Przykłady scenariuszy lekcji wychowawczych dla uczniów gimnazjum

Przykłady scenariuszy lekcji wychowawczych dla uczniów gimnazjum
Lekcje zostały przygotowane w oparciu o program wychowawczo-profilaktyczny "Spójrz
inaczej" A. Kołodziejczyka i E. Czemierowskiej.
Jest to cykl trzech spotkań z młodzieżą mających na celu pomoc im w rozwiązywaniu
różnych problemów, z którymi się stykają lub mogą zetknąć w przyszłości. Dotyczą one
zarówno niepowodzeń szkolnych i osobistych przeżyć, jak i zagrożeń od środków
uzależniających (alkohol, nikotyna, narkotyki).
Konflikty i problemy w relacjach między uczniami, a także między uczniami i nauczycielami
są nieuniknione, gdyż wszyscy różnimy się poglądami na poszczególne sprawy i mamy
odmienne potrzeby i zainteresowania. Warto uświadomić swoim wychowankom, że analiza
występujących konfliktów może ich wiele nauczyć, a pokazanie im sposobów radzenia sobie
z problemami daje nadzieję, że w trudnych sytuacjach nie będą szukały ulgi sięgając po
używki.
Zajęcia powinny być prowadzone w kręgu. Wszyscy mogą się wzajemnie obserwować i
wypowiadać w kolejności. Sprzyja to zachowaniu przez wszystkich dyscypliny. Warto też
umieścić w środku kręgu, wypisane na arkuszu szarego papieru i przyjęte przez grupę zasady,
do przestrzegania, których wszyscy są zobowiązani. W klasach, w których takie lekcje
prowadziłam były to na przykład zasady:
- każdy mówi od siebie
- nie wyśmiewamy wypowiedzi innych
- mówimy w kolejności
- każdy stara się brać udział w lekcji
- zachowujemy dyskrecję itp.
Prowadząc tego typu lekcje nie należy zapominać o sprawdzeniu na początku zajęć
obecności, przyjęciu usprawiedliwień i wysłuchaniu spraw zgłaszanych przez uczniów.
Te lekcje nie kończą się podsumowaniem, każdy uczestnik sam wyciąga wnioski i rady dla
siebie. W trudniejszych osobistych problemach uczniowie często decydują się poprosić o
pomoc wychowawcę. Zauważają, że mogą mu zaufać. Obserwacja podczas zajęć zachowań
uczniów pozwala dowiedzieć się o nich czegoś więcej. Zauważyłam na przykład, że dzieci z
rodzin z problemem alkoholowym przy tej tematyce są milczące i raczej nie udzielają się w
dyskusji. Później, gdy rozmawiam z rodzicem często przyznaje ze wstydem, że ten problem
istnieje. Dziecko może dzięki tym lekcjom dowiedzieć się, że nie jest winne tej sytuacji i
gdzie może uzyskać pomoc. To tylko jeden z wielu przykładów korzyści, jakie płyną z
właściwie zagospodarowanych lekcji wychowawczych.
Ukończenie przeze mnie wiele lat temu dwutygodniowego kursu przygotowującego do
prowadzenia lekcji wychowawczo-profilaktycznych według programu "Spójrz inaczej", cały
czas procentuje w pracy z młodzieżą, dając nauczycielowi poczucie właściwie
wykorzystanego czasu i spełnienia obowiązku wychowawcy.
Katarzyna Gromniak
SCENARIUSZ 1
Temat: Nasze problemy i dylematy.
Cel lekcji: Uczniowie będą zastanawiać się, z jakiego typu problemami się stykają i jak mogą
sobie z nimi radzić
Metody pracy: Krąg uczuć, psychodrama, dyskusja
Przebieg lekcji:
1) Sprawdzenie listy obecności, przyjęcie od uczniów usprawiedliwień.
2) Nauczyciel informuje uczniów, co będzie tematem lekcji i prosi, żeby podzielili się na 3osobowe grupy
Wprowadzenie nauczyciela:
Zajęcia te powinny pomóc Wam w radzeniu sobie z codziennymi problemami i dylematami.
Powinniście poszukiwać różnych sposobów rozwiązywania problemów, które pojawiają się w
Waszym życiu, nauczyć się zauważać, co może mieć wpływ na podejmowane przez Was
decyzje oraz co może Wam pomóc w ich podejmowaniu.
3) Nauczyciel rozdaje przygotowane przez niego na kartkach opisy sytuacji, które mogą
zdarzyć się w ich codziennym życiu.
Tematy sytuacji dotyczą kłopotów emocjonalnych (np. strachu przed klasówką, braku chęci
do zrobienia czegoś), zdrowotnych (np. przewlekłej choroby, zatrucia, bólu mięśni po
wyczerpującej grze w siatkówkę) i społecznych (np. obawy przed występem na turnieju tańca
towarzyskiego lub akademii szkolnej, niepokoju przed wyjazdem na wycieczkę).
Przykład sytuacji:
Iga jest uczennica drugiej klasy gimnazjum. Od wielu lat trenuje taniec towarzyski. Obecnie
jej partnerem jest chłopak z odległego o 50 km miasta. Iga bardzo go lubi, świetnie im się
tańczy razem. W klasie wiedzą, że taniec to jej pasja. Nieraz opowiadała o sukcesach, które
odnosili na turniejach w innych miastach. Pomijała jednak porażki, które też się zdarzały.
Teraz okazało się, ze turniej odbędzie się w jej miejscowości, cała klasa wybiera się ją
obejrzeć i liczy, że wygra. Iga panicznie boi się tego występu, boi się porażki, komentarzy,
obecności dyrekcji szkoły i nauczycieli. Jak może sobie pomóc Iga?
4) Nauczyciel prosi uczniów o zastanowienie się nad otrzymanymi treściami, ustala czas
przygotowań (5-10 min), wybiera jedną, dwie grupy do przygotowania scenek.
Uczniowie sami wybierają temat scenki (zgodnie z tematem lekcji). To doskonała metoda,
aby postawili się na miejscu osoby mającej problem, dowiedzieli się jak inni reagują na różne
postawy i zachowania, podjęli ryzyko działań ich zdaniem właściwych.
5) Po upływie ustalonego czasu przerywa dyskusje w grupach i razem z uczniami ustala
kolejność wypowiedzi i prezentacji
Przygotowane scenki powinny być odegrane w środku kręgu (czas trwania każdej nie
powinien przekraczać 3 minut)
6) Uczniowie przedstawiają swoje poglądy i sposoby pomocy. Dzielą się własnymi
obserwacjami sytuacji, w jakich się znaleźli sami lub ich znajomi.
7) Uczniowie zapisują na arkuszu szarego papieru (w środku kręgu) te sposoby radzenia
sobie, które prowadzą do trwałego rozwiązania problemu.
8) Nauczyciel dziękuje wszystkim za udział w zajęciach.
SCENARIUSZ 2
Temat: Co może wpłynąć na moją decyzję?
Cel lekcji: Uczniowie zastanawiają się co ma wpływ na ich decyzje
Metody pracy: Krąg uczuć, burza mózgów
Przebieg lekcji:
1) Sprawdzenie listy obecności, przyjęcie od uczniów usprawiedliwień
2) Nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy, każdej grupie daje arkusz szarego papieru i
flamaster
3) Nauczyciel objaśnia wszystkim uczniom metodę burzy mózgów
Zasady burzy mózgów:
- przyjmowanie wszystkich pomysłów, powstrzymując się od oceniania ich
- zapisywanie każdego pomysłu
- położenie nacisku na ilość, a nie na jakość pomysłów
- zachęcanie do podawania pomysłów z wyobraźni, nawet nierealnych
- wykorzystywanie cudzych pomysłów, bazowanie na nich i ich rozwijanie
4) Nauczyciel przedstawia problem czytając przygotowaną sytuację (np. może ona dotyczyć
namawiania do picia alkoholu, spróbowania narkotyków lub papierosów, skarżenia na kolegę)
Przykład sytuacji:
Jacek siedzi z grupą przyjaciół w parku. Cieszy się, że chcieli, aby do nich dołączył.
Przyjaciele są najbardziej popularnymi chłopakami w szkole. Jeden z nich wyjmuje
piersiówkę z alkoholem i puszcza ją w obieg. Jacek nie chce próbować, nigdy dotąd nie pił
alkoholu, ale też zależy mu na grupie.
5) Nauczyciel ustala czas (5-10 min), w którym grupy uzgadniają, co powinien zrobić bohater
historyjki i co wpływa na podjęcie decyzji.
6) Uczniowie zapisują na arkuszach pomysły, jak pomogliby bohaterowi podjąć decyzję, co
by mu powiedzieli
7) Po upływie ustalonego czasu nauczyciel przerywa dyskusje w grupach i prosi każdą grupę
o to, by spośród swoich pomysłów wybrała dwa, jej zdaniem najlepsze
8) Grupy pokazują sobie nawzajem listy z pomysłami i wspólnie omawiają je.
9) Uczniowie wspólnie decydują, który pomysł jest najskuteczniejszy
SCENARIUSZ 3
Temat: Trudne decyzje
Cel lekcji: Uczniowie zastanawiają się jak radzić sobie w trudnych sytuacjach, jak wyrażać
swoje odczucia i potrzeby, czy rówieśnicy mają wpływ na ich decyzje.
Metoda pracy: Krąg uczuć, dyskusja.
Przebieg lekcji.
1) Sprawdzenie listy obecności, przyjęcie od uczniów usprawiedliwień.
2) Nauczyciel prosi dyżurnych, aby w czterech rogach sali powiesili plansze z napisami:
- popieram
- nie zgadzam się
- próbuję zmienić swoje zdanie
- idę grupą, ale zachowuję własne zdanie
3) Nauczyciel opowiada uczniom krótką historię, w której bohater znalazł się w trudnej
sytuacji.
Przykład opowiadania:
Piotrek i Marek przebierali się w szatni po meczu siatkówki wraz z innymi kolegami z
drużyny. Mimo, że była godzina osiemnasta było już ciemno. Piotr, Marek i dwóch innych
kolegów mieszkali najdalej, prawie za miastem. Po drodze mijali mały domek nauczycielki
od matematyki. Była wdową, nie miała dzieci i uczniowie raczej jej nie lubili.
Marek obawiał się, że nie zda do trzeciej klasy z powodu matematyki. Pozostali chłopcy też
nie byli orłami w nauce, ale Marek miał najgorzej. Wychowywała go babcia bo ojciec pił
codziennie, a mama nie żyła. Piotrkowi było żal Marka, trochę mu pomagał w nauce, ale z
wielu przedmiotów sam ledwo zdawał. Obok domu matematyczki Marek zaproponował, żeby
wybić jej szyby w oknach, tak na złość. Pozostali chłopcy od razu się zgodzili. Marek
popatrzył na Piotrka i powiedział: "Przecież ty też jej nie lubisz, chyba nie jesteś tchórzem.
Nikt nas nie złapie." Co byś zrobił na miejscu Piotrka?
4) Nauczyciel prosi uczniów, aby przeszli pod wybraną planszę.
5) Nauczyciel prosi, aby uczniowie uzasadnili swoje stanowisko i odczucia przy wyborze
zadając pytania:
- Czy zwracali uwagę na to, co robią inni?
- Czy zmieniliby zdanie, gdyby znaleźli się sami w danym rogu sali?
- Jak by się wtedy czuli, a jak czują się w większym gronie?
6) Nauczyciel prosi, aby uczniowie wrócili na swoje miejsca i opowiedzieli sytuacje, w jakich
kiedyś sami się znaleźli i swoje dylematy