kontrola efektów inwestycji oraz ocena rezultatów z
advertisement
Marta Karolina Karp 11462 Etapy procesu budżetowania inwestycji. Zagadnienie budżetowania inwestycji w literaturze przedmiotu jest rozumiane i interpretowane wielorako. Według T. Jajugi i T. Słońskiego jest rozumiane, jako zespół działań mających na celu wybór inwestycji, które to zapewniają maksymalny w danych warunkach przyrost wartości firmy. Jednakże w rachunkowości zarządczej proces ten ujęty jest, jako ocena proponowanych długoterminowych inwestycji lub przebiegu przyszłej działalności firmy w celu alokacji ograniczonych środków. Z uwagi na liczne interpretacje i szerokie ujęcie tego zjawiska staje się ono problematyczne z uwagi na fakt, iż utrudnia właściwą ocenę efektywności inwestycji, szczególnie, iż budżetowanie inwestycji jest procesem decydującym o doborze metod finansowania inwestycji i nie ogranicza się jedynie do prezentowania technik oceny ich efektywności. Nadto stwierdzić należy, iż prowadzi do pomijania ważnych czynności nieobjętych schematem. Mimo wielu różnych opinii, tez, wyjaśnień omawianego pojęcia znaleźć można kilka wspólnych elementów tj.: sformułowanie długofalowej strategii inwestycyjnej – każda podejmowana decyzja przez przedsiębiorstwo musi być zgodna z przyjętą strategią firmy i służyć jej realizacji. Jednakże warunek ten w praktyce gospodarczej często nie zostaje zachowany, dlatego też zdarza się często, że przedsiębiorstwo realizuje inwestycje, które wcale nie wynikają z strategii firmy. Dzieje się tak, dlatego że mimo spełnieniu formalnych kryteriów opłacalności nie służą rozwojowi formy w kierunku prowadzonej polityki i w konsekwencji powodują niewłaściwą alokację kapitału, a więc w sposób pośredni wpływa na ocenę efektywności inwestycji. Kolejnym etapem jest poszukiwanie i identyfikacja możliwości inwestycyjnych. Etap ten w sposób znaczący wpływ na poprawność procesu budżetowania, bowiem przedsiębiorstwo z reguły posiada wiele alternatywnych możliwości, iż może zapewnić przedsiębiorstwu osiągnięcie strategicznego celu działania. Etap ten można podzielić na podetapy, które składają się całościowo na czynniki inicjujące proces poszukiwania i identyfikacji możliwości inwestycyjnych. Na etap ten składają się czynniki inicjujące takie jak: ogólno systemowe, do których należą na przykład zmiany w przepisach podatkowych. Następnie typowe do określonego sektora, gałęzi czy branży gospodarki np. wymagania w zakresie sektora paliwowego. Kolejno właściwe dla danego przedsiębiorstwa – możliwości wykorzystania stopnia produkcyjności. Dodatkowo czynniki te można jeszcze podzielić na wewnętrzne, gdzie źródłem inwestycji są podstawowe sprawy zachodzące w firmie, gdzie czynniki do inwestowania mogą dostarczać różne obszary działalności przedsiębiorstwa (sfera zarządzania, sfera wytwarzania, sfera badawczo – rozwojowa, sfera zbytu, sfera rachunkowości, sfera organizacji). Wyróżniając czynniki zewnętrzne to tu źródłem inwestycji staje się otoczenie firmy, w jakiej przyszło jej funkcjonować (w tym zakresie wielki wpływ ma konkurencja, postęp naukowo – techniczny, etc.). Następnym etapem budżetowania inwestycji jest ocena efektywności inwestycji oraz podjęcie decyzji inwestycyjnej. Omawiając ten etap ważne jest podkreślenie, iż oba te procesy występując łącznie nazywamy rachunkiem efektywności inwestycji. Ogromne znaczenie, bowiem ma, dla jakości i poprawności całego procesu budżetowania właśnie rachunek efektywności inwestycji. Ostatnim i bardzo istotnym etapem jest kontrola efektów inwestycji oraz ocena rezultatów z podjętych decyzji inwestycyjnych. Kontrola efektów podejmowanych decyzji obejmuje przede wszystkim bieżącą kontrolę, czyli controlling. Kontrolę stosuje się dla zapewnienia efektywności inwestycji wielkości ekonomicznych w czasie ich trwania, a także audyt porealizacyjny. Controlling stanowi pierwszy proces kontroli, który istotny jest z uwagi na wczesne wykrycie zjawisk, które mogłyby się okazać niekorzystne, występujące w trakcie realizacji planu lub po jego zakończeniu. Pozwala na podjęcie działań, które skutecznie to wyeliminują. Do takich niekorzystnych procesów wpływających na wynik procesu budżetowania inwestycji są na przykład wyższy od planowanych poziom kosztów, przekroczenie planowanej wartości nakładów inwestycyjnych, opóźnienie w realizacji inwestycji, nie właściwe wykorzystywanie środków finansowych. Każdy z wymienionych wyżej niekorzystnych procesów zmniejsza opłacalność inwestycji, co w konsekwencji przyniesie mniejsze efekty ekonomiczne niż te, jakie były zakładane przez inwestora. Audyt porealizacyjny nie ma tak ogromnego wpływu jak controlling. Obejmuje on ocenę rzeczywistej realizacji założeń technicznych, marketingowych, finansowych. Wyniki tej kontroli nie mają już wpływu na samą inwestycję gdyż jest ona już ukończona, ale stanowią bardzo ważną informację, którą firma powinna wykorzystać przy planowaniu kolejnego przedsięwzięcia. Audyt porealizacyjny wykorzystywany jest także w procesie zarządzania ryzykiem inwestycji. Instrumentarium informacji, które są przygotowywane w procesie postaudytu, stanowią fundament procesu identyfikacji ryzyka nowych inwestycji, jakie przedsiębiorstwo planuje zrealizować, tak zwana metoda list pytań kontrolnych. Aby postaudyt był w pełni obiektywny powinien być przeprowadzony przez zewnętrznych inicjatorów niemających znaczenia dla przedmiotowej inwestycji. Zarówno w pierwszej fazie jak i w drugiej kontrola efektów inwestycyjnych ma dwa główne cele poprawę, jakości prognoz oraz poprawę bieżących działań. Zakres kontroli efektów realizacji inwestycji w firmach polskich w latach 2001. zakres kontroli odsetek firm kontrola nie jest przeprowadzana 7% kontrola jest przeprowadzana jedynie fragmentarycznie 40% kontrola jest przeprowadzana tylko dla inwestycji w 1 roku ich 14% funkcjonowania kontrola jest przeprowadzana w pełnym zakresie 39% Przedstawione w tabeli dane przekonują o tym, że w większości badanych firm kontrole prowadzone są w zbyt ograniczonym zakresie, aby pozyskane w ten sposób dane mogły być efektywnie wykorzystane na bieżące zarządzanie inwestycją, także na to by pozwalały dokonywać potrzebnych korekt w prognozowanych nowo realizowanych projektach inwestycyjnych. Tylko dzięki całkowitemu określeniu potrzeb decyzyjnych dotyczących realizacji danych inwestycji opartych na strategii firmy, odpowiednio dobrana metodyka oceny efektywności i prowadzony controlling oraz postaudyt mogą przyczynić kluczem właściwego procesu budżetowania inwestycji.
