Pytania

KOD: …………..
KONKURS PRZEDMIOTOWY Z BIOLOGII
dla uczniów gimnazjów województwa lubuskiego
23 lutego 2013 r. – zawody III stopnia (finał)
Przed Tobą test, który składa się z zadań otwartych. Udzielaj odpowiedzi
w miejscach do tego przeznaczonych w taki sposób, by Komisja bez przeszkód
mogła odczytać zawarte w nich informacje.
Pracuj bardzo spokojnie i uważnie. Na rozwiązanie wszystkich zadań
przeznacza się 90 minut.
Powodzenia!
Zadanie 1.
Mikroelementy to pierwiastki, których udział w budowie organizmu jest nieznaczny, czasem
wręcz śladowy, jednak są nieodzowne i odgrywają ważną rolę w funkcjonowaniu organizmu.
Dopasuj nazwy pierwiastków (A-D) do roli, jaką odgrywają w organizmie (1-4).
A.
B.
C.
D.
kobalt
jod
żelazo
fluor
1.
2.
3.
4.
składnik kości i szkliwa zębów
składnik witaminy B12
składnik hemoglobiny
składnik hormonów tarczycy
A. ………. B. ……… C. ………. D. ……….
1
Zadanie 2.
Witaminy regulują procesy zachodzące w organizmie człowieka. Długotrwały brak tych
związków w diecie powoduje różne zmiany chorobowe.
Dopisz do nazw wymienionych witamin jednostkę chorobową, która jest skutkiem jej
niedoboru w organizmie człowieka.
A. Witamina A - …………………………………………………
B. Witamina B1 - ………………………………………………....
C. Witamina C - …………………………………………………
D. Witamina D - …………………………………………………..
Zadanie 3.
Mitochondrium to jedno z wielu organelli występujących w komórkach organizmu.
A. Za pomocą strzałki zaznacz na rysunku mitochondrium.
B. Z poniżej wymienionych rodzajów komórek wybierz i zaznacz znakiem X dwie,
w których ze względu na pełnione funkcje zwykle znajduje się bardzo dużo mitochondriów.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
komórki tłuszczowe
komórki mięśni poprzecznie prążkowanych
komórki kostne
komórki chrzęstne
plemniki
komórki jajowe
C. Krótko uzasadnij swój wybór.
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
2
Zadanie 4.
Nazwij umieszczone w tabeli procesy oraz uzupełnij ich przebieg. Napisz, które z tych
procesów zachodzą u topoli, wpisując TAK lub NIE.
nazwa
procesu
przebieg procesu:
glukoza + ..................... → ........................
.................. ... → .................
+ woda + ...............
zachodzi
u topoli
....
.. +alkohol + ................
..
światło
................. ...
. + woda
....... ...... ..
.... + tlen
chloroplasty
Zadanie 5.
Uzupełnij tabelę, wpisując TAK, jeśli cecha dotyczy podanego sposobu rozmnażania,
lub NIE, jeżeli go nie dotyczy.
cechy rozmnażania:
pączkowanie
drożdży
rozmnażanie
płciowe
ssaka
podział
komórki
bakterii
zapewnia przetrwanie gatunku
osobniki potomne mają wszystkie cechy osobników
rodzicielskich
powstaje dużo osobników potomnych w krótkim czasie
osobnik rodzicielski opiekuje się potomstwem
3
Zadanie 6.
W każdym zestawie organizmów podkreśl ten z nich, który jest zaliczany do innej grupy
niż pozostałe. Wybór krótko uzasadnij.
A. jabłoń, stokrotka, żyto, skrzyp, malina
…………………………………………………………………………………………
B. borowik, podgrzybek, chrobotek, huba
…………………………………………………………………………………………
C. traszka, padalec, salamandra, rzekotka
………………………………………………………………………………………….
Zadanie 7.
U niektórych roślin korzenie ulegają modyfikacjom. Przekształcenia te dotyczą zmian
w budowie i umożliwiają pełnienie dodatkowych funkcji.
5.
A. Nazwij przedstawione modyfikacje korzeni.
1. …………………………………………………
2. …………………………………………………
3. …………………………………………………
4. …………………………………………………
5. …………………………………………………
B. Zakreśl nazwy trzech roślin, u których wystąpiła modyfikacja korzenia oznaczona cyfrą 2.
pomidor, rzodkiewka, seler, por, burak, marchew, kalarepa, ziemniak, kapusta, czosnek, irys
4
Zadanie 8.
Poniżej podano kilka stwierdzeń dotyczących budowy kwiatów okrytonasiennych. Zaznacz
znakiem X trzy, które dotyczą budowy kwiatów roślin wiatropylnych.
☐ A. Mają duże barwne płatki korony.
☐ B. Wytwarzają dużo bardzo lekkiego pyłku.
☐ C. Pylniki i słupek są wewnątrz okwiatu.
☐ D. Nie wytwarzają nektaru.
☐ E. W pylnikach są wytwarzane stosunkowo duże ziarna pyłku.
☐ F. Znamiona słupków są najczęściej bardzo rozgałęzione, piórkowate.
☐ G. Długie pręciki znacznie wystają poza okwiat.
Zadanie 9.
Określ, jaki organ roślinny jest częścią jadalną warzyw przedstawionych na zdjęciach.
Nazwę organu wpisz w miejsce kropek.
A.
……………………………………………
B.
……………………………………………
C.
…………………………………………….
D.
…………………………………………….
E.
………………………………………………
5
Zadanie 10.
Uporządkuj informacje dotyczące kolejnych etapów rozwoju rośliny okrytonasiennej,
wpisując do tabeli odpowiednią cyfrę od 1 do 6. Pierwszy etap został już opisany cyfrą 1.
Etapy rozwoju rośliny okrytonasiennej
A. kwitnienie
B. zapłodnienie
C. rozwój korzenia i pędu
D. zapylenie
E. kiełkowanie nasienia
F. powstawanie owocu
Prawidłowa kolejność
1.
Zadanie 11.
Na wykresie przedstawiono krzywą transpiracji u kukurydzy w ciągu doby.
A. Odczytaj z wykresu, o której godzinie najintensywniej przebiega transpiracja u tej
rośliny.
…………………………………………………………………………………………
B. Wymień dwa czynniki zewnętrzne, które będą miały wpływ na intensywność
transpiracji.
1. ……………………………………………………………………………………
2. …………………………………………………………………………………….
6
Zadanie 12.
Do podstawowych zadań transportu u różnych organizmów należy:
1. doprowadzanie substancji do miejsc ich wykorzystania.
2. przenoszenie substancji wytwarzanych przez jedne komórki i tkanki do innych części
organizmu.
3. doprowadzanie i odprowadzanie gazów oddechowych do komórek i z komórek.
4. przenoszenie zbędnych metabolitów do miejsc ich wydalania.
A. Której z powyższych funkcji nie spełnia układ krwionośny owadów? Podaj cyfrę.
…………………………………………………………………………………………
B. Krótko uzasadnij odpowiedź.
…………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………….
Zasanie 13.
Na schemacie przedstawiono jajo ptaka we wczesnym okresie rozwoju zarodkowego.
A. Podaj nazwy trzech błon płodowych oznaczonych na schemacie literami A, B, C.
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
B. Określ funkcję każdej z nich.
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
7
Zadanie 14.
Hormony trzustki działają antagonistycznie. Poniższy schemat opisuje działania jednego
z nich. Uzupełnij schemat, wpisując we właściwe miejsca odpowiednie informacje.
niskie stężenie glukozy
trzustka wydziela ………………………………………………..
(nazwa hormonu)
rozkład zapasów …………………………………..………..w wątrobie
(nazwa wielocukru)
………………………………………….. ilość glukozy we krwi
(wzrost/spadek)
Zadanie 15.
Język jest narządem odbierającym wrażenia smakowe. Na jego powierzchni znajdują się
liczne brodawki, w których umieszczone są kubki smakowe.
A. Pod każdym rysunkiem napisz, jaki smak jest odbierany w zaznaczonym miejscu
języka.
B. Jaką nazwę nosi tzw. piąty smak odkryty 100 lat temu przez japońskiego uczonego?
………………………………………………………………………………………………
8
Zadanie 16.
Rysunek przedstawia pewne doświadczenie.
A. Sformułuj problem badawczy.
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
B. Którą z liter oznaczona jest próba kontrolna?
…………………………………………………………………………………………
C. Sformułuj hipotezę.
…………………………………………………………………………………………
9
Zadanie 17.
Schemat przedstawia sieć zależności pokarmowych.
A. Korzystając ze schematu, podaj dwa przykłady konsumentów II rzędu konkurujących
ze sobą o ten sam pokarm.
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………….
B. Który organizm może występować jako konsument II lub III rzędu w przedstawionej sieci
zależności pokarmowych? Podaj jeden przykład.
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 18.
Przeanalizuj poniższy tekst i wykonaj polecenie.
Barwę oczu dziedziczy się jednogenowo. Ciemny kolor oczu jest cechą dominująca nad
barwą niebieską. Niebieskooki mężczyzna, którego rodzice mieli oczy ciemne, ożenił się
z ciemnooką kobietą, której ojciec miał oczy niebieskie, a matka ciemne. Dziecko z tego
małżeństwa miało oczy niebieskie. Zapisz genotypy wszystkich członków rodziny.
10