Psychologia u profesora Wierzbińskiego

advertisement
Psychologia u profesora Wierzbińskiego
EMOCJE
Emocje – są stanem psychicznym połączonym z reakcją fizjologiczną organizmu o
zabarwieniu pozytywnym lub negatywnym, będący odpowiedzią na bodziec zewnętrzny lub
wewnętrzny motywujący jednostkę do działania.
Emocja – to reakcja organizmu i psychiki człowieka na docierającą do niego informację
(bodziec).
Funkcje:
- motywująca
- ochronno – obronna
- aktywizująca
- destrukcyjna
- oczyszczająca
- ekspresyjna
- komunikacyjna
Cechy emocji:
- majoryzujący charakter - emocje mają wpływ na proces czynników osobowości.
- charakter aktywizujący - wpływa na procesy fizjologiczne.
- charakter afektywny - mówi o tym, że każda emocja jest przykra, nieprzyjemna, stan
afektywny - orgazm
- charakter nabyty, wtórny-lęk pierwotny, smak pierwotny, radość (kiedy jest się
najedzonym), smutek, złość gniew.
Mechanizmy dokonywania oceny poznawczej ( 3 teorie: J. Lange, C. Bart, teoria
aktywacji – schematy)
teoria Jamesa-Langego
- teoria obwodowa, źródłem emocji są działanie, zmiany w napięciu mięśni oraz narządów
wewnętrznych,
Zdarzenie – reakcja behawioralna i
wisceralna (fizjologiczna) - interpretacja emocji – emocja
(jest mi smutno bo lecą mi łzy)
- uczucia są najważniejsze, są podstawą osobowości, indywidualności, podmiotowości,
to pod ich wpływem podejmujemy działania
to odczuwanie emocji
www.wkuwanko.pl
1
Psychologia u profesora Wierzbińskiego
teoria Cannona-Barda
- teoria centralna, talamiczna, emocja powstaje w wyniku zmian w mózgu (przez wzgórze)
- to poznawcze czynności kory zostają wzbogacone o komponent emocjonalny przez ośrodki
podkorowe,
- istnieje system sprzężenia zwrotnego – kora hamuje niekorzystne reakcje emocjonalne
Zdarzenie – informacja przetwarzana przez wzgórze – reakcja fizjologiczna i instrumentalna
- reakcja poznawcza
- emocja, działanie
Procesy poznawcze znajdują się pod silnym wpływem emocji.
W poprzedniej teorii praktycznie nie było miejsca na procesy poznawcze, pełniły one jedynie
funkcję interpretatora, uświadomienia.
aktywacyjna teoria emocji
Emocja to stan podwyższonego pobudzenia oznakowanego +/- i ten stan również kieruje
naszym zachowaniem!
Za intensywność emocji odpowiedzialny jest poziom pobudzenia nerwowego – poziom
aktywacji mózgu a typy zachowań.
Brak świadomości
koma, sen senność
Czuwanie
uwaga labilna
Czujność
koncentracja, pełna świadomość
Świadomość ograniczona
silne podniecenie, uwaga wybiórcza, zaburzona
Proces emocjonalny składa się z 5 faz:
-
neutralnej recepcji, rejestracji
-
oceny B lub Z jako +/-
-
gotowości do działania, motywacji
-
emocja
-
działanie sterowane przez Pr. Emocjonalne
www.wkuwanko.pl
2
Psychologia u profesora Wierzbińskiego
Motywacja:
- Psychodynamiczna teoria motywacji – zachowania są zdeterminowane wrodzonymi
instynktami (popęd życia, przeżycia, śmierci), dlatego też motywy są nieświadome, a ich
źródłem jest energia psychiczna. Naszym motywem jest redukcja napięcia. Horney dodała
potrzeby bezpieczeństwa i realizacji ja-idealnego.
- Behawiorystyczna teoria motywacji – naszym zachowaniem kieruje popęd (deficyt b.
pozytywnego lub występującego b. negatywnego). Pobudką jest obiekt, który może
zredukować popęd. Wzmocnieniem jest każdy obiekt lub stan, który zwiększa powtórzenia
reakcji dążącej do zredukowania popędu.
- Humanistyczna teoria motywacji – potrzeby niedoboru (motywacja typy muszę –
bezpieczeństwa, fizjologiczne, miłości i uczuć) i wzrostu (motywacja typu chcę – potrzeby
poznawcze, samourzeczywistnienia).
- Poznawcze koncepcje motywacji – t. równowagi poznawczej Heidera
- t. dysonansu poznawczego Festingera
Dążymy do osiągania konsonans (spójności poznawczej) i redukowania dysonansu
poznawczego.
Główne założenia koncepcji behawioralnej człowieka
KONCEPCJA BEHAWIORYSTYCZNA
Twórcą behawioryzmu byli Watson i Skinner.
Powstała ona mniej więcej w tym samym czasie co psychoanaliza, ale niejako na bazie
krytyki psychoanalizy.
Zwrócili uwagę na rolę środowiska w zachowaniu człowieka. Jakie środowisko – taki
człowiek. (To co można powiedzieć o zachowaniu człowieka). S – R (bodziec – reakcja)
Człowiek posiada 2 metody zachowania:
-
nagrody
-
kary
Nagrody wzmacniają pozytywne zachowania człowieka.
Kary (wzmocnienie negatywne) – człowiek działa tak, aby uniknąć kary.
Procedury nagradzania:
1) stałych odstępów czasowych – zgodnie z nią nagradzanie odbywa się regularnie co
jakiś określony czas (pensja nie wpływa na lepszą pracę – należy się i już!)
2) zmiennych odstępów czasowych
3) procedura stałych proporcji – człowiek otrzymuje nagrodę co jakiś cza (np. premia
kwartalna)
www.wkuwanko.pl
3
Psychologia u profesora Wierzbińskiego
4) procedura zmiennych proporcji – człowiek otrzymuje nagrodę za każdą wykonaną
pracę
Kary mogą być stosowane i maja skutek pozytywny, ale wtedy gdy są stosowane i kary i
nagrody.
Negatywne skutki kar, które mogą nastąpić:
1) zjawisko generalizacji zachowania polegające na stłumieniu zarówno zachowań
nieporządanych jak i wiele pozytywnych (pożądanych)
2) zaburzenia emocjonalne – najczęściej dorośli ludzie, którzy w dzieciństwie byli karani
są agresywni, boją się życia
3) unikanie źródła karania, a nie tego zachowania
4) system karania dostarcza negatywnych wzorców zachowania. Kary fizyczne, które są
stosowane w domu dostarczają dzieckuwzorzec jak należy postępować z własnymi (w
przyszłości) dziećmi lub słabszymi
Główne założenia koncepcji psychodynamicznej człowieka
PSYCHOANALIZA – jej twórcą jest Zygmunt Froyd, kładł on nacisk na nieświadome aspekty
psychiki człowieka. Porównywał psychikę człowieka do góry lodowej na morzu.
To co nad powierzchnią morza to świadomość, co pod powierzchnią morza podświadomość.
Twierdził, że występują psychozy i zaburzenia, gdyż w podświadomości człowieka są jakieś
nie wykryte problemy. Problemy te należy sobie uświadomić.
Stworzył on 4 metody uświadamiania:
a) analiza wolnych skojarzeń,
b) analiza marzeń sennych,
c) hipnoza – Froyd jest jej twórcą,
d) analiza pomyłek językowych.
Główne założenia koncepcji humanistycznej człowieka
KONCEPCJA (SZKOŁA) HUMANISTYCZNA
Human – człowiek, główni przedstawiciele: C. Rogers, A. Maslow
Uważali, że każdy człowiek z natury jest dobry, rodzi się z potrzebą szacunku i uznania,
potrzebą aktualizacji siebie (czyli potrzeba wzrostu do stawania się coraz lepszym).
Ja realne (obraz samego siebie – czyli to co człowiek sam o sobie wie i o świecie w którym
żyje)
Ja idealne – to do czego człowiek zmierza.
Ja realne zamienia się w ‘ja idealne’ – jest to aktualizacja.
www.wkuwanko.pl
4
Psychologia u profesora Wierzbińskiego
Człowiek rozwija się prawidłowo jeśli ‘realne ja’ jest właściwe.
Jest ono jednak zazwyczaj zaniżone albo zawyżone (ja realne = ja idealne).
Człowiek powinien znać swoje ja realne.
Rogers opracował terapię opartą na kliencie, pomocną w budowaniu obrazu samego siebie.
Człowiek w bliskich kontaktach z drugim człowiekiem buduje swój obraz i oboje uczą się
siebie nawzajem (np. przyjaźń, miłość).
Ponieważ ludzie z natury są sobie równi – zatem relacja lekarz – pacjent jest zachwianiem tej
natury, dlatego potraktował on tego pacjenta jako klienta – czyli równego sobie.
Od czego wynika nasz obraz:
-
rodzina – to co rodzice mówią dziecku, taki dziecko ma obraz o sobie, innych,
otoczeniu,
-
szkoła (dziecko idzie do szkoły z pewnym ukształtowanym przez rodziców
obrazem, dziecko w wyniku kontaktu z rówieśnikami weryfikuje ten obraz, ale
przyjmuje on te informacje, które dziecko zna o sobie, inne odrzuca),
-
człowiek w okresie dojrzewania nie może znaleźć swojego obrazu, jest
zagubiony, zazwyczaj w tym okresie obraz jest zaniżony.
Maslow
On zwrócił uwagę na potrzeby – jako motor ludzkiego zachowania (tworzenia swojego
obrazu). Musi być zaspokojona potrzeba niższego rzędu, aby wytworzyła się potrzeba
wyższego rzędu.
Samorealizacja
p. estetyczne
II rzędu
p. szacunku i uznania
p. przynależności i miłości
p. bezpieczeństwa
I rzedu
p. fizjologiczne
www.wkuwanko.pl
5
Psychologia u profesora Wierzbińskiego
Pojęcie i struktura osobowości człowieka
OSOBOWOŚĆ- to społecznie zdeterminowany względnie trwały zespół cech i właściwości
psychicznych człowieka.
STRUKTURA OSOBOWOŚCI- zespół cech biologicznych, genetycznych wrodzonych.
CZYNNIKI OSOBOWOŚCI:
1. INTELIGENCJA
2.TEMPERAMENT przewodnictwo neuronowe czyli szybkość i siła procesów wzbudzanych i
hamowanych reakcji. Temperament dzielimy na:
słaby: melancholik- nie ma stałych reakcji jest problemowy, bardzo wybujała wyobraźnia,
słabość do kłamstw
silny: choleryk(bardzo szybko się wzburza), flegmatyk (wszystko przebiega bardzo
powoli), sangwinik (reakcje są na zrównoważonym poziomie)
STRUKTURA OSOBOWOŚCI
Istnieją dwie antagonistyczne części osobowości id i superego oraz trzeci ego, która
łagodzi konflikty pomiędzy pozostałymi. Id, superego i ego, stanowią dynamiczne
procesy posiadające własne źródła i role do spełniania.
ID
reprezentuje procesy pochodzenia biologicznego
jest utożsamiane z działaniem popędów
jest kreowane ZASADĄ PRZYJEMNOŚCI – tj. wymaga natychmiastowego zaspokojenia
potrzeb bez możliwości odroczenia gratyfikacji, nie dbając o konsekwencje
działania irracjonalne, na zasadzie impulsu.
jest w obszarze nieświadomości ludzkiej psychiki.
SUPEREGO
jest utożsamiane z ludzkim sumieniem
stanowi psychiczny zapis ideałów i norm człowieka
odpowiada za kontrolę impulsów i zachowań
dokonuje cenzury ludzkiego postępowania
pozostaje na drodze przyjęcia zewnętrznych (tj. społecznych) norm i zakazów
zawiera idealną wizję osoby, jaka powinna być
jest kierowane ZASADĄ MORALNOŚCI czyli czynienia tego co właściwe
jest w obszarze nieświadomym ludzkiej psychiki
www.wkuwanko.pl
6
Psychologia u profesora Wierzbińskiego
EGO
spełnienia potrzeby id zgodnie z wymaganiami otoczenia
jest kierowane ZASADĄ REALIZMU (RZECZYWISTOŚCI) tj. odracza zaspokojenia potrzeb,
umożliwia doświadczenie gratyfikacji zgodnie z istniejącymi normami i wymaganiami
otoczenia
pośredniczy w rozwiązywaniu konfliktów między id a superego – poszukuje kompromisu
częściowo satysfakcjonującego obie strony
reprezentuje osobiste poglądy człowieka na rzeczywistość społeczną i fizyczną – jego
świadome sądy o rzeczywistości
Osobowość ludzka wg Froyda:
Id
Sfera nieświadomych i irracjonalnych
popędów przede
Ego
Super
Ego
wszystkim seksualnych a także
agresywnych, które domagają się
natychmiastowego zaspokojenia
„ego” – ja
spełnia rolę mediatora, która
kieruje się zasadą irracjonalizmu.
Rolą „ego” jest zaspokajanie popędów
„id” w sposób akceptowany
przez społeczeństwo
zespół nakazów, wartości, norm i zakazów
społecznych
które występują często pod nazwą
sumienia. Kieruje się zasadą powinności.
Charakterystyka postrzegania
Zachowanie agresywne – celowe, świadome, intencjonalne zachowanie ukierunkowane
na wyrządzenie komuś fizycznej lub psychicznej krzywdy, szkody.
- Agresja wroga – jest celem samym w sobie, poprzedzona uczuciem gniewu, złości
www.wkuwanko.pl
7
Psychologia u profesora Wierzbińskiego
- Agresja instrumentalna – w celu osiągnięcia jakiegoś innego celu; jest tylko i
wyłącznie narzędziem (środkiem)
Źródła agresji:

Anatomiczne
a) istnienie ciała migdałowatego – odpowiada za kontrolę emocjonalną
b) istnienie i wpływ testosteronu

Alkohol (niebezpośrednio) - zaciera granice moralne

Narkotyki (niebezpośrednio)

Niezaspokojone potrzeby (sen, głód, pragnienie, seks)

Ból – sens fizyczny i psychiczny

Agresja

Przedmiot kojarzony z agresją wg Bercowica

Wpływ powietrza
Formy agresji wg skali Bussa:
I ATAK - oznacza użycie sił fizycznych przeciw innym, definiujemy tym terminem każdą
bójkę lecz wykluczamy niszczenie przedmiotów naturalnych.
II AGRESJA POŚREDNIA - rozumiemy pod tym terminem zarówno agresje okrężna droga
skierowana na określoną osobę (złośliwe żarty, plotki, przejawiające się krzykiem, tupaniem
nogą, walenie pięścią), które nie są skierowane przeciw komuś w szczególności, a stanowią
nie ukierunkowany i nieuporządkowany wybuch.
III SKŁONNOŚĆ DO IRYTACJI - oznacza gotowość, przejawia się negatywnym stanem
uczuć uważane za najmniejsze podrażnienie, przejawia się: porywczością, zrzędliwością,
szorstkością, grubiaństwem.
IV NEGATYWIZM - zachowanie opozycyjne skierowane przeciwko autorytetowi lub władzy
może się nasilać od biernego sprzeciwu, aż po aktywną walkę.
V URAZA - zazdrość, nienawiść do otoczenia, uczucie rozgoryczenia, gniewu na cały świat
za rzeczywiste lub wyimaginowane krzywdy.
VI PODEJRZLIWOŚĆ - wyraża się w rzutowaniu wrogości na otoczenie, zmienia się od
niedowierzania do ostrożności względem ludzi, aż do przekonania, że inni przynoszą nam
krzywdy lub je planują.
VII AGRESJA SŁOWNA - jest to wyrażanie negatywnych uczuć zarówno formą (krzyk,
wrzask) jak i treścią wypowiedzi (groźby, przekleństwa).
www.wkuwanko.pl
8
Download