OPCJE – POZYCJE I DEPOZYTY Opcje to instrumenty o niesymetrycznym profilu wypłaty, które dają cztery możliwości inwestycyjne. Otwarcie pozycji Aktualnie na giełdzie dostępne są jedynie opcje, których instrumentem bazowym jest indeks WIG20. Możliwe jest otwarcie poniższych pozycji: 1. 2. 3. 4. LONG CALL – nabycie opcji kupna indeksu WIG20 SHORT CALL – wystawienie opcji kupna indeksu WIG20 LONG PUT – nabycie opcji sprzedaży indeksu WIG20 SHORT PUT – wystawienie opcji sprzedaży indeksu WIG20 Mniej ryzykowne są pozycje długie (long), ponieważ wiąże się z nimi ograniczone ryzyko straty. Pozycje long call oraz short put są przeznaczone dla Inwestorów spodziewających się wzrostów; na pozycje short call oraz long put powinny decydować się rynkowe niedźwiedzie. Jedynym negocjowanym przez strony transakcji parametrem jest cena opcji, czyli premia płacona wystawcy przez kupującego. Wszystkie pozostałe są wystandaryzowane (np. termin wygaśnięcia, cena wykonania). Depozyt zabezpieczający Nabywca dokonuje zapłaty za opcję w formie premii opcyjnej, czyli ceny opcji na rynku. Środki te trafiają do wystawcy, który jest z kolei zobowiązany do wniesienia depozytu zabezpieczającego w celu gwarancji dojścia umowy do skutku. Wysokość depozytu jest określana przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych na podstawie Modelu Portfelowej Kalkulacji Ryzyka. Arkusz do obliczenia wysokości minimalnego depozytu zabezpieczającego można znaleźć na stronie KDPW. Istotne jest również rozróżnienie dwóch pojęć: opcji nierozliczonej i rozliczonej, które mają znaczenie w przypadku ustalania wysokości depozytu dla krótkich pozycji w opcjach (wystawienia opcji). Opcja otwierająca pozycję pozostaje nierozliczona aż do rozliczenia danej sesji, w której została dokonana taka transakcja. Zmiana statusu na „rozliczoną” zwiększa wysokość wymaganego depozytu, jednakże depozyt jest zasilany przez otrzymaną przez wystawcę premię opcyjną. Od długich pozycji w opcjach (transakcji kupna opcji) nie jest pobierany depozyt zabezpieczający. Inwestor jest jedynie zobowiązany do opłacenia premii opcyjnej oraz prowizji od transakcji. Ze względu na korelację instrumentów łączny depozyt zabezpieczający dla całego portfela może być niższy niż dla każdego instrumentu osobno. Łączny depozyt można także wyliczyć na podstawie arkusza ze strony KDPW. Zamknięcie pozycji Zamknięcie pozycji na rynku opcji może nastąpić na dwa sposoby. Można poczekać do terminu wygaśnięcia opcji lub dokonać tzw. transakcji równoważącej. Opcje na GPW są opcjami rodzaju europejskiego, dlatego możliwość zawarcia transakcji równoważącej jest bardzo istotna dla Inwestora, gdyż jest to jedyna możliwość wyjścia z inwestycji przed terminem wygaśnięcia opcji posiadanych w portfelu inwestycyjnym. Transakcja równoważąca polega na zajęciu przeciwstawnej pozycji na tym samym typie opcji (tj. kupna lub sprzedaży). Nabywca opcji musi zatem wystawić opcję, aby dokonać takiej transakcji. Również wystawca może dokonać transakcji równoważącej – będzie ona polegała na zakupie opcji tego samego typu, która wcześniej została wystawiona. Przykład Inwestor dokonuje zakupu opcji kupna (call) z kursem wykonania 2900 punktów i terminem wygaśnięcia za 2 miesiące. Cena takiej opcji to 500zł. Po miesiącu wartość indeksu wzrasta do 2950 punktów i opcja ta jest warta 1000zł. Inwestor mógłby poczekać do terminu wygaśnięcia i wtedy zrealizować opcję, nie ma jednak pewności czy korzystna dla niego sytuacja rynkowa się utrzyma. W związku z tym decyduje się na zajęcie pozycji równoważącej. W tym celu musi wystawić opcję kupna z tym samym kursem wykonania i terminem wygaśnięcia. Dokonując takiej transakcji osiąga zysk w wysokości 500zł i zamyka pozycję.