ANALIZA EKONOMICZNA PRZEDSIĘBIORSTW dr Andrzej Sobczyk Konwersatorium 1 SZCZECIN,2007 Metody oceny efektywności inwestycji Statyczne – – – – Porównanie kosztów Porównanie zysków Okres zwrotu Rachunek rentowności Dynamiczne – – – 2 Nadwyżka zdyskontowana Wewnętrzna stopa procentowa annuitet Metody porównania kosztów Koszty – podstawowa wewnętrzna wielkość ekonomiczna w firmie Podziała na: Koszty wytwórcze (płace, materiały, remonty, itp.) Koszty kapitałowe (amortyzacja i oprocentowanie zaangażowanego kapitału - podstawowa część tzw. kosztów stałych 3 Metody porównania kosztów Jeżeli wartość utworzonego w wyniku inwestycji majątku (M) równać się będzie sumie odpisów amortyzacyjnych (A) i założymy liniową amortyzację, to przeciętna wartość zaangażowanego kapitału trwałego (Mp) można obliczyć: Mp = A/2 4 Metody porównania kosztów przykład Przedsiębiorstwo korzystało z usług kooperanta dostarczającego mu 200 elementów. Przewiduje się znaczny wzrost zapotrzebowania na wyroby Kooperant zapowiedział wzrost ceny ze 150 zł do 200 zł za 1 sztukę Możliwość dwóch wariantów: 5 Metody porównania kosztów przykład I wariant – kupno półautomatu Koszt zakupu – 66670zł Zdolność produkcyjna – 1000 szt. Okres eksploatacji – 10 lat Jednostkowe koszty eksploatacji: – – Materiały – 30 zł Płace – 70 zł Kalkulowana stopa zysku – 10% 6 Metody porównania kosztów przykład II wariant – kupno automatu Koszt zakupu – 200000zł Zdolność produkcyjna – 1000 szt. Okres eksploatacji – 10 lat Jednostkowe koszty eksploatacji: – – Materiały – 20 zł Płace – 5 zł Kalkulowana stopa zysku – 10% 7 Metody porównania kosztów przykład Zakup elementów Koszt zakupu Okres eksploatacji odpis amortyzacyjny zakładana stopa zysku Koszty produkcji (w zł dla 200 szt.) stałe płace materiał Koszty ogółem Jednostkowe koszty produkcji w zł (przy produkcji 200 szt.) 8 Półautomat Automat Metody porównania kosztów przykład Półautomat Automat 66670 200000 10 10 odpis amortyzacyjny 6670 20000 zakładana stopa zysku 10% 10% stałe 10000 30000 płace 14000 1000 materiał 6000 4000 40000 30000 35000 200 150 175 Zakup elementów Koszt zakupu Okres eksploatacji Koszty produkcji (w zł dla 200 szt.) Koszty ogółem Jednostkowe koszty produkcji w zł (przy produkcji 200 szt.) 9 Metody porównania kosztów przykład Postaci funkcji kosztów: dla kooperacji: K1 = 200 * x dla półautomatu: K2 = 10000 + 100 * x dla automatu: K3 = 30000 + 25 * x Wykresy funkcji kosztów pozwalają określić opłacalność poszczególnych wariantów inwestycji w zależności od rozmiarów zapotrzebowania na elementy 10 Metody porównania kosztów przykład 1. 2. 3. 11 Przy zapotrzebowaniu poniżej 100 elementów nie opłaca się firmie inwestować, lecz należy korzystać z usług kooperanta Przy zapotrzebowaniu do 267 sztuk opłaca się zakupić półautomat Przy zapotrzebowaniu powyżej 267 sztuk bardziej opłacalne, biorąc pod uwagę funkcję kosztów, jest zainstalowanie automatu Metody porównania kosztów – przykład 2 Firma eksploatuje samochód dostawczy 6 lat, który jest całkowicie umorzony, ale sprawny. Koszt zakupu nowego samochodu wynosi 30000 zł. Zapotrzebowanie na usługi transportowe w firmie (średnioroczne) – 10000 km Koszt eksploatacji na 1 km samochodu: starego – 0,7 zł nowego – 0,4 zł 12 Dochód ze sprzedaży starego samochodu – 5000 zł Planowany okres amortyzacji – 6 lat Kalkulowana stopa procentowa – 10% Metody porównania kosztów – przykład 2 Opłacalność inwestycji 4000 + 5000 +1500 – 5000 < 7000 5500 < 7000 Rzeczywiste koszty użytkowania nowego samochodu są niższe o 1500 zł od kosztów eksploatacji starego 13 Porównanie okresów zwrotu Ocena efektywności wariantów inwestycyjnych na podstawie okresu zwrotów poniesionych nakładów kapitałowych Okres zwrotu można obliczyć na podstawie sumowania wielkości średniorocznych lub kumulując wielkości z poszczególnych lat: 14 Porównanie okresów zwrotu t = A/(z +a) lub t = (A-R)/(z +a) gdzie: A – nakłady inwestycyjne z – średnioroczny zysk a – odpisy amortyzacyjne R – wartość nie umorzonego majątku po n latach eksploatacji 15 Porównanie okresów zwrotu przykład Przedsiębiorstwo zainwestowało 10000 zł w nowe urządzenie Okres amortyzacji wynosi 6 lat Suma dochodów (uwzględnia zysk lub stratę i odpisy amortyzacyjne) - D 16 Porównanie okresów zwrotu przykład 17 Rok eksploatacji D 1 -1000 2 3000 3 3000 4 4000 5 5000 6 4000 Porównanie okresów zwrotu przykład 18 Rok eksploatacji D SD 1 -1000 -1000 2 3000 2000 3 3000 5000 4 4000 9000 5 5000 14000 6 4000 18000 Porównanie okresów zwrotu przykład 19 Rok eksploatacji D SD S(D-A) 1 -1000 -1000 -11000 2 3000 2000 -8000 3 3000 5000 -5000 4 4000 9000 -1000 5 5000 14000 4000 6 4000 18000 8000 Porównanie okresów zwrotu przykład Średnioroczne dochody z inwestycji wynoszą: D = 18000/6 = 3000 zł t = 10000/3000 = 3,33 20 Porównanie okresów zwrotu przykład Słabości kryterium: Inwestycja wybrana na podstawie maksymalnego krótkiego okresu zwrotu wcale nie musi być korzystna dla firmy Dwa warianty o identycznym okresie zwrotu wcale nie muszą być jednakowo opłacalne Ocena na podstawie okresu zwrotu dyskryminuje inwestycje o dłuższym okresie użytkowania 21