Ekonomia 1 Rynek – definicja pojęcia Rynek to proces, za pośrednictwem którego nabywcy i sprzedawcy określają cenę towaru będącego przedmiotem obrotu na rynku, wielkość tego obrotu i warunki, na jakich będzie on realizowany. Rynek nie musi być (i często nie jest) fizycznie rozumianym miejscem. 2 Funkcje rynku Wycena dóbr Źródło informacji Warunek racjonalnego wykorzystania zasobów Osiąganie stanów równowagi w gospodarce Weryfikacja społecznej przydatności produkcji – dostosowywanie produkcji do potrzeb 3 Popyt - definicja Popyt na dane dobro to ilość tego dobra, jaką nabywcy są skłonni (chcą) i są w stanie (mogą) nabyć po określonej cenie i w określonym czasie. Popyt efektywny a popyt potencjalny 4 Rodzaje popytu Popyt funkcjonalny – wynika z ech jakościowych towaru Popyt niefunkcjonalny – wpływ efektów zewnętrznych na użyteczność Efekt owczego pędu Efekt snobizmu Efekt veblenowski Popyt spekulacyjny – wynika z oczekiwań co do przyszłych poziomów cen 5 Determinanty popytu Cena Pozacenowe determinanty popytu: Dochody nabywców Ceny innych dóbr Gusty i preferencje Wielkość rynku i jego struktura Oczekiwania co do przyszłych wartości determinant popytu 6 Krzywa popytu Krzywa popytu: graficzny obraz funkcji popytu, przedstawiający zależność między nabywaną ilością towaru a jego ceną Funkcja popytu: D Q D(P) P D P1 P2 Q1 Q2 Q 7 Nietypowe krzywe popytu Popyt sztywny (doskonale nieelastyczny) P D Niezbędne potrzeby i brak substytutów (sól, lekarstwa itp.) Q 8 Nietypowe krzywe popytu – c.d. P Popyt doskonale elastyczny (teoretyczna sytuacja rynku doskonałego) D Q 9 Nietypowe krzywe popytu – c.d. Paradoks popytowy: Paradoks Veblena Paradoks Giffena Paradoks spekulacyjny P D Q 10 Podaż - definicja Podaż danego dobra to ilość tego dobra, jaką producenci są skłonni (chcą) i są w stanie (mogą) dostarczyć na rynek po określonej cenie i w określonym czasie. Prawo podaży: Ceteris paribus, wzrost ceny danego towaru powoduje wzrost wielkości jego podaży. 11 Determinanty podaży Cena Pozacenowe determinanty podaży: Koszty wytwarzania Rentowność produkcji innych dóbr Czynniki naturalne (m.in. rolnictwo) Inne czynniki o charakterze obiektywnym (np. subsydia) 12 Krzywa podaży Krzywa podaży: graficzny obraz funkcji podaży, przedstawiający zależność między produkowaną ilością towaru a jego ceną Funkcja podaży: S Q S (P) P S P2 P1 Q1 Q2 Q 13 Pozacenowe determinanty podaży Pozacenowe determinanty podaży: Koszty wytwarzania Rentowność produkcji innych dóbr Czynniki naturalne Subsydia i inne czynniki o charakterze obiektywnym P S1 S S2 Q1 Q Q2 P Q 14 Równowaga rynkowa Wolny rynek a tendencja do samoczynnego ustalania się stanu równowagi na rynku. P D P2 S nadwyżka Punkt równowagi rynkowej PE P1 niedobór QE Q 15 Ceny kontrolowane – nadwyżka rynkowa P D Przypadek cen minimalnych. S nadwyżka PMIN Punkt równowagi rynkowej PE QD QE QS Q 16 Ceny kontrolowane – niedobór rynkowy P D S Przypadek cen maksymalnych. Punkt równowagi rynkowej PE PMAX niedobór QS QE QD Q 17 Niedobór rynkowy – rozwiązania praktyczne 18