. 26 SPIS TREŚCI Rynek instrumentów pochodnych w Polsce znajduje się dopiero w bardzo wczesnej fazie rozwoju, należy jednak oczekiwać, że w niedalekiej przyszłości nastąpi znaczny postęp w tym zakresie. Odgrywają one na współczesnych rynkach kapitałowych coraz większą rolę i z powodzeniem zastępują tradycyjne instrumenty finansowe takie jak akcje i obligacje. O instrumentach pochodnych można by powiedzieć, że są to narzędzia, których wartość w bezpośredni sposób zależy od wartości innego rodzaju aktywów (np. akcji, obligacji, towaru) lub indeksu rynkowego . Na rynku polskim jako pierwsze pojawiły się opcje na stopę procentową LIBOR oraz FIBOR, następnie opcje na indeks giełdowy WIG. W międzyczasie pojawiły się warranty a także opcje kupna i sprzedaży na waluty oferowane przez niektóre banki. Obecnie na naszym rodzimym rynku stosowane są również kontrakty forward oraz futures. Poniższa praca ma na celu przybliżenie zasady działania podstawowych instrumentów pochodnych stosowanych w Polsce i na świecie począwszy od kontraktu opcyjnego poprzez warranty, kontrakty typu futures i forward, aż do swapów oraz ich kombinacji. KONTRAKT OPCYJNY W poniższym rozdziale uwaga zostanie skupiona na kategorii opcji, która w zarządzaniu finansowym znajduje szerokie zastosowanie zarówno jako samodzielny instrument, jak i koncepcja służąca do konstrukcji szeregu innych instrumentów finansowych oraz analiz poprzedzających podjęcie decyzji dotyczących różnych obszarów działania firmy. Opcja to kontrakt dający jego właścicielowi prawo do zakupu lub sprzedaży aktywów po ustalonej z góry cenie. Zakup, czy też sprzedaż może nastąpić przed ustaloną datą - w tym przypadku stosujemy opcje amerykańską - lub też w ściśle określonym tą datą momencie - opcja europejska. Aktywami, na które jest wystawiona opcja mogą być akcje, które obecnie są najczęściej stosowane. Handel opcjami w sposób regularny rozpoczęto w roku 1973 . Jak już wcześniej wspomniano opcja jest kontraktem dającym jego posiadaczowi prawo do zakupu lub sprzedaży aktywów po ustalonej cenie. Przykładowo opcja zakupu samochodu po cenie 40 000 zł przed 31.12.2003 roku lub też w dniu 31.12.2003 roku. W opisanym przypadku posiadacz opcji zrealizuje ją ( zakupi samochód ) jedynie wówczas, gdy będzie to dla niego opłacalne, a więc nie ma obowiązku zakupu ( sprzedaży ). Jeżeli natomiast nie będzie to mu się opłacało, opcja po prostu stanie się bezwartościowa i ulegnie wygaśnięciu. Na początek analizy kontraktu opcyjnego niezbędne jest wyjaśnienie podstawowych pojęć z tego zakresu. (…) …, gdy cena instrumentu bazowego będzie niższa od sumy premii opcyjnej i ceny wykonania. Zysk kupującego opcję sprzedaży można obliczyć ze wzoru: Z=X-P-S Wartość zysku dla posiadacza opcji sprzedaży jest ograniczona do wartości Z=X-P, zdarzy się to, gdy wartość instrumentu podstawowego spadnie do zera. Z tego typu sytuacją mamy do czynienia bardzo rzadko. Kupując opcje możemy ponieść stratę w wysokości… …%. W rzeczywistości bardzo rzadko swapy są zawierane bezpośrednio między dwoma przedsiębiorstwami. W przykładzie występuje pośrednik, którym jest bank. Zadanie banku polega głównie na znalezieniu obu stron swapu. Jednak jest to dość trudne, z uwagi na różne potrzeby finansowe firm, dlatego bank często staje się jedną ze stron kontraktu i przejmuje na siebie ryzyko rynkowe. Bank w celu zabezpieczenia tego ryzyka… … opcji zakupu 0 Co - 500 Tablica 1. Wartość opcji zakupu dla jej posiadacza w zależności od ceny akcji w momencie wygaśnięcia opcji. OPCJA SPRZEDAŻY Opcja sprzedaży może być traktowana jako kontrakt odwrotny w stosunku do opcji zakupu. Jeżeli opcja zakupu daje jej nabywcy prawo do zakupu akcji (lub innych aktywów) w przyszłości po z góry ustalonej cenie, to opcja sprzedaży daje prawo do sprzedaży akcji ( aktywów ) po ustalonej z góry cenie. Wartość opcji sprzedaży w momencie wygaśnięcia dla posiadacza (nabywcy) opcji Warunki określające wartość opcji zakupu działają jakby „w odwrotnym kierunku” w przypadku ustalania wartości opcji sprzedaży. Załóżmy, iż podobnie jak miało to miejsce w przypadku opisywanej poprzednio opcji zakupu, cena realizacji opcji sprzedaży wynosi 500. Jeżeli w momencie wygaśnięcia… … nie tylko dwie zainteresowane strony, ale także instytucje finansowe. Pierwsze transakcje swapowe zostały zawarte w latach osiemdziesiątych XX wieku. Wtedy to Salomon Brothers zorganizował pierwszy poważny swap pomiędzy firmą IBM a Bankiem Światowym. Polegał on na wymianie odsetek od kredytów zawartych w dolarach (Bank Światowy) i frankach szwajcarskich (IBM). Sukces tej transakcji spowodował duże zainteresowanie tego typu… Typowe futures, opcje i swapy na polskim rynku Rynek instrumentów pochodnych w Polsce Instrumenty pochodne - Kontrakt opcyjny Rynek instrumentów pochodnych - ćwiczenia 11.01.2012 Podstawy instrumentów pochodnych Międzynarodowe rynki finansowe - podstawowe pojęcia Reklama Administracja publiczna Działalność gospodarcza Kodeks postępowania administracyjnego .