Polityka fiskalna,1
advertisement
Polityka fiskalna Państwa zawsze mają jakąś politykę fiskalną, nawet jeśli byłaby ona chaotyczna -------------------------------------------------Polityka fiskalna -ma zawsze aspekt i konsekwencje polityczne POLITYKA GOSPODARCZA A FISKALNA • Polityka Gospodarcza • -monetarna • Fiskalna • Terytorialna • Sektorowa • Demograficzna • Innowacyjna …………………………… • Najsilniej oddziaływująca fiskalna monetarna Ad/Polityka fiskalna a gospodarcza • Każde państwo współcześnie prowadzi jakąś politykę gospodarczą • Może to być polityka o różnym stopniu aktywności i otwartości • Celowa minimalizacja polityki gospodarczej też jest polityką (np.Singapur) • Przyjęta polityka fiskalna jest decydującaprzesądza cele i zakres polityki gospodarczej Cele polityki fiskalnej--ogólne • Zaspokojenie potrzeb państwa na pieniądz (cel fiskalny- dochody) • Realizacja podstawowych (statutowych) zadań władz publicznych;” twarde państwo” • Realizacja pozafiskalnych celów państwa przy wykorzystaniu instrumentów polityki fiskalnej To wszystko dzieje się w konkretnym otoczeniu politycznym ,które tworzy ramy I w otoczeniu miedzynarodowym Polityka fiskalna-funkcje państwa • FUNKCJA STABILIZACYJNA-wspieranie makroekonomicznej stabilności gospodarki • W praktyce: spłaszczanie cyklów koniunkturalnych • W fazie szybkiego wzrostu podnoszenie podatków realnych, hamowanie wydatków • W fazie depresji- zmniejszanie podatków, by zwiększyć popyt, większe wydatki nawet kosztem deficytu FUNKCJA ALOKACYJNA • alokacja czynników wytwórczych • -sektor państwowyprywatny • oszczędności – konsumpcja –inwestycje • alokacja terytorialna • alokacja sektorowa • Powody: • Istnienie dóbr publicznych • Niedoskonała konkurencja • Efekty zewnętrzne • Niekompletnośc rynków • Asymetria informacji • bezrobocie Funkcja redystrybucyjna-wtórny podział PKB • Terytorialna ,regionalna • Spozycie- konsumpcja (makro) • Ogólnie w strukturze dochodów (rozpiętość) • Gałęziowo -dochody poszczególnych grup społecznych • Czasowo-interesy długofalowe i doraźne • Generacyjna (młodzi-starzy) • -----------------------------------• Efektywność a sprawiedliwość • Instrumenty: • Wielkośc i struktura podatków • Skale podatkowe, progi wolne od podatku • Podatki majątkowe • Ulgi podatkowe,zwolnienia • Dotacje • Ubezpieczenia społeczne • Środki zabezpieczenia społecznego- bezwględne świadczenia Cele polityki fiskalnej-szczegółowe • Tworzenie warunków do wzrostu i rozwoju gospodarki (polityka gospodarcza) • Optymalizacja obciążeń podatkowych by popierać oszczędności w gospodarce • Minimalizacja bezrobocia, bodźce dla tworzenia miejsc pracy • Zmniejszanie amplitudy wahań cyklu koniunkturalnego • Polityka kształtowania struktury dochodów (w tym zróżnicowania ) • Korekta nadzwyczajnych szoków wewnętrznych i zewnętrznych (amortyzowanie) Ad/ optymalizacja obciążeńograniczenia • Istnieje pewien dany poziom obciążeń • Silne hamulce polityczne dla zwiększania obciążeń (nawet w autokracjach) • Stąd ważna jest optymalizacja-przy danym (akceptowanym)poziomie obciążeń • Optymalizacja dotyczy także politykita dąży do nienaruszania istniejącej struktury interesów ad/Minimalizacja bezrobocia • • • • • • To ważny cel każdego rządu -kryteria polityczne - polityki gospodarczej -czysto fiskalne Bezrobocie zmniejsza PKB i dochody podatkowe Trwale bezrobotni wypadają z rynku, zmniejsza się kapitał ludzki • Niskie bezrobocie (spadek) zwiększa akceptację polityczną rządzących • Wzrost bezrobocia zmniejsza wiarygodność (koszty długu) Ad/zmniejszanie wahań cyklu • Teoria łagodzenia:Keynes. Zakres i głębokośc interwencji fiskalnej przez wydatki-sporna • Fakty: wszyscy to robią obecnie (w róznym zakresie) • Siła narzędzi fiskalnych • Szybkość konsekwencji –ale krótki horyzont czasowy skutków • Atrakcyjnośc polityczna interwencji fiskalnej Ad/ kształtowania struktury dochodów • Ideolgiczne i polityczne podstawy kształtowania struktury dochodów • Kształtowanie podmiotowe (bezpośrednie) i pośrednie • Celowe kształtowanie (np.welfare state, solidaryzm- państwa skandynawskie) • Kszałtowanie incydentalne- jako reakcja polityczna (W.Brytania. USA) • kształtowanie pośrednie przez tworzenie bodźców i ulg Ad/amortyzacja szoków • Współczesne budżety mają największy (względnie) potencjał interwencji w gospodarkę • Przykład obecnie: reakcje na kryzys współczesnych państw Narzędzia polityki fiskalnej • Narzędzia podatkowe • Zasiłki dla bezrobotnych • Finansowanie tworzenia miejsc pracy (bodźce,programy,roboty publiczne, szkolenia) • Restrukturyzacja gospodarki –branżowo • Restrukturyzacja gospodarki-przestrzennie • Deficyt budżetowy • Dług publiczny i polityka zadłużenia • Poręczenia i gwarancje Skarbu Państwa Aktywna-pasywna polityka fiskalna • • • • • • • Aktywna: - rozbudowany system podatkowy Duzo bodźców i ulg Progresja podatkowa Duże wydatki na cele gospodarcze Duzy sektor publiczny ,w tym gospodarczy Duże deficyty i dług Pasywna polityka podatkowa • • • • • • • • • Większe znaczenie polityki monetarnej Akceptacja „czyszczącej” roli rynku Konieczna elastyczność gospodarki, np. rynku pracy Zaufanie do automatycznych stabilizatorów koniunktury Automatyczne stabilizatory to takie rozwiazania w budżecie, które powodują automatyczny wzrost wydatków i spadek podatków (bez działań legislacyjnych) w okresie recesji Przykład: w recesji wzrasta bezrobocie a tym samym wielkość pobieranych zasiłków- i popyt na rynku Instytucjonalne podstawy polityki fiskalnej • System podatkowy: konstrukcja ekonomiczna • Konstrukcja prawna regulacji ,procedury legislacyjne • Wbudowane automaty (np. nieprzekraczalny próg deficytu, długu panstwa ) • stałość regulacji (!) • Skuteczny aparat skarbowy –struktura, kadry, bodźcowanie • Inne instytucje publiczne (np.media, organizacje społeczne ) • Kultura podatkowa społeczeństwa !!!! Czy istnieje model „dobrej” polityki fiskalnej? • Racjonalny fiskalizm-nie przekraczania optymalnej granicy obciążeń • Zachęty dla przedsiębiorczości i lokowania kapitału (rywalizacja współczesna o kapitał i inwestycje) • Zachęty do oszczędzania (np. ulgi,premie za oszczędzanie) • Spójność celów fiskalnych z pozafiskalnymi • Niesprzecznośc celów • Stabilność reguł Złota reguła finansów publicznych • Wydatki powinny rosnąc wolniej niż PKB Polityka fiskalna a monetarna • Polityka gospodarcza FISKALNA MONETARNA Cele podstawowe państwa • Polityka fiskalna-to kształtowanie wielkości i struktury dochodów i wydatków • Polityka monetarna to kształtowanie ceny i dostępności pieniądza w krótkim, średnim i długim okresie czasu WZAJEMNY ZWIĄZEK POLITYKI MONETARNEJ I FISKALNEJ • Obie zawsze istnieją, są prowadzone • Nie mogą być prowadzone oddzielnie, niezależnie • Jedna wpływa na drugą • Uwaga: cele często są sprzeczne!!! Możliwe cele • Keynesizm: wzrost gospodarczy i pełne zatrudnienie • Monetaryzm: stabilność cen przez kształtowanie ilości agregatu pienięznego • Stabilnośc zewnętrzna (danej waluty do głownych walut) • Celu onflacyjnego- utrzymanie inflacji na załozonym poziomie Polityka pienieżna:CELE WSPÓŁCZESNE • nie da się realizować trzech celów równocześnie • Jeśli stały kurs walutowy to nie może być swoboda przepływu kapitału • Jeśli płynny kurs walutowy –to nie można mieć stałego kursu walutowego • Jeśli wspólna polityka pieniężna –to kraje uczestniczące nie mają autonomicznej polityki monetarnej Główne instrumenty polityki pieniężnej • • • • • • Stopy procentowe-wyznaczanie, zmiany Operacje otwartego rynku Rezerwa obowiązkowa Inne regulacje (np.Bazylea II, III) Interwencje na rynku walutowym Komunikowanie się z rynkiem (interwencje słowne) Ograniczenia polityki monetarnej • Łatwo gasić inflację przez podwyżkę stóp procentowych • Trudno pobudzać gospodarkę w recesji przy już niskich stopach procentowych • („reguła sznurka”:sznurek można ciągnąc w górę ale nie pchać Klasyczna polityka pieniężna • Cel inflacyjny – ma utrzymywać oczekiwania inflacyjne na pożądanym poziomie • Minimalna inflacja, kontrolowana, utrzymanie wartosci pieniądza • Zakaz monetyzacji długu • Zależnośc od stopy inflacji (stopa realna dodatnia) Nadzwyczajna polityka pienięzna • Interwencje państwa w finansowy sektor prywatny: bail out, nacjonalizacje banków • Duża lub całkowita gwarancja panstwa depozytów prywatnych w bankach • Moral hazard • Sztuczne obniżanie stopy procentowej • Quantitative easing (monetyzacja);USA. W.Brytania • Ujemna stopa procentowa Nadzwyczajna polityka pienięzna EBC obniżył stopę depozytową do -,02 % KRYZYS: Praktyczna polityka pienięzna • Tłoczenie pieniądza do gospodarki ma powstrzymać recesję nawet kosztem spadku jego wartosci; stabilna wartośc pieniądza przestała być ważna • Cena pieniądza (stopa procentowa) może być swobodnie ustalana, nawet ujemna • Trzeba ratować słabe banki bo stabilność systemu finansowego (too big to fail) QE-quantitative easing • Zwiększenie ilości pieniądza bazowego –M0 w celu pobudzenia gospodarki • Kupowanie przez bank centralny obligacji SP(USA ,W.Brytania, Japonia, Chiny,EBC) • Kupowanie aktywów z rynku finansowego (USAmortgidge) • --------------------------------------------------• EBC: wielki program QE, skup 1,2 bln.euro,2015-16 • Ujemna stopa procentowa EBC:-0,2 % • Postulaty: ew. skup dlugu przez EBC ,bez ograniczeń QE-cel • Oficjalny • Pobudzenie gospodarki • wealth efect • Ukryty • Wchłanianie długu (monetyzacja) • Utrzymanie niskiej ceny obligacji (niskie koszty obsługi długu) • Kreacja popytu na własne papiery skarbowe Aktywa FED Drukowanie… 5 banków centralnych wydrukowało 10 bln,USD ,w 2006 r. było 5 bln.teraz 15 bln.USD 5 bln.USD Bilanse banku centralnego jako % PKB rosną! Forward guidance (USA) • Zapewnienie inwestorom utrzymana stałej stopy procentowej w horyzoncie średnim- by mogli planować inwestycje w dłuższym okresie • Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa na rynku • Redukcja niepewności dla rynku-zachęta do inwestowania • Forward guidance w Polsce ? Aktualne problemy realizacji budżetu i polityki fiskalnej w Polsce Stan budżetu (deficyt) zależy: • • • • Od fazy cyklu → tempa wzrostu PKB Od wielkości wydatków Od współczynnika oszczędności dochodów -od zmian wielkości inwestycji (i czynników na nie wpływających) • -oczywiście od stopy podatkowej (nieliniowo) • Od kosztów długu tj.obciążenia dotychczasowym długiem w danym roku (stąd rola analityczna deficytu pierwotnego) • Od stopy procentowej i tempa inflacji Polityka oszczędności w sytuacji recesji wywołała w wielu krajach duża krytykę • Cięcia wydatków zmniejszają PKB • Zmniejszenie PKB daje mniejsze wpływy podatkowe • To zwiększa deficyt w następnym roku • Powstaje błędne koło ,gospodarka „zwija się” • Jak je przerwać? Oszczędności narzucone przez UE • Próg długu 55 % już przekroczony (57 % w 2012 r.); rząd zmniejsza OFE o 151 mld.zl. (obligacje SP) • Pakt fiskalny-tzw.sześciopak 2013 r. :traktat miedzyrządowy w UE • Monitorowanie narodowych budżetów przez KE: deficyt strukturalny do 0,5 %(max.1 %) • Dług ma być zmniejszony o 5 % rocznie (do 60 %) Obniżenie progów długu,2014 r. • Rządowy projekt nowelizacji ustawy o finansach publicznych przewiduje, że próg na poziomie 55 proc. PKB zostanie zastąpiony progiem 48 proc., a próg 50 proc. PKB progiem 43 proc. Propozycje przygotowane przez Ministerstwo Finansów związane są z przeprowadzoną ostatnio zmianą w systemie emerytalnym, która skokowo zmniejszyła poziom długu publicznego. Reguła wydatkowa (stabilizująca),UE • Okresla dopuszczalny wzrost wydatków wg.średniej z ostatnich 6 lat + projekt budżetu + prognoza .Cel średniookresowy: deficyt do -1 % PKB (od 2016 r.). Obniżka wzrostu wydatków • Relacja dług/PKB ponad 55 %.: o 2 % w dół • Relacja : dług 50-55 %/PKB: obniżka o 1,5 % • Podstawowy próg: :Poniżej 40 % PKB : bez obniżki wydatków • Dodatkowo: konto przekroczeń (sumujące w dłuższym okresie): +/- 6% Problemy z notorycznym deficytem Przekraczającym stale 3 % PKB w Polsce Uwaga: KE zdjęła (2015) z Polski procedurę nadmiernego deficytu- ma być mniejszy niż 3 % w 2015 r. Deficyt strukturalny pokazuje wartość deficytu, która byłaby rejestrowana przy danym nastawieniu w polityce fiskalnej, gdyby produkcja odpowiadała poziomowi pełnego zatrudnienia (bezrobocie na poziomie naturalnym)- gdy wykorzystywane są w pełni wszystkie czynniki wzrostu (głownie przy pełnym zatrudnieniu) i w takim stanie realizowane byłyby dochody i wydatki budżetowe Deficyt pierwotny • Deficyt w danym roku - po odjęciu kosztów obsługi długu Strukturalny deficyt pierwotny • strukturalny bilans pierwotny finansów publicznych, czyli skorygowany o wpływ cyklu koniunkturalnego. Jest to miara teoretyczna, uwzględniająca rzeczywisty bilans pierwotny (deficyt lub nadwyżkę finansów publicznych po odjęciu kosztów obsługi długu), lukę podażową wynikającą z cyklu oraz elastyczność zmian poszczególnych kategorii budżetu na wahania PKB. Zarówno luka podażowa, jak i elastyczność reakcji mogą być szacowane w pewnym przybliżeniu. Nie mniej strukturalny bilans i strukturalny bilans pierwotny są kategoriami coraz powszechniej stosowanymi w raportach międzynarodowych instytucji finansowych oraz w oficjalnych dokumentach Unii Europejskiej. Obecna miara deficytu w UE • Traktat o Stabilności, Koordynacji i Zarządzaniu w Unii Ekonomicznej i Monetarnej, zwany popularnie paktem fiskalnym, który został w Polsce i większości innych krajów Unii ratyfikowany, nakazuje sygnatariuszom prowadzenie polityki zrównoważonego budżetu. Za zrównoważony budżet uważać się będzie taki, w którym roczny wynik strukturalny sektora general government, będzie nie większy niż 0,5 proc. Wyższy deficyt strukturalny – nie większy niż 1 proc. PKB – mogą mieć kraje, gdzie dług publiczny jest znacząco niższy niż 60 proc. i ryzyko związane z długoterminową stabilnością finansów publicznych jest niskie. Co może zrobić rząd? Ale czy to zrobi? • Po pierwsze – Likwidację przywilejów emerytalnych dla górników i powrót do sytuacji sprzed 2005 roku, gdy górnicy uzyskali bezterminowe prawo do przechodzenia na wcześniejsze emerytury bez względu na wiek, zamiast emerytur pomostowych. FOR wyliczał skutki budżetowe na 0,5 mld zł w pierwszym roku obowiązywania zmian i 2 mld po czterech latach i 3,5 mld zł po 10 latach. • Po drugie – Objęcie dochodów lepiej zarabiających rolników podatkiem PIT i składkami ubezpieczeniowymi na ZUS. Roczne korzyści dla sektora finansów publicznych takiej reformy szacowane są na 1-3 mld zł. • Po trzecie – Wprowadzenie nowego systemu naliczania rent z tytułu niezdolności do pracy dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., powiązanego z wysokością odprowadzanych składek. Skutki fiskalne w pierwszym roku wyniosłyby kilkadziesiąt milionów złotych, ale w roku 2020 już blisko 1 mld zł. • Po czwarte – Obniżenie wysokości zasiłków chorobowych dla funkcjonariuszy i żołnierzy i dostosowanie ich do zasad obowiązujących w systemie pracowniczym. Roczne korzyści szacowane są na kilkadziesiąt milionów złotych. Po piąte – Likwidację lub poważną reformę Karty Nauczyciela. • Budzet ,2014 r. • DOCHODY : 276,9 MLD. • WYDATKI: 324,6 MLD • Deficyt budżetowy: 47,5 mld. • Inflacja Średnioroczna :2,4 % • Stopa bezrobocia: 13,8 % Deficyt budżetowy (max) na 2014 r. 47,5 mld.zł. Koszty obsługi długu W Polsce duże mimo spadku rentownoęsci Są to wydatki absolutnie sztywne! Rentowność obligacji spada • • • • Obligacje 10-letnie SP maj 2013: 4,35 % 29 maj 2015: 2,95 % Sztucznie niskie stopy procentowe (nieraz ujemne)powodują że ciągle obligacje SP są dla kapitału zagranicznego atrakcyjne Koszty obsługi długu, koniec 2012 r.,grudzień Ciągle nie rozwiązany problem konstrukcji budżetu zadaniowego • W budżecie zadaniowym wydatki grupowane są wg. celów i zadań – nie wg. podziału resortowego • Przykład: wydatki na zdrowie są w kilku budżetach resortów • Wydatki na oświatę i szkolnictwo wyższe-też w kilku POLITYKA FISKALNA I MONETARNA Dwie siostry Współpraca i rywalizacja Różnica celów i odpowiedzialności • • • • Polityka fiskalna Równowaga budżetowa Krótki horyzont Inflacja : nie przeszkadza a może zwiększyć wpływy budżetowe • Najgorsze: przekroczenie (in minus) • założeń budżetu • Polityka pienięzna • Cel: stabilność wartości pieniądza • Praktycznie: utrzymanie stopy inflacji na założonym poziomie • Wpływ na stopę procentową w krótkim i długim okresie • Najgorsze; większa inflacja niż założona wspóldziałanie –czy sprzeczności? NARZĘDZIA OBU POLITYK SĄ SPRZECZNE; nie można obu zastosować jednocześnie Trzeba wybrać cel podstawowy Polityka fiskalna a polityka pieniężna (monetarna) Fiskalna „twarda” (+) Monetarna „miękka”(-) „Miękka” == fiskalna (-) Monetarna „miękka”(-) Monetarna, twarda” (+), Fiskalna „twarda” (+) !!!!! Fiskalna miękka”(-), Monetarna, twarda” (+) Deficyt pierwotny a deflacja Deficyt budżetowy pierwotny(primary balance) • To deficyt budżetowy powstały w danym roku bez uwzględnienia spłat zadłużenia wymagalnego w danym roku • Jest to część deficytu bez uwzględnienia płatności odsetkowych • Primary balance: government net borrowing or net lending ,excluding interest payments on consolidated government liabilities • Źródło:European Central Bank,2004, Annual Report,ECB,Franfurt Glossary Pułapki z deficytem pierwotnym przy deflacji • Założenie: deflacja (stopa inflacji = np.-1,5 % • Zobowiązania państwa pozostają nominalnie takie same (np. pensje sfery budżetowej ,emerytury) • Cieżar długu dotychczasowego (realny) pozostaje natomiast maleją nominalnie wpływy podatkowe • w rezultacie rośnie deficyt i dług! Jak Polska wychodziła z bliźniaczego deficytu Fiskalnego (deficyt budżetowy i handlowego Sytuacje podwójnego (bliźniaczego) deficytu (twin deficit) • Deficyt obrotów bieżących (Ex-Imp) < 0 (-) • Deficyt fiskalny(Dochody- Wydatki)< 0 (-) Taki podwójny deficyt może być zrównoważony tylko napływem kapitału z zewnątrz (dodatni bilans kapitałowy) -------------------------------------------W Polsce mamy od końca 2013 r. dodatni bilans obrotów handlowych (+) Usuwanie nierównowagi (G-T) + (I- Op) + (Ex-Im) = 0 G-T : wydatki rządu- dochody (podatki), bilans rządu I-Op : Inwestycje - oszczędności prywatne, bilans sektora prywatnego Ex- Im: export- import, bilans handlowy Jeśli dwa bilanse są ujemne to trzeci musi być dodatni Wychodzenie z nierównowagi (I) • Bilans fiskalny (-) • 1.Zmniejszyć deficyt • 2.Doprowadzić do nadwyżki • 3.dopiero wtedy dług będzie spłacany • Jak? • Ciąć wydatki • Zwiększyć podatki • Ujemny bilans CA (current account) • 1.zwiekszyć eksport • 2.zmniejszyć import • 3.zwiekszyć konkurencyjność Jak? 1.Zmniejszyć płace 2.Niech kurs spada Wychodzenie z nierównowagi (2):Skutki • • • • • • • • • • Dla bilansu fiskalnego -zmniejszenie Dla gospodarki: -mniejszy PKB -mniejsze dochody podatkowe -mniejsze zatrudnienie Mniejszy import Mniejsze inwestycje DLA BILANSU OBR.BIEŻĄCYCH -możliwe pogorszenie ratingu, większe koszty długu, spadek kursu naszej waluty i wzrost importu • W długiej perspektywie • :mogą być ujemne • DLA BILANSU OBROTÓW BIEŻĄCYCH: • jeśli możliwe do zastosowania dobre w krótkim okresie • DLA GOSPODARKI • w krótkim okresie: bolesne, przy spadku płac grozi spadek podatków • POLITYCZNIE: b. trudne • Możliwe jeśli kurs nie jest usztywniony (jak w strefie euro); przy euro tylko możliwy spadek płac Przykład,Polska 2014 • Polityka monetarna • w Polsce:cel inflacyjny • Inflacja obecnie b.niskapodnieść(kiedy? ale to grozi spadkiem PKB) • niska stopa daje małe dochody budżetowe nominalnie • Ale jest korzyść: spadek • Kosztów obsługi długu • Polityka fiskalna celowe • Podwyższenie podatków • Cięcia w wydatkach, zwłaszcza sztywnych • dalej obniżać stopę procentową (np.do 1,5 %) • Usunąć ulgi podatkowe • Ciąć deficyt • Możliwy skutek :spadek PKB Rząd może: • • Wybrać ostre zacieśnianie polityki fiskalnej Skutki: stagnacja/spadek PKB • • • • Wybrać podwyższenie stopy procentowej co osłabi popyt także na import zmniejszenie wydatków budżetowych i popytu -ale przyniesie wzrost kosztów długu zagranicznego i zmniejszenie wpływów budzetowych • Rząd wybrał kompromis: zacieśnienie polityki fiskalnej ale nie na tyle aby doprowadzić do likwidacji deficytu obrotów bieżących Po cichu: rząd przejął obligacje SP w OFE zmniejszając dług i skorzystał z dużej inflacji w 2012-3 r., co zwiększyło sprzedaż i dochody podatkowe Kryzys strefy euro I próby rozwiązania……. Monitoring Komisji Europejskiej • Kryteria z Maastricht i Amsterdamu • Polska pod obserwacją KE(do 2015 r.) • Zwiększenie rygorów polityki fiskalnej obecnie w strefie euro („sześciopak „z 2012 r.) • Maks .deficyt (cykliczny): -0,5 % PKB Polityka monetarna a polityka fiskalna w UE • • • • • Strefa euro ma wspólną politykę monetarną Ale nie ma wspólnej polityki fiskalnej: - nie ma wspólnego budżetu -Nie ma jednolitych podatków Niemożliwe usuwanie nierównowagi w całej strefie euro przez transfery • Są tylko zobowiązania traktatowe –praktycznie bez dyscypliny przestrzegania 2 drogi wyjscia z kryzysu:która lepsza • USA, Chiny, W. Brytania • QE • Sztucznie niska stopa procentowa • Bail -outy • Wzrost indeksów giełdowych -zachęta do wydatków • …wyjscie z recesji • • • • • • • • UE (ratowanie euro) Niska stopa procentowa (nawet ujemna ) Austerity- oszczędnośc, cięcia wydatków Narzucanie oszczędności w UE przez pakty (obok Traktatu Europejskiego) euro stabilne, aprecjacja ..ale recesja ciągle jest i rośnie bezrobocie Ale ostatecznie EBC poszedł drogą USA Wychodzenie z zadłużenia: obecnie • 1. oszczędzać, ciąć wydatki, zwiększać podatki • KOSZT : mały wzrost lub stagnacja PKB • Cel PODSTAWOWY: zmniejszyć dług publiczny • ZASTOSOWANIE: UE • Ale ostatecznie UE poszła drogą USA • Stymulować wzrost by zwiększyć wpływy z podatków • Popierać inwestycje i zatrudnienie • CEL PODSTAWOWY: wzrost, walka z bezrobociem • KOSZT: dopuszczalna większa inflacja • ZASTOSOWANIE: USA Konsolidacja -przez zmniejszenie wydatków czy zwiększenie dochodów
