Ocena kondycji ekonomiczno- finansowej PRZEDSIĘBIORSTWA

Ocena kondycji ekonomiczno- finansowej PRZEDSIĘBIORSTWA
Spis treści
1. Ocena kondycji ekonomiczno- finansowej PRZEDSIĘBIORSTWA
2
1.1. Metody oceny kondycji ekonomiczno - finansowej przedsiębiorstwa 2
1.2. Podstawowe wielkości kształtujące i charakteryzujące wyniki ekonomiczno - finansowe
przedsiębiorstwa
6
1.3. Ocena stanu aktywów i pasywów oraz rachunku wyników ekonomiczno - finansowych
przedsiębiorstwa
10
1.4. Analiza i ocena finansowa przedsiębiorstwa
11
2. Analiza ekonomiczna wartości przedsiębiorstwa 12
2.1. Przegląd metod i technik wartościowania przedsiębiorstwa
2.2. Dochodowe metody wyceny
14
2.3. Majątkowe metody wyceny
19
www.wkuwanko.pl
12
1
Ocena kondycji ekonomiczno- finansowej PRZEDSIĘBIORSTWA
Ocena kondycji ekonomiczno- finansowej przedsiębiorstwa
Metody oceny kondycji ekonomiczno - finansowej przedsiębiorstwa
Badanie kondycji ekonomiczno -finansowej stanowi wyjściowy etap prac analitycznych w
przedsiębiorstwie i obowiązkowe minimum podstawowego zakresu badań ekonomicznych.
Kondycja ekonomiczno - finansowa przedsiębiorstwa, czyli jego sytuacja finansowa i stan
sprawności
techniczno
-
ekonomicznej,
stanowi
bowiem
odzwierciedlenie
poziomu
efektywności gospodarowania we wszystkich obszarach jego działalności1.
Jednym z trzech podstawowych wskaźników oceniających efektywność gospodarowania
przedsiębiorstwa jest Rentowność Aktywów ( ROI ) - zwana również rentownością majątku określa ogólną zdolność aktywów przedsiębiorstwa do generowania zysku2.
Bardzo ważnym wskaźnikiem oceniającym opłacalność zaangażowanego kapitału w
finansowaniu całości majątku jest rentowność kapitału własnego ( ROE )3.
Elementem bezpośrednim tworzącym zysk jest realizacja sprzedaży. Celowym zatem byłoby
porównanie ze sobą tych dwóch wielkości. Wskaźnikiem, który to umożliwia jest rentowność
sprzedaży ( ROS ). Wskaźnik ten informuje o udziale zysku w wartości sprzedaży
Równanie Error! No text of specified style in document.-A
ROI 
zysk
sprzedażnetto

 ROS  TOT
sprzedażnetto
maj ą tek
Wszystkie wymienione czynniki determinujące kształtowanie się wskaźnika rentowności
kapitału własnego (ROE) można ująć posługując się tzw. modelem analizy Du Ponta (rysunek
1-1).
Ocena
sytuacji
finansowej
przedsiębiorstwa
jest
kluczem
do
rozpoznawania
jego
wiarygodności finansowej oraz ustalenia stopnia zdolności przedsiębiorstwa do regulowania
swoich zobowiązań. Dlatego jej uzupełnienie stanowi analiza przepływów pieniężnych (cash
flow ).
Istotę przepływów pieniężnych w uproszczeniu ilustruje rysunek 1-2. Rachunek strumieni
przepływów pieniężnych można przedstawić w postaci następującego równania:
Zob. R. Borowiecki, Analiza Ekonomiczno-Finansowa i Ocena Przesiębiorstw w procesie przechodzenia do
gospodarki rynkowej , Akademia Ekonomiczna w Krakowie Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierowania,
Warszawa - Kraków 1993
2
Ob. cit. str. 38
3
Ob. cit. str. 39
1
www.wkuwanko.pl
2
Ocena kondycji ekonomiczno- finansowej PRZEDSIĘBIORSTWA
CF  S  KS  A  P  KO  N Równanie
Error! No text of
specified style in document.-B
gdzie:
CF - przepływ strumienia pieniężnego ( cash flow )
S
- sprzedaż
KS
- koszty sprzedaży
A
- amortyzacja
KO
- przyrost kapitału obrotowego
N
-
nakłady
www.wkuwanko.pl
inwestycyjne
3
Ocena kondycji ekonomiczno- finansowej PRZEDSIĘBIORSTWA
Ilustracja Error! No text of specified style in document.-A
Schemat obliczania zyskowności kapitału własnego przy pomocy „piramidy Du
Ponta”
sprzedaż
netto
( sn )
zysk
netto
( zn )
aktywa
ogółem
( ao )
( sn : ao )
( zn : sn )
zyskowność
netto
rotacja
aktywów
(*)
rentowność
aktywów
( ra )
rentowność
kapitału
własnego
[ ra : ( i - wsk )]
struktura
kapitału
( wsk )
( zd : ko )
zobowiązania
długoterminowe
( zd )
kapitał
ogółem
( ko )
www.wkuwanko.pl
4
Ocena kondycji ekonomiczno- finansowej PRZEDSIĘBIORSTWA
Ilustracja Error! No text of specified style in document.-B Przepływy pieniężne w
przedsiębiorstwie.
ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
Wzrost pozostałych źródeł
finansowania
 wzrost kapitałów własnych
 wzrost zobowiązań
 zmniejszenie składników majątku
Nadwyżka finansowa
 zysk netto
 amortyzacja
Łączny wzrost
źródeł
finansowania
WYKORZYSTANIE ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA
Wzrost
składników
majątkowych
Zmniejszenie
kapitałów
własnych
Zmniejszenie
zobowiązań
www.wkuwanko.pl
Dywidendy
dla
udziałowców
5
Ocena kondycji ekonomiczno- finansowej PRZEDSIĘBIORSTWA
Podstawowe wielkości kształtujące i charakteryzujące wyniki ekonomiczno - finansowe
przedsiębiorstwa
W tablicy 1.1 przedstawione są podstawowe wielkości kształtujące i charakteryzujące wyniki
ekonomiczno - finansowe Przedsiębiorstwa „ X” w latach 1992 - 1996.
Wyszczególnienie
1992
1993
1994
1995
1996
3188
3191
3195
3128
2344
686
673
665
618
526
2518
2530
2510
1818
145
163
349
416
10773
1587
1923
3813
12504
52287
357
403
657
1405
6773
1248
1619
3154
11066
45438
1605
2022
3811
12471
52211
1927
2205
4719
14706
139630
1054
-330
-2428
14085
139654
Zatrudnienie ogółem
( w osobach )
Zatrudnienie w jednostkach
sprzedaży ( w osobach )
Zatrudnienie w zarządzie
Przedsiębiorstwa (w osobach) 2502
Środki trwałe
( wartość netto )
Koszt własny sprzedaży
Koszty materialne
Koszty niematerialne
Ogółem koszty
Obrót
Sprzedaż
www.wkuwanko.pl
6
Ocena kondycji ekonomiczno- finansowej PRZEDSIĘBIORSTWA
Zysk brutto
322
183
908
2235
87419
Tabela Error! No text of specified style in document.-A
Wielkości kształtujące i charakteryzujące wyniki ekonomiczno - finansowe Przedsiębiorstwa
„X” w latach 1992 - 1996
Dane liczbowe zamieszczone w tablicy 1.1. posłużyły do obliczenia wskaźników
dynamiki o podstawie ruchomej i stałej, które pozwalają na poznanie tendencji
zmian wielkości kształtujących i charakteryzujących wyniki ekonomiczno finansowe przedsiębiorstwa oraz ocenę prawidłowości zmian relacji między tymi
wielkościami. Wyniki obliczeń dynamiki zmian wielkości charakteryzujących
wielkości zasobów i strumieni czynników posiadanych i zużytych czynników
produkcji
oraz
efekty
działalności
gospodarczej
Przedsiębiorstwa
są
zamieszczone w tabeli 1.2. i zaprezentowane na ilustracji 1.2
Wyszczególnienie
1993
1994
1995
1996
rok poprzedni =100
1996
1996=100
Zatrudnienie ogółem
( w osobach )
100,1%
100,1%
97,9%
74,9%
73,5%
98,1%
98,8%
92,9%
85,1%
76,7%
100,5%
99,2%
72,4%
72,7%
112,4%
214,1%
119,2% 2589,7% 7429,7%
121,2%
198,3%
327,9% 418,2%
3294,7%
112,9%
163,0%
213,9% 482,1%
1897,2%
129,7%
194,8%
350,9% 410,6%
3640,9%
Zatrudnienie w jednostkach
sprzedaży ( w osobach )
Zatrudnienie w zarządzie
Przedsiębiorstwa (w osobach) 100,6%
Środki trwałe
( wartość netto )
Koszt własny sprzedaży
Koszty materialne
Koszty niematerialne
www.wkuwanko.pl
7
Ocena kondycji ekonomiczno- finansowej PRZEDSIĘBIORSTWA
Ogółem koszty
126,0%
188,5%
327,2% 418,7%
3253,0%
114,4%
214,0%
311,6% 949,5%
7246,0%
X
X
X
13249,9%
56,8%
496,2%
246,1% 3911,4% 27148,8%
Obrót
Sprzedaż
Zysk brutto
X
Źródło: Obliczenia własne na postawie danych z tabeli 1.1.
Tabela Error! No text of specified style in document.-B
Dynamika wielkości kształtujących i charakteryzujących wyniki ekonomiczno - finansowe
Przedsiębiorstwa „X” w latach 1992 - 1996
Dynamika wielkości kształtujących i charakteryzujących wyniki
ekonomiczno - finansowe Przedsiębiorstwa "X"
Zysk brutto
Sprzedaż
1996
Obrót
Ogółem koszty
1995
Koszty niematrialne
Lata
Koszty materialne
1994
Koszt własny sprzedaży
Środki trwałe
1993
Zatrudnienie w zarządzie
Przedsiębiorstwa
Zatrudnienie w jednostkach
sprzedaży
1992
Zatrudnienie ogółem
-20%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Dynamika
www.wkuwanko.pl
8
Ocena kondycji ekonomiczno- finansowej PRZEDSIĘBIORSTWA
Ilustracja Error! No text of specified style in document.-C
www.wkuwanko.pl
9
Ocena kondycji ekonomiczno- finansowej PRZEDSIĘBIORSTWA
Ocena stanu aktywów i pasywów oraz rachunku wyników ekonomiczno - finansowych
przedsiębiorstwa
Istotny składnik oceny stanu ekonomiczno - finansowego przedsiębiorstwa stanowi ocena
stanu jego aktywów i pasywów oraz rachunku wyników ekonomicznych i finansowych4. Stan
aktywów i pasywów tj. majątku trwałego i obrotowego, rozliczeń międzyokresowych,
kapitału własnego, zobowiązań i zysku bilansowego Przedsiębiorstwa „X” charakteryzują
dane liczbowe w tabeli 1-3.
Tabela Error! No text of specified style in document.-A
Bilans Przedsiębiorstwa „X”
Źródło: jak przy tabeli 1-2
W tablicy 1-4 przedstawiono rzeczywiste przepływy pieniężne w Przedsiębiorstwie. Wyniki
obliczeń zamieszczone w wyżej wymienionej tablicy pozwalają na poznanie i ocenę zmian,
wielkości i struktury wpływów uzyskanych z działalności gospodarczej oraz wydatków z nią
związanych, a także wyników finansowych. Wyniki zamieszczone w tabeli 1-4 mogą służyć
objaśnieniom sytuacji ekonomiczno - finansowej Przedsiębiorstwa „X”.
Tabela Error! No text of specified style in document.-B
Cash flow z działalności operacyjnej Przedsiębiorstwa „X”
Źródło: jak przy tablicy 1-2
4
Zob. J. Szczepaniak, Ocena przedsiębiorstwa na podstawie sprawozdań finansowych, Ekorno, Łódź 1992
www.wkuwanko.pl
10
Ocena kondycji ekonomiczno- finansowej PRZEDSIĘBIORSTWA
Analiza i ocena finansowa przedsiębiorstwa
Ocena finansowa powinna umożliwić odpowiedzenie na pytanie czy dane przedsiębiorstwo
posiada zdolność do wywiązywania się z zobowiązań bieżących, spłat zaciągniętych
kredytów, generowania z posiadanych aktywów dochodów ze sprzedaży i osobowych
czynników produkcji. Odpowiedź na tak sformułowane pytania umożliwia analiza 13
wskaźników oceny finansowej, zamieszczonych w tabeli 1-5.
Tabela Error! No text of specified style in document.-A
Wybrane wskaźniki oceny finansowej Przedsiębiorstwa „X”
Błąd! Nieprawidłowe łącze.
Źródło : jak przy tabeli 1-2
www.wkuwanko.pl
11
Ocena kondycji ekonomiczno- finansowej PRZEDSIĘBIORSTWA
Analiza ekonomiczna wartości przedsiębiorstwa
Przegląd metod i technik wartościowania przedsiębiorstwa
Wartość przedsiębiorstwa ustala się głównie dla celów kupna - sprzedaży oraz prywatyzacji,
jednakże przesłanki wyceny są dużo szersze. Znajomość wartości podmiotu lub jego części
jest niezbędna do:
ustalania wartości nominalnej oraz ceny emisyjnej akcji,
określenia wartości aport rzeczowego,
obliczenia wartości przedmiotu dzierżawy i leasingu,
podpisania umowy ubezpieczeniowej,
pomiaru podatku od spadku i darowizn.
O wyborze metody wyceny decyduje wiele czynników, a mianowicie:
przyczyna transferu kapitału
zasady zawarte w statucie firmy lub innych porozumieniach pomiędzy stronami
postać przejmowanego majątku
rozmiar przejmowanego majątku
sytuacja rynkowa podmiotu wyceny.
Najczęściej stosowanymi podejściami wyceny są:
dochodowe
majątkowe.
Metody obliczania wartości podmiotów gospodarczych prezentuje rysunek 2-1
www.wkuwanko.pl
12
Ocena kondycji ekonomiczno- finansowej PRZEDSIĘBIORSTWA
MIESZANE
Metody oparte na wartości netto
i nadwartości (goodwill)
Metoda niemiecka
Metoda anglo-saksońska
Metoda szwajcarska
Metoda mnożnika
cenowo- dochodowego
(Price-earning method)
Metody oparte na dywidendzie
(Dividend methods)
Inne metody mnożnikowe
Metody wyceny oparte na
zdyskontowanych strumieniach
pieniężnych
Metody wyceny oparte
na zdyskontowaniu
strumieni dochodów
Metody wyceny całego przedsiębiorstwa
DOCHODOWE
(Incone methods)
METODY OBLICZANIA WARTOŚCI
Metody wyceny wielorakiej
( złożonej )
Metody możliwe do zastosowania w warunkach polskich
Metoda wyceny na podstawie aktywów
oraz stopy pomnażania wartości
Metoda księgowa ( Book Value Method )
Metoda odtworzeniowa
(Replacement Value Method)
Metoda upłynnienia
(Liquidation Value Method)
Metody wyceny
składników materialnych
przedsiębiorstwa
MAJҐTKOWE
(Assets Based Methods)
Metody stosowane w ocenie
inwestycji UNIDO ( Dyskontowanie nakładów i przychodów
Ilustracja Error! No text of specified style in document.-A Klasyfikacja metod wyceny
majątku oraz wartości przedsiębiorstwa
www.wkuwanko.pl
13
Ocena kondycji ekonomiczno- finansowej PRZEDSIĘBIORSTWA
Dochodowe metody wyceny
Można powiedzieć, że wartość podmiotu gospodarczego stanowi kwota zysku, którą jest w
stanie osiągnąć w czasie swojego istnienia. Najczęściej jednak podaje się, iż jako podstawę
należy przyjmować wartość nadwyżki środków pieniężnych w kolejnych okresach działalności
tzw. cash flow.
Wskaźnik cash flow definiowany jest jako dodatnia lub ujemna różnica środków pieniężnych
na koniec i początek okresu obliczeniowego.
Wartość cash flow można ustalić dwiema metodami:
bezpośrednią
pośrednią
Metoda bezpośrednia polega na określeniu wpływów i wypływów środków pieniężnych oraz
ich ekwiwalentu, w badanym przedziale czasu.
Obliczenia wskaźnika cash flow obrazują tab. 2.2-1 - 2.2-4
Tabela Error! No text of specified style in document.-A Obliczanie różnicy środków
pieniężnych -cash flow
www.wkuwanko.pl
14
Ocena kondycji ekonomiczno- finansowej PRZEDSIĘBIORSTWA
Zdarzenia w ciągu roku
10000
10000
4000
2000
1300
1500
7800
2000
Zakup podmiotu gospodarczego (X)
środki trwałe
zapasy
należności
środki pieniężne
zobowiązania handlowe
zobowiązania z tytułu obligacji
wartość firmy
20000
25000
500
350
750
Stan i zmiany należności
na początek roku
na koniec roku
rezerwa na nieściągalne należności na początek roku
uznano za nieściągalne w trakcie roku
odpisano jako rezerwę na nieściągalne w ciągu roku
27650
3000
2000
33000
3500
2300
Zobowiązania
na początek roku, w tym:
podatek
zmniejszenie dochodu przed opodatkowaniem
na koniec roku, wtym:
podatek
zmniejszenie dochodu przed opodatkowaniem
2500 Odbiorca wpłacił ratę za wyroby nabyte w ubiegłym roku
4500 Przychody za majątek sprzedany w ubiegłym roku
Podpisano umowę leasingową
2000 wartość leasingu
400 zapłacono pierwszą ratę
Kredyt długoterminowy
5000 zaciągnięty
1800 spłacone raty
Kredyt krótkoterminowy
10000 przyznany
5500 wykorzystany
9500 spłacony za rok ubiegły
1500 Otrzymano dywidendę z firmy uzależnionej
Sprzedano środki trwałe
7000 wartość początkowa
3000 umorzenie
6500 cena zbytu
1000
400
2000
1000
Naliczony podatek w firmie macierzystej
Zapłacony podatek w firmie uzależnionej
Wyemitowano akcje zwykłe firmy uzależnionej
Konwersja długów w akcję
12928,8 Wypłacono dywidendę
Od czasu nabycia firma X wykazała:
2536 casch flow
640 spłata zobowiązań z tytułu inwestycji
732 spłata podatku
12000 Zakupiono nowe środki trwałe, w tym:
300 odsetki
8000 Umorzenie środki środków trwałych za bieżący rok
600 Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych
500 Rezerwa na należności nieściągalne na początek roku
900 Rezerwa na należności nieściągalne na koniec roku
www.wkuwanko.pl
15
Ocena kondycji ekonomiczno- finansowej PRZEDSIĘBIORSTWA
Tabela Error! No text of specified style in document.-B Rachunek wyników
267498 Przychód ze sprzedaży
207902 Koszty produkcji sprzedanej
59596 Wynik brutto I
3400 Koszty sprzedaży
20600 Koszty zarządu
35596 Wynik brutto II
10000 Pozostałe dochody
3000 Dochody z firmy uzależnionej
48596 Wynik operacyjny
5500 Zmniejszenia dochodu przed opodatkowaniem
43096 Zysk przed opodatkowaniem
17238,4 Podatek
40%
25857,6 ZYSK DO OPODATKOWANIA
2500 Przychody nie opodatkowane
12928,8 Wypłacone dywidendy
50%
15428,8 Zysk na kapitał rezerwowy
www.wkuwanko.pl
16
Ocena kondycji ekonomiczno- finansowej PRZEDSIĘBIORSTWA
Tabela Error! No text of specified style in document.-C Cash flow z działalności
operacyjnej
48596
8600
750
2500
-3000
-4750
-2000
3050
53746
-12928,8
1500
-5500
-16928,8
Zysk operacyjny
Amortyzacja
Rezerwa na należności nieściągalne
Wpływy z ubiegłorocznych kontraktów
Wpływy z firmy uzależnionej
Przyrost należności ( - )
Przyrost zapasów ( - )
Przyrost zobowiązań ( + )
RAZEM
Dywidendy wypłacone
Dywidendy otrzymane
Odsetki
RAZEM
-15338,4 Podatek
-11700
-8700
4500
6500
-9400
Zakup majątku trwałego
Zakup nowej firmy
Wpływ odłożonych płatności
Przychody ze sprzedaży majątku trwałego
RAZEM
12078,8 CASH FLOW
Działalność finansowa
-10500
400
11300
-2000
-800
12879
Otrzymane kredyty
Wpłaty raty leasingowej
Spłaty pożyczki
Środki pieniężne ze sprzedaży akcji
RAZEM
Przyrost środków pieniężnych
12079 RAZEM CASH FLOW
www.wkuwanko.pl
17
Ocena kondycji ekonomiczno- finansowej PRZEDSIĘBIORSTWA
Tabela Error! No text of specified style in document.-D Metoda bezpośrednia obliczenia
wpływów środków pieniężnych z działalności operacyjnej
267498
2500
-3400
-350
266248
Wpływy
Przychód ze sprzedaży
Odroczony przychód z roku ubiegłego
Przyrost należności
Należności nieściągalne
RAZEM
207902
20600
-750
-8600
3400
2000
1000
-3050
222502
Wypłwy
Koszty produkcji sprzedanej
Koszty zarządu
Rezerwa na należności nieściągalne zawarta w kosztach zarządu
Amortyzacja
Koszty sprzedaży
Przyrost zapasów
Dokonanie przedpłaty
Przyrost zobowiązań
RAZEM
10000 Pozostałe dochody
53746 RAZEM ŚRODKI PIENIĘŻNE Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ
www.wkuwanko.pl
18
Ocena kondycji ekonomiczno- finansowej PRZEDSIĘBIORSTWA
Majątkowe metody wyceny
Wycena
podmiotu
gospodarczego
bazująca
na
wartości
majątku
nie
uwzględnia
produktywności, lecz tylko wyabstrahowaną substancję materialną. Można stwierdzić, iż o
wartości decydują nakłady poniesione wcześniej na jej utworzenie oraz wartość bieżąca
takiej samej substancji. W metodach tych można wyróżnić:
wartość księgową netto
wartość księgową skorygowaną
wartość odtworzeniową.
Obliczenia ilustruje tab. 2.3-1
Tabela Error! No text of specified style in document.-A Wartość aktywów netto
www.wkuwanko.pl
19
Ocena kondycji ekonomiczno- finansowej PRZEDSIĘBIORSTWA
AKTYW A
B.
MAJĄTEK TRW AŁY
I.
C.
7560
Rzeczowe i zrównane z nimi składniki
majątku trwałego
grunty
budynki i budowle
środki transportu
inne środki trwałe
wyposażenie
inwestycje
6550
500
3600
700
400
450
900
II.
W artości niematerialne i prawne
patenty, licencje
wartość firmy
650
100
550
III.
Finansowe składniki majątku trwałego
udziały w obcych jednostkach
długoterminowe papiery wartośćiowe
pożyczki długoterminowe
inne
360
120
240
MAJĄTEK OBROTOW Y
I.
Zapasy
matriały
produkcja nie zakończona
produkty gotowe
towary
4890
2450
1200
200
650
400
II.
Należności i roszczenia
należnosści handlowe
należnośći od budżetów
pozostałe należnośći
zaliczki na poczet dostaw zapasów
2130
2040
20
70
III.
Środki pieniężne
gotówka w kasie
środki pieniężne w banku
inne środki pieniężne
IV. Krótkoterminowe papiery wartośćiowe
V.
260
40
210
10
50
Rozliczenia międzybankowe
RAZEM AKTYW A
12450
PASYW A
A.
KAPITAŁY W ŁASNE
7400
kapitał założycielski
kaitał rezerwowy
B.
C.
5000
2400
KREDYTY I POŻYCZKI
1580
I.
Długoterminowe kredyty bankowe i pożyczki
kredyty
pożyczki
1160
860
300
II.
Pozostałe kredyty i pożyczki
kredyty
pożyczki
III.
Kredyty i pożyczki przeterminowane
420
420
0
ZOBOW IĄZANIA, FUNDUSZE SPECJALNE
3090
I.
2040
Zobowiązania
www.wkuwanko.pl
20