Complex”). Zarząd firmy zamierza osiągnąć rentowność sprzedaŜy (mierzoną wskaźnikiem ROS) na poziomie 25 % (target profit). Tabela 1. Zestawienie kosztów przed redukcją Wyszczególnienie Materiały bezpośrednie Kalkulator „Simple” zł zł/szt. 156 000 Kalkulator „Complex” zł zł/szt. 7,80 260 000 20,00 Płace bezpośrednie 111 000 5,55 134 000 10,31 Koszty wydziałowe 105 000 5,25 189 000 14,54 Koszty zarządu 108 000 5,40 176 000 13,54 Koszty sprzedaŜy RAZEM 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 57 000 2,85 99 000 7,62 537 000 26,85 858 000 66,00 Ile wynosi koszt bieŜący (drifting cost) poszczególnych kalkulatorów? „Simple”: .................................................................................................... zł/szt. „Complex”: ................................................................................................. zł/szt. Ile wynosi koszt dopuszczalny (allowable cost) poszczególnych kalkulatorów? „Simple”: .................................................................................................... zł/szt. „Complex”: ................................................................................................. zł/szt. Ile wynosi ogólny cel redukcji kosztów dla poszczególnych kalkulatorów? „Simple”: .................................................................................................... zł/szt. „Complex”: ................................................................................................. zł/szt. Jakie będą koszty docelowe, jeśli w trakcie projektowania wyrobów oraz procesów udało się obniŜyć koszty materiałów o 7%, koszty płac o 5%, koszty wydziałowe o 8% a koszty okołoprodukcyjne o 10% (tab.2)? Przedstaw podział ogólnego celu redukcji kosztów dla wybranego modelu kalkulatora (schemat 1). Czy warto podjąć decyzję o produkcji poszczególnych kalkulatorów? Jakie są moŜliwe rozwiązania? Jakie metody i narzędzia wspomagają redukcję kosztów w fazach przedprodukcyjnej i produkcyjnej? Tabela 2. Zestawienie kosztów po redukcji Wyszczególnienie Kalkulator „Simple” zł Kalkulator „Complex” zł/szt. zł zł/szt. Materiały bezpośrednie Płace bezpośrednie Koszty wydziałowe Koszty zarządu Koszty sprzedaŜy RAZEM Schemat 1. Podział celu redukcji kosztów kalkulatora ..................... Drifting cost: Osiągalny cel redukcji: Target cost: Ogólny cel redukcji: Strategiczny cel redukcji: Allowable cost: Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 2011 2 Rachunkowość zarządcza © dr Marek Masztalerz ZADANIE 3. (Target Costing & Kaizen Costing) Producent zabawek planuje wprowadzenie na rynek nowego wyrobu – elektronicznej lalki. Na podstawie analiz rynku oraz dotychczasowych doświadczeń ustalono, Ŝe cykl Ŝycia produktu na rynku wyniesie 5 lat. Planowane wielkości sprzedaŜy, ceny oraz kosztów stałych przedstawiono w tabeli. W pierwszym roku koszty stałe są najwyŜsze w związku z pracami badawczo-rozwojowymi i kosztami opracowania i projektowania wyrobu. Koszty stałe nie mogą być zredukowane w cyklu Ŝycia produktu. BieŜący koszt zmienny wynosił 106 zł/szt., lecz po przeprowadzeniu analizy wartości udało się go obniŜyć w fazie projektowania wyrobu o 6 zł/szt. Firma planuje osiągnąć rentowność na poziomie 30% (ROS na poziomie zysku ze sprzedaŜy) w całym cyklu Ŝycia produktu. Wyszczególnienie Rok 1 Wielkość sprzedaŜy 1) 2) 3) 4) 5) 6) Rok 2 Rok 3 Rok 4 Rok 5 3 000 szt. 6 000 szt. 10 000 szt. 7 000 szt. 4 000 szt. Cena docelowa 300 zł/szt. 260 zł/szt. 230 zł/szt. 210 zł/szt. 190 zł/szt. Koszty stałe 520 000 zł 400 000 zł 500 000 zł 420 000 zł 280 000 zł ustal wysokość kosztu docelowego na poziomie jednostkowego kosztu zmiennego, oblicz zysk i rentowność w cyklu Ŝycia produktu dla docelowych cen i kosztu zmiennego (tab. 1), ustal wysokość dopuszczalnego kosztu zmiennego, ustal cel redukcji kosztów z podziałem na część osiągalną i część strategiczną (schemat 1), ustal roczną stopę redukcji kosztów zmiennych, która umoŜliwi osiągnięcie załoŜonej rentowności, przedstaw budŜet przy załoŜonej stopie redukcji kosztów zmiennych (tab. 2) – kaizen costing. Tabela 1. Rok 1 Rok 2 Rok 3 Rok 4 Rok 5 RAZEM *** Docelowy kzj (zł/szt.) Przychody ze sprzedaŜy (zł) Koszty zmienne (zł) MarŜa brutto (zł) Koszty stałe (zł) Wynik finansowy (zł) ROS (%) Drifting cost: Osiągalny cel redukcji: Target cost: Ogólny cel redukcji: Strategiczny cel redukcji: Allowable cost: Roczna docelowa stopa redukcji kosztów wynosi ................. % Tabela 2. Rok 1 Rok 2 Rok 3 Rok 4 Rok 5 RAZEM *** Docelowy kzj (zł/szt.) Przychody ze sprzedaŜy (zł) Koszty zmienne (zł) MarŜa brutto (zł) Koszty stałe (zł) Wynik finansowy (zł) ROS (%) Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 2011 3 Rachunkowość zarządcza © dr Marek Masztalerz ZADANIE 4. (Value Analysis) Przedsiębiorstwo MemoryLand to spółka istniejąca na rynku od prawie 4 lat. Działa w branŜy elektronicznej, zajmując się produkcją i dystrybucją odtwarzaczy MP3. Kosztem bezpośrednim jest zuŜycie komponentów nabywanych od dostawców. Przedsiębiorstwo MemoryLand niezadowolone jest z kosztów odtwarzaczy MP3. Celem firmy jest zwiększenie zysku bez podnoszenia ceny sprzedaŜy. Przeprowadzono badania marketingowe, które miały na celu wskazanie kryteriów branych pod uwagę przez klientów, kupujących odtwarzacze MP3. Dzięki pomocy inŜynierów konstruujących odtwarzacze, udało się ustalić zaleŜności między cechami uŜytkowymi produktu a komponentami, które tworzą odtwarzacz MP3. Przeprowadź analizę wartości produktu. Tabela 1. Struktura bieŜących kosztów wyrobu Komponent Słuchawki Koszt bieŜący 6,00 zł/szt. Udział % 9,00 zł/szt. % Obudowa Pamięć flash 18,00 zł/szt. % Wyświetlacz 24,00 zł/szt. % 3,00 zł/szt. % 60,00 zł/szt. 100,00 % Złącze USB suma Tabela 2. Wagi atrybutów wyrobu dla klienta Atrybut Waga Szybkość odczytu danych 15 % Wysoka jakość dźwięku 50 % Rozmiar i design 20 % Pojemność pamięci flash 10 % Wskazywanie odtwarzanego utworu 5% Tabela 3. Macierz zaleŜności między atrybutami a komponentami Komponenty wyrobu Atrybuty wyrobu Słuchawki Obudowa Pamięć flash Wyświetlacz Szybkość odczytu danych 50% Wysoka jakość dźwięku Złącze USB 50% suma 100% 70% 20% 10% - - 100% Rozmiar i design - 60% - 30% 10% 100% Pojemność pamięci flash - 5% 80% - 15% 100% Wskazywanie odtw. utworu - 20% - 80% - 100% Złącze USB suma (%) Złącze USB suma (zł/szt.) Tabela 4. Macierz docelowej struktury kosztów komponentów Komponenty wyrobu Atrybuty wyrobu Słuchawki Obudowa Pamięć flash Wyświetlacz Szybkość odczytu danych Wysoka jakość dźwięku Rozmiar i design Pojemność pamięci flash Wskazywanie odtw. utworu suma (%) Tabela 5. Macierz kosztów docelowych atrybutów i komponentów Komponenty wyrobu Atrybuty wyrobu Słuchawki Obudowa Pamięć flash Wyświetlacz Szybkość odczytu danych Wysoka jakość dźwięku Rozmiar i design Pojemność pamięci flash Wskazywanie odtw. utworu suma (zł/szt.) Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 2011 4 Rachunkowość zarządcza © dr Marek Masztalerz Tabela 6. Indeksy wartości komponentów wyrobu Komponent BieŜący koszt BieŜący udział Docelowy koszt Docelowy udział RóŜnica kosztów Indeks wartości Słuchawki Obudowa Pamięć flash Wyświetlacz Złącze USB suma 45% Linią przerywaną oznaczono zbiór kombinacji bieŜącego i docelowego udziału kosztu komponentu w koszcie wyrobu dających indeks wartości równy 1. Krzywe, które wyznaczają strefę kosztów docelowych, są określone wzorami: Indeksy wartości komponentów 40% 35% 30% y1 = x 2 + q 2 25% y2 = x 2 − q 2 20% 15% y – bieŜący udział kosztu komponentu w koszcie wyrobu, 10% x – docelowy udział kosztu komponentu w koszcie wyrobu, 5% 0% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% q – parametr decyzyjny(w przedziale od 0 do 1; tutaj na poziomie 0,1). ZADANIE 5. (Kaizen Costing) W przedsiębiorstwie produkcyjnym znajdują się trzy wydziały produkcji podstawowej, w których są wytwarzane trzy odrębne asortymenty wyrobów. PoŜądany zysk ze sprzedaŜy został ustalony na poziomie 222 000 zł. W ramach systemu kaizen costing planuje się redukcję kosztów tylko w zakresie kosztów kontrolowanych. Tabela 1. BudŜet wstępny (przed redukcją) Wydział Wydział I Wyrób A Przychody ze sprzedaŜy 500 000 Koszty zmienne wytworzenia 200 000 Koszty wydziałowe stałe: 190 000 - kontrolowane 110 000 - niekontrolowane 80 000 Koszty sprzedaŜy: - kontrolowane - niekontrolowane Koszty zarządu: - kontrolowane - niekontrolowane Koszty ogółem WYNIK FINANSOWY Wydział II B 770 000 290 000 280 000 130 000 150 000 Wydział III C 480 000 180 000 190 000 100 000 90 000 RAZEM 1 750 000 670 000 660 000 340 000 320 000 100 000 40 000 60 000 120 000 50 000 70 000 1 550 000 200 000 Docelowa kwota redukcji kosztów = ...................................................................................... Docelowa kwota kosztów całkowitych = ................................................................................. Docelowa kwota kosztów kontrolowanych = ........................................................................... Docelowa stopa redukcji kosztów całkowitych = ...................................................................... Docelowa stopa redukcji kosztów kontrolowanych = ................................................................ Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 2011 5
