Podstawy przedsiębiorczości wg podręcznika „Z

PODSTAWY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI WG
PODRĘCZNIKA „Z EKONOMIĄ NA TY”
Młody człowiek a
rynek, czyli skąd się biorą
ceny.
Lekcja 4 –
JAKIE SĄ RODZAJE RYNKÓW ?
Rynek to miejsce, gdzie spotykają się kupujący
i sprzedający. Rynek to też ogół transakcji kupna
i sprzedaży.
Rynki dzielimy na różne rodzaje ze względu na to
czym się handluje: rynek dóbr (np. książki,
pieczywo), rynek pracy (towarem jest tu praca
ludzka), rynek usług (bankowych, turystycznych),
rynek kapitałowy (można na nim kupić i sprzedać
papiery wartościowe), rynek ziemi i nieruchomości.
Z kolei z uwagi na zasięg zawieranych transakcji można mówić o rynku
lokalnym, regionalnym, krajowym i zagranicznym.
Spotykamy się też z określeniami rynku doskonałego (wszyscy
sprzedający i kupujący mają równe szanse) i niedoskonałego(tu kupujący
kupi droższy i gorszy towar, ponieważ nie jest w stanie sprawdzić
wszystkich punktów sprzedaży).
Rynek doskonały w rzeczywistości nie występuje. Najbliższym mu
realnym rynkiem jest „rynek wolny”, czyli taki w który państwo ingeruje
w niewielkim stopniu i gdzie ceny kształtują się w sposób swobodny.
Przeciwieństwem wolnego rynku jest sytuacja z która mamy do czynienia
w gospodarce centralnie planowanej, gdy władze wyznaczają lub
kontrolują ceny. Tak dzieje się w przypadku niektórych lekarstw i usług
medycznych lub czynszów komunalnych.
PODZIAŁ RYNKÓW WG PRZEDMIOTU OBROTU
RYNEK
RYNEK CZYNNIKÓW
PRODUKCJI
RYNEK
PRACY
RYNEK DÓBR I USŁUG
KONSUMPCYJNYCH
RYNEK ZIEMII
I SUROWCÓW
RYNEK
KAPITAŁU
RYNEK
PIENIĘŻNY
RYNEK PAPIERÓW
WARTOŚCIOWYCH
RYNEK
WALUTOWY
RYNEK MASZYN
I URZĄDZEŃ
INNE
ĆWICZENIE
Przyjrzyj się poniższej liście i spróbuj odpowiedzieć na
pytania: Czym się na tych rynkach handluje i jaki mają
zasięg terytorialny ?
 giełda nowojorska
 targowisko miejskie w Opolu
 rynek ubezpieczeń społecznych w Polsce
 bazar w Stambule
 giełda samochodowa w Szczecinie
 księgarnia internetowa Amazon.com
 Międzynarodowe Targi Książki
 Targi Pracy w Warszawie.
SKĄD SIĘ BIERZE CENA ?
Na rynku doskonałym podaż , czyli oferta sprzedaży danego
dobra w określonym miejscu, czasie i po określonej cenie równa
się zawsze popytowi, czyli zapotrzebowaniu na dany towar, czy
usługę.
Wzrost ceny rynkowej produktu, przy założeniu, że inne czynniki
się nie zmienią, prowadzi do wzrostu liczby oferowanych
produktów. Z kolei spadek ceny wywołuje ograniczenie
występowania towaru na rynku taką zależność nazywamy
prawem podaży.
Wraz ze wzrostem ceny produktu zmniejsza się popyt na ten
produkt, natomiast wraz ze spadkiem ceny popyt rośnie. Tą
zależność nazywamy prawem popytu rynkowego.
popyt
podaż
Cena równowagi rynkowej
cena
Podaż/popyt
Cena towaru kształtuje się w wyniku gry rynkowej popytu i
podaży . Punkt w którym wielkość podaży towaru równoważy
się z wielkością popytu na ten towar określa tzw. Cenę
równowagi rynkowej inaczej nazywaną ceną czyszczącą
rynek.
Jest to zatem cena przy której liczba produktów, jakie
konsumenci chcą kupić jest równa liczbie produktów, jakie
producenci są gotowi dostarczyć.
Jeżeli z jakiegoś powodu zapotrzebowanie na
towar się zmniejsza (np. towar wychodzi
z mody), wtedy jego cena spada i to powoduje,
że znów staje się atrakcyjny, popyt znów równa
się podaży.
Jeżeli rośnie podaż towaru, gdyż np.
wynaleziono sposób jego tańszej produkcji,
cena spada i więcej osób może go kupić, a na
rynek powraca równowaga między podażą,
a popytem.
Ten mechanizm rynkowy ekonomiści nazywają
prawem podaży i popytu.
RYNEK
KREDYTO
WY
WALUTOWY
PRACY
POPYT
Pieniądze,
które
chcemy
pożyczyć
Pieniądze,
które chcemy
wymienić na
inne waluty
Oferowane przez
przedsiębiorstwa
miejsca pracy
PODAŻ
Zdolności
pożyczkowe
banków
Waluty
przedstawione
do wymiany
Ludzie poszukujący
pracy
CENA
Stopa
procentowa
Kurs walutowy
Płaca
Banki, kantory
Urzędy pracy, biura
pośrednictwa
INSTYTUCJE Banki
RYNKU
DLACZEGO POPYT JEST ELASTYCZNY ?
Wiemy już, że istnieje wiele rodzajów rynków. Na każdym z nich
działa mechanizm rynkowy, czyli istnieje popyt, podaż oraz
cena.. Te trzy czynniki dostosowują się do siebie. Sposób w jaki
konsumenci reagują na zmiany cen nazywamy elastycznością
cenową popytu.
Elastyczność cenowa podaży to z kolei zależność między
zmianą ceny, a reakcją producentów.
Czasem jednak elastyczność jest bliska zeru, mówimy wówczas,
że popyt jest sztywny. To znaczy wzrost ceny nie ma wpływu
na popyt, na to ile kupujemy danego dobra.
Także podaż może wzrosnąć niezależnie od zmian cen np.
dlatego, że dzięki wprowadzeniu nowej technologii spadną
koszty produkcji, albo dlatego, że coraz więcej ludzi chce
kupować dane dobro mimo, że jego ceny wcale nie spadają np.
nowy rodzaj jogurtów, czy lodów.
Zależność popytu od zmian dochodów konsumentów nazywamy
elastycznością dochodową popytu.
Ćwiczenie
Jaka jest waszym zdaniem elastyczność cenowa popytu w przypadku, gdy
chodzi o: parę spodni, ziemię rolną, truskawki, mięso, węgiel, prąd,
penicylinę, odżywki do włosów, sól, płyty CD ?
Groźne zjawisko MONOPOL
Na wolnym rynku producenci chcą osiągnąć jak największe zyski.
Ponieważ jest ich wielu muszą ze sobą konkurować. Wygrywa ten, który
najtaniej potrafi wyprodukować jak najlepszy towar. Dzięki konkurencji
nieustannie maleją koszty produkcji, a także energochłonność,
materiałochłonność, pracochłonność i kapitałochłonność produkcji, czyli
spada zużycie różnych czynników produkcji potrzebnych do wytwarzania
danego dobra.
Z sytuacją pełnego monopolu mamy do czynienia wówczas, gdy firma jest
jedynym dostarczycielem towaru, którego nie da się zastąpić innym
produktem.
Przypadki występowania na rynku pełnego monopolu
są bardzo rzadkie. Zwykle na rynku jest przynajmniej
kilka firm, które ze sobą konkurują. Taką sytuację
nazywamy oligopolem.
Współcześnie na wielu rynkach mamy do czynienia z
tzw. konkurencją monopolistyczną to znaczy
obecnością wielu producentów (sprzedawców)
oferujących produkty do siebie zbliżone (np.. Proszki
do prania, czy usługi fryzjerskie), a równocześnie
zróżnicowane – naprawdę lub pozornie. Uniemożliwia
to dyktowanie cen. Nabywcy mogą bowiem przestawić
się na inny, podobny produkt.
Ćwiczenie
Wskaż, które z podanych niżej firm są monopolistami.
Jeżeli tak, to na jakim rynku ?
PKS, Kopalnia Węgla Kamiennego „Budryk”, TVP, PKN
Orlen, PKP, PKO BP SA, Zelmer, Totalizator Sportowy,
RMF FM, Poczta Polska.
Sprawdź się zanim sprawdzą Cię inni..
 Co
to jest rynek ? Jakie znasz rodzaje
rynków ?
 W jaki sposób podaż i popyt wpływają na
cenę dobra ?
 Na czym polega wolna konkurencja ?
 Co to jest monopol i oligopol ? A
konkurencja monopolistyczna ?