Mikroekonomia – Wykład 13

Mikroekonomia – Wykład 13
KONKURENCJA DOSKONAŁA I MONOPOL PEŁNY
I Konkurencja doskonała

Jednorodność produktu

Pełna mobilność czynników

Duża liczba sprzedających i kupujących

Pełna , doskonała informacja o rynku
Siła wielu producentów jest wyrównana . Produkt nie różni się cechami jakościowymi wyrób
jest standaryzowany , wybierany na podstawie ceny ( konkurencja cenowa )
Podmioty ( producent , sprzedawca ) pełnią role cenobiorcy , także kupujący pełni rolę
cenobiorcy . Cenodawcą jest rynek . Każdy podmiot przyjmuje , akceptuje cenę która jest
wynikiem gry rynkowej .
Nie każdy produkt może być spostrzegany jako jednorodny wówczas zmienia się model
konkurencji .
Doskonała informacja o rynku jest założeniem modelowym , bo nigdy nie ma pełnej
informacji . Gdy jest dużo podmiotów , to traci się możliwość dostania informacji o
wszystkich produktach i podmiotach .
Dlaczego musi być konkurencja ?
Łączenie firm jest zbyt kosztowne , jest to mniej opłacalne .
Mniejsze koszty ponosi się przy działaniu samodzielnym , niezależnym , czyli przy pełnej
mobilności , swobodzie przenoszenia kapitału .
Są to firmy , które nie wymagają dużych nakładów , nie są kapitałochłonne , niższe
wymagania kwalifikacyjne pracowników . Dlatego decyzyjnym czynnikiem przenoszenia
kapitału jest zysk , czyli rentowność .
Jeżeli cena się obniża , obniża się też rentowność , zmniejsza się opłacalność i następuje
odpływ kapitału do innych gałęzi rynku . Alokacja dokonywana jest w zależności od
efektywności działania kapitału .
Pełna konkurencja w ekonomii zapewnia najefektywniejsze wykorzystanie zysku .
Cena jest wielkością daną , dlatego aby zwiększyć zysk , przedsiębiorstwo nie zmienia ceny
lecz zwiększa produkcję ( do wysokości swych możliwości )
Jeżeli zwiększymy cenę , ponad cenę rynkową to przedsiębiorstwo wypadnie z rynku bo
wyprzedzi go konkurencja . Natomiast cena znacznie poniżej ceny rynkowej wskazuje na
nieefektywne działanie .
www.wkuwanko.pl
1
Mikroekonomia – Wykład 13
Przedsiębiorstwo może zwiększać produkcje do chwili , gdy koszt marginalny równa się
przychodowi marginalnemu .
PM = KM
Czyli koszty pokryły zyski ( jest to długoterminowy warunek efektywnego działania
przedsiębiorstwa , minimalna akceptowana stopa zysku = 0 )
To była strategia maksymalizacji zysku .
Inna strategia – minimalizacja straty , jest to strategia naprawcza firmy
( krótkoterminowy warunek )
PUNKTY GRANICZNE RENTOWNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA
cena
koszt
KCP
KM
KZP
E
P
max zysk
P’
min strat
P
E’
P’
zamknięcie przedsiębiorstwa
a
E – graniczny punkt opłacalności
E ‘ – punkt zamknięcia przedsiębiorstwa
Cena P zapewnia zysk zerowy . Każda cena powyżej ceny P zapewnia strategię
maksymalizacji zysku . Każda cena poniżej ceny P zapewni strategię min strat .
Od P do P’ możemy prowadzić strategię min strat . Poziom odtworzenia kosztów poniżej P’
nie funkcjonuje , dotarcie do punkt E’ powoduje tzw. zamknięcie przedsiębiorstwa .
www.wkuwanko.pl
2
Mikroekonomia – Wykład 13
Zamkniecie przedsiębiorstwa ( koszty likwidacji ) jest bardzo złożone , należy zatrudnić
prawników , kosztorysantów , rzeczoznawców . Należy upłynnić majątek , sprzedać go ,
zazwyczaj po niskich cenach .
Wtedy przedsiębiorstwo musi dokonać decyzji czy opłaca mu się zamknąć przedsiębiorstwo
czy może dalej prowadzić strategię naprawczą ( min strat ) .
RÓWNOWAGA PRZEDSIĘBIORSTWA WOLNOKONKURENCYJNEGO
koszty
utarg
KM
KCP
A
B
P
P = PP = PN
C
A
C
B
A – zysk minimalny
wielkość produkcji
P – cena
B – optimum ekonomiczne
Z równowagi pojedynczego przedsiębiorstwa można wyprowadzić równowagę w gałęzi ( bo
produkty są jednorodne , jest to konkurencja cenowa , inne czynniki nie mają wpływu )
RÓWNOWAGA GAŁEZI
W WARUNKACH WOLNEJ KONKURENCJI
koszty
KM
utarg
KCP
B
www.wkuwanko.pl
3
Mikroekonomia – Wykład 13
C = PP = PM
C – cena
B – równowaga gałęzi / minimum KCP /
Ta sytuacja jest najkorzystniejsza ( najbardziej pożądana – niewystępująca ) na rynku z
punktu widzenia makroekonomicznego .
Jest to równowaga idealna , czyli wszystkie czynniki zostały wykorzystane w sposób pełny .
Nie ma kosztów monopolizacji .
Model konkurencji doskonałej został opisany przez ekonomie klasyczną ( Smith ) – opisy
modelowe nie znajdują odzwierciedlenia w rzeczywistości gospodarczej .
II Monopol pełny

Jeden sprzedawca , wielu kupujących

Jednorodna lub zróżnicowana produkcja ale bez bliskich substytutów

Brak możliwości wejścia na rynek opanowany przez monopol

Doskonała informacja o rynku
Jest to odwrotność modelu konkurencji doskonałej . Brak tu koncepcji gałęzi . Jest jeden
producent który stanowi gałąź .
Produkt zróżnicowany różni się cechami jakościowymi , czyli powstaje konkurencja
pozacenowa ( możemy wprowadzić różne narzędzia konkurencyjne )
Producent jest pełnym cenodawcą ( narzuca cenę ) , nabywca może tylko przyjąć tę cenę lub
zrezygnować z danego dobra .
Zdarzają się t.z.w. sytuacje pozorowane ( mimo że jest jeden producent pojawia się
konkurencja )
Przy monopolu pełnym są bariery wejścia / wyjścia na rynek , mogą one miec charakter
administracyjny .
Konkurencja pozacenowa :

reklama

promocja

usługi dodatkowe

serwis
www.wkuwanko.pl
4
Mikroekonomia – Wykład 13
Taka pozycja na rynku jest pożądana . Firma realizująca strategię maksymalizacji zysku może
optymalizować swą sytuację posługując się kombinacją cena – wielkość produkcji . Te dwie
wielkości nie są niezależne . Nie możemy dowolnie zmieniać jednej bez wpływu na drugą .
Nie można zwiększyć np. tylko produkcji bo wtedy zmieni się krzywa popytu i zmieni się cena
. Można wykorzystać te narzędzia ale trzeba pamiętać że są one ze sobą powiązane .
CENA MONOPOLOWA
koszty
przychody
KM
cena
cena
monopolowa
zerowy zysk
krzywa popytu
DD = P = PP
0
Q
wielkość produkcji
Cena wyznaczona przez monopol jest ukształtowana przez kombinację
cena - wielkość produkcji ( poprzez popyt )
ZYSK DODATNI MONOPOLU
cena
koszty
KM
KCP
P
C
B
A
DD = P = PP
PM
www.wkuwanko.pl
5
Mikroekonomia – Wykład 13
0
Q
Q
e
Skąd biorą się zyski przedsiębiorstwa monopolowego ?
Może ono stosować dyskryminację cenową – której istotą jest przejmowanie nadwyżki
konsumenta przez producenta . nie zawsze ono może to robić . Może wtedy gdy konsument
potrafi oddzielić na sztywno rynki ( czyli aby nie było przepływu miedzy rynkami ) , musi
również wyodrębnić rynki o różnych elastycznościach .
Warianty dyskryminacji cenowej :

Ten sam produkt sprzedawany różnym odbiorcom po różnych cenach ( bilety PKP i
autobusowe )

Temu samemu odbiorcy różne jednostki produktu sprzedawane po różnej cenie
(taryfy – korzystanie z usług o różnych porach )
Dyskryminacja doskonała – producent przejmuje całą nadwyżkę konsumenta
( wynikającą z użyteczności ) , producent doskonale zna rynek
STRATA MONOPOLU
cena
KM
koszty A
C
KCP
P
B
PM
0
Qe
DD = P = PP
Q
Sytuacja wynika z ingerencji rządu na rynku monopolowym np. :

Cena minimalna – skup żywca ( rolnictwo )

Cena maksymalna – światło , prąd, gaz (aby było stać każdego na podstawowe dobra )
www.wkuwanko.pl
6
Mikroekonomia – Wykład 13
www.wkuwanko.pl
7