Socjologia – nauka o społeczeństwie
advertisement
Socjologia – nauka o społeczeństwie. Przedmiotem jej badań są zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi, struktury tych zbiorowości a wynikające ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie, siły skupiające i rozbijające te zbiorowości, zmiany i przekształcenia w nich zachodzące. Przedmiotem badań socjologii są: a) procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi (stąd się biorą grupy) b) struktury (budowy) zbiorowości (struktura płci, wieku, miejsca zamieszkania, wykształcenia) c) zjawiska i procesy zachodzące w tych zbiorowościach wynikające ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie d) siły skupiające i rozbijające ... ... zbiorowości e) zmiany i przekształcenia zachodzące w danych społecznościach Socjologia bada jak się społeczeństwo zmienia. Przestępczość zorganizowana jako problem społeczny. Socjologia nie jest znana opinii publicznej (np. wybory – podliczanie wyników wyborów, badanie opinii publicznej). Socjologia opiera się o wiele metod naukowych np. rachunek prawdopodobieństwa, metody statystyczne – obliczenie prawdopodobieństwa mówionej prawdy. Socjologia składa się z wielu działów, m.in. socjologia prawa (zjawisko patologiczne zachowania) Socjologia jako nauka nie jest starą nauką. Przyczyny powstania socjologii: ekonomiczne, społeczne, polityczne i intelektualna. Socjologia pojawiła się 50 lat po bardzo ważnym wydarzeniu (Wielka Rewolucja Francuska 1789) – przyczyna o charakterze politycznym. Nastąpiła zmiana w społeczeństwie skończyła się epoka metafizyczna (wg Kanta) czyli rok jak napisane w biblii. Czy społeczeństwo może być analizowane pod względem fizycznym? Przyczyny społeczno-polityczne miały bardzo ważne znaczenie. Pojawiła się epoka pozytywistyczna (praca u podstaw – kiedy ma szansę na to aby się rozwijać). Pozytywiści stwierdzili że w każdym społeczeństwie jest grupa bardzo mądrych ludzi rozmieszczonych bardzo nierównomiernie, prawdopodobieństwo że Einstain urodzi się wśród Pigmejów jest duże, ale wykrycie tego jest bardzo małe. Każdy ma szansę aby stanowić cząstką społeczeństwa. Przyczyny ekonomiczne – okazało się że odkrycia o charakterze geograficznym nie wystarczają, postawiono na rozwój techniki i przemysłu, ludzie zaczęli się zastanawiać czy można wykorzystać ludzi (początek XIX-go wieku – przeciętny człowiek żył 30 lat, wpływ techniki na życie człowieka). Przyczyny intelektualne – wprowadzenie polityki agrarnej, działalność naukowców. Socjologia wyodrębniła się jako nauka, ale przyczyny były różne. Socjologia nie jest nauką ideologiczną. Socjologia pokazuje, nie ocenia co jest dobre a co złe. Rodzaje socjologii: - socjologia potoczna - socjologia naukowa Funkcje socjologii: - praktyczna - poznawcza Jak każda nauka musi się rozwijać. Socjologia musi rozwijać się jako teoria. Jakaś teoria powoduje rozpoczęcie badań cząstkowe. Funkcja praktyczna – socjologię można stosować w praktyce. Socjologia i inne nauki społeczne: Historia, politologia, prawo, ekonomia, antropologia, kulturowa, psychologia, etnografia, etnologia, geografia społeczna, demografia i inne. Etapy powstawania socjologii jako nauki: Kryminologia – przyczyny popełniania przestępstw Kryminalistyka – metody popełniania przestępstw Wiktymologia – nauka o ofierze przestępstwa Socjologia prawa – po raz pierwszy pojęcia takiego użył L. Petrażycki. Zajmuje się relacjami między społeczeństwem a prawem (jako społeczeństwo odbiera wierny prawnie, czy dane przepisy prawnie są przestępstwem). Wiele zapisów prawnych jest jedynie tolerowanych w społeczeństwie. W naszym obszarze kulturowym prawo karne opiera się na 10 przykazaniach. Źródłami norm może być religia, narodowość (człowiek moralny to człowiek przestrzegający określonych norm). Obyczajowość – normy obyczajowe (zachowanie się przy stole). Prawo – norma prawna (państwo wskazuje co można a co nie „co nie jest zakazane jest dozwolone”). Zachowanie patologiczne – zachowanie nie mieszczące się w jakiejś normie: - zachowanie łamiące normy - szkody - statystycznie jest mniejszością Przykład: Kto zjadł boczek w piątek – nie jest zachowaniem patologicznym Kto kradnie – zachowanie patologiczne. W Anglii kara za samobójstwo zniesiona w 1966r (samobójstwo dokonane – konfiskata pozostawionego majątku). Jeżeli jedna osoba zachowa się w określony sposób – kazus – wyjątek, liczba. W Polsce w ostatnich latach zwiększyła się liczba obszarów zachowań patologicznych, alkoholizm jest drobną częścią zjawisk. Problem alkoholowy – zespół uzależnienia od alkoholu. Problem narkomani – środki odurzające i psychotropowe NARKOTIKOS I. Pierwszym obszarem „dysfunkcja rodziny” W ostatnich latach proces deprawacji rodziny. Dysfunkcja rodziny to także rozwody, sieroctwo społeczne ( jest to problem społeczeństwa, dzieci w domach dziecka mają rodziców biologicznych – sierota społeczna, dzieci są outsejderami). Przestępstwo o charakterze domowym – mają charakter niezmienny, skala zjawiska nie jest znana, przemoc fizyczna, przemoc psychiczna (emocjonalna), frustracje, apatie. II. Drugim obszarem jest alkoholizm (problemy alkoholowe), wzrost liczby osób nieletnich spożywających alkohol. Wzrost liczby spożywanych napojów alkoholowych. Z alkoholem związane jest popełnianie przestępstw (nie wolno sprzedawać alkoholu nieletnim i nietrzeźwym, kto tego prawa przestrzega?) III. Problemy narkomanii w stosunku do problemów alkoholowych mają większe skutki w stosunku do osób biorących, proces destrukcyjny – zamknięcie procesu wchodzenia w dorosłość IV. Zaburzenie w stosunkach międzyludzkich – nieżyczliwość, nietolerancja, nie przestrzeganie przepisów prawa, norm etycznych, uprzedmiotowienie stosunków międzyludzkich (urzeczowienie) V. „Przestępczość nasilenie się tego zjawiska w ostatnich latach – fale recydywy, opłacalność, kalkulacyjność: gospodarcza, polityczna, terrorystyczna VI. Patologia funkcjonowania instytucji VII. Patologia ......... zasilanych przez budżet VIII. Dysfunkcja działania instytucji opieki zdrowotnej IX. Wykorzystywanie luk w prawie X. Patologia pracy – bezrobocie XI. Patologia struktur ludności, deformacja stopy społecznej, deformacja stopy zawodowej, deformacja stopy wiekowej XII. Patologia warunków życia ludności – warunki życia ludzi starszych XIII. Patologia środowiska – skażenie i uchemicznianie żywności XIV. Dysfunkcja przestrzeni – procesy urbanizacyjne (bloki) XV. Zagrożenie stanu zdrowia, dewiacje seksualne, zaburzenie o sferze religijne – powstawanie sekt. Płeć mózgów: Na człowieka oddziaływają czynniki zewnętrzne i wewnętrzne Instynkty wrodzone i niezmienne, mechaniczne reagowanie na określone podmioty zewnętrzne i wewnętrzne, wspólnie całemu gatunkowi, wywołujące u wszystkich osobników gatunku te same i niezmienne sposoby zachowania się. Ludzie nie mają instynktów (instynkt wymusza określone zachowanie) Odruchy – odpowiednie reakcje na określone bodźce. Jest to podstawowa jednostka zachowania się organizmu na określone bodźce,, będąca jego reakcją ruchową lub wydzielniczą. Rozróżniamy odruchy warunkowe i bezwarunkowe (poza świadomością np. zabicie człowieka). Osobowość człowieka to ........ ............. w nim, a wynikają z cech biologicznych, psychicznych i społecznych człowieka. Cos Oznaczają przekazywanie dziedziczne, wyposażenie zewnętrzne człowieka. Istnieje ogromny wpływ czynników biologicznych na osobowość człowieka pamięć, wola inteligencja człowieka ukształtowane przez człowieka, człowiek dąży do jakiegoś prestiżu społecznego osiągnięcia określonej pozycji społecznej 殿ęóćąWygląd zewnętrzny wpływa na osobowość człowieka. Elementy socjogenne są równoważne osobowości społecznej człowieka. Osobowość społeczna człowieka – zespół trwałych cech jednostki wpływających na jej postępowanie, wpływających na jej postępowanie, wyrastających na podbudowie cech biologicznych, psychicznych a wychodzących z wpływu kultury i struktury społeczności w której jednostka się wychowuje i w której uczestniczy. 1) Kulturowy ideał osobowości – pewien ideał człowieka w danym społeczeństwie i danym czasie (zmienia się, ewoluuje np. w średniowieczu ideał ascetyczny, ideał honoru rycerskiego, współcześnie ideał człowieka jest niedookreślony ale może to być człowiek bogaty. 2) Role społeczne – pełnienie określonych ról w ramach danej grupy społecznej np. rola studenta 3) Jaźń subiektywna – wyobrażenie o nas samych na podstawie tego co sami o sobie myślimy (jaźń jest wyobrażana przez nas samych) 4) Jaźń odzwierciedlona – wyobrażenie o nas samych na podstawie tego co sobie wyobrażamy, co inni o nas myślą) Wszystkie te czynniki tworzą osobowość społeczną człowieka. Problemy alkoholowe Osobisty stosunek zmienia spojrzenie na problem alkoholowy. Alkoholizmem nie można nazwać zespołu uzależnienia od alkoholu. Spożycie alkoholu w społeczeństwie polskim jest znaczne. Jako społeczeństwo mamy dynamiczne spożycie alkoholu (32 miejsce w Europie). Jeżeli chodzi o spożycie napojów spirytusowych – wysokie ale nie najwyższe, potęgi – Szwecja, Finlandia, Ukraina, Białoruś, Rosja I. Szkody występujące u osób uzależnionych od alkoholu -samozniszczenie osób uzależnionych od alkoholu (osoby posiadają ................. zespół uzależnienia od alkoholu), człowiek który przekroczył barierę prowadzi do deprawacji fizycznej – wątroba, psychicznej, społecznej. Uzależnienie nie przychodzi łatwo, osoba uzależniona nie pije zawsze (wszędzie). Nie każda osoba pijąca alkohol jest uzależniona. Osoba uzależniona może nie pić 1 rok 6 miesięcy ale kiedy zacznie pije do momentu gdy organizm jest w stanie przetworzyć alkohol (nie liczy się wtedy nic). -uszkodzenie zdrowia związane z nadużywaniem alkoholu u osób dorosłych są to popularnie pijący, są to osoby które mogłyby przestać kiedy by chcieli nie przekraczając jeszcze tej niewidzialnej bariery. -uszkodzenie rozwoju psychofizycznego o kariery edukacyjnej pijącej młodzieży (osoba powyżej 18 roku życia łamie normy prawne, obyczajowe, istnieje społeczna dezaprobata wobec picia młodzieży – ochrona społeczeństwa przed degeneracją, młoda osoba dużo łatwiej przekracza granicę uzależnienia (kompleksy) II. Szkody występujące u członków rodzin alkoholicznych, osoby współ uzależnione -schorzenia somatyczne spowodowane chronicznym stresem, zaburzenia emocjonalne, demoralizacja, zubożenie małżonków, rodzeństwa i rodziców osób nadużywających alkohol, współmałżonek -schorzenia somatyczne spowodowane chronicznym stresem zaburzenia emocjonalne, demoralizacje, zaburzenia dzieci wychowujących się w tych rodzinach. -schorzenia somatyczne spowodowane chronicznym stresem u dorosłych dzieci alkoholików Grupa ta jest szczególnie poszkodowana. III. Alkoholowa dezorganizacja środowiska pracy w tym: -absencja i wypadki przy pracy -obniżanie wydajności pracy -alkoholowa patologizacja populacji bezrobotnych IV. Naruszenie prawa i porządku publicznego w związku z alkoholem -przestępczość osób nietrzeźwych oraz bycie ofiarą przestępczości -prowadzenie pojazdów w stanie nietrzeźwym -alkoholowe zaburzenia zachowania w miejscach publicznych V. Przestępstwa i wykroczenia zawiązane z alkoholem w tym z łamaniem zapisów umowy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w tym: -nielegalny import, produkcja i dystrybucja alkoholu -sprzedaż alkoholu osobom nieletnim i nietrzeźwym -reklama napojów alkoholowych Przestępczość terrorystyczna: Celem przestępczości terrorystycznej jest zwrócenie uwagi na coś bądź zastraszenie. Szczególnie w latach 70-tych zwiększyło się porywanie samolotów – obywatel jakiejś społeczności, która chce utworzyć państwo. O terroryzmie możemy mówić jeżeli kraje nie są w stanie wojny i nie są to działania narodowo-wyzwoleńcze. TERRORYZM – pojęcie socjologiczne – działalność ekstremistycznych ugrupowań, które przy użyciu terroru chcą zwrócić uwagę opinii publicznej na głoszone przez siebie hasła lub usiłują wywrzeć nacisk na rząd lub jakąś formalną organizację lub ludność cywilną spodziewając się określonych ustępów lub korzyści np. okup, zwolnienie członków własnej grupy AKT TERRORU – pojęcie prawne – oznacza łamanie prawa. Elementy charakteryzujące: a) działanie za pomocą użycia przemocy lub siły b) charakter polityczny czynu c) strach i emanacja strachu d) groźba e) psychologiczne rezultaty działania f) zróżnicowanie ofiary i celu 1919 – wprowadzenie prohibicji 1929 – zniesienie prohibicji triady – Japonia jakuza – grupa przestępcza Cechy grup przestępczych: 1) mają do realizowania cele jakimi jest zaspokojenie potrzeb w społeczeństwie za nielegalne usługi lub towary, grupy mafijne wchodzą tam gdzie prawo zabrania lub nic nie mówi 2) minimalizacja wykrycia i ukarania 3) rodzaj przestępstw wokół którego powstały inne rodzaje przestępczości 4) świadczenie nielegalnych usług w ramach nielegalnych rzeczy 5) trwałość grupy oraz podział ról w grupie 6) .......... zachowań w grupie (tzn. każdy się musi podporządkować) 7) występowanie wymuszania haraczu 8) występowanie wzajemnych powiązań legalnych i nielegalnych 9) wykorzystywanie wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania jako bufora ochronnego dla grup przestępczych 10) przestępczość zorganizowana ma wymiar pozaregionalny a nawet międzynarodowy Cele przestępczości zorganizowanej: 1) osiągnięcie zysków (nie ma ..........., istnieje tylko pieniądz) 2) kontrolowanie terytoriów i rynków (zwykła działalność gospodarcza) 3) zastraszenie 4) przenikanie w legalne struktury Kategorie przestępstw: 1) nielegalny handel narkotykami 2) handel ludźmi (szeroko rozumiany np. do pracy w „burdelach”; handel ludźmi na organy) 3) kradzieże dóbr kultury i nielegalny obrót ludźmi 4) fałszowanie pieniędzy 5) akty terroru (o charakterze indywidualnym) 6) wymuszanie pieniędzy (walorów materialnych) 7) kradzieże samochodów i obrót nimi 8) nielegalny obrót bronią, materiałami wybuchowymi, bronią jądrową 9) pranie brudnych pieniędzy 10) przemyt towarów 11) korupcja i przekupstwo osób zajmujących stanowiska publiczne 12) przestępstwa związane z życiem nocnym (przemysł seksualny) przestępczość jumacka – przestępstwa popełniane przez chłopców (kradzież) prostytucja jumacka – prostytucja chłopców (homoseksualizm) Elementy charakteryzujące zorganizowaną grupę przestępczą: 1) jest przywódca 2) członkowie przynależą do grupy 3) istnieje trwałość grupy 4) istnieje plenarność działania 5) istnieje struktura zorganizowana Zbiorowości etniczne --- ZBIOROWOŚCI ETNICZNE – są to zbiorowości zróżnicowane ze względu na język, gwarę lub szerszy kontekst kulturowy --- RÓD (krewni) --- KLAN – związek rodowy --- PLEMIĘ – wspólnota etniczna obejmująca rody i klany --- LUD – zbiorowości posiadające wyższy etap rozwoju wyodrębnione na podstawie kultury materialnej i duchowej --- NARÓD – wytworzona historycznie trwała wspólnota ludzi mająca wspólny język, terytorium, powstała na gruncie życia ekonomicznego i układu psychicznego mające wspólną kulturę Zbiorowości terytorialne --- ZBIOROWOŚCI TERYTORIALNE – członkowie są połączeni więzią wynikającą z faktu zamieszkiwania na terytorium które uważają za wspólne --- ZBIOROWOŚCI WIEJSKIE --- ZBIOROWOŚCI MIEJSKIE --- ZBIOROWOŚCI POLITYCZNE – państwo Zbiorowości terytorialne są ważnym aspektem istnienia socjologii. Tworzy się prawo obowiązujące na danym terenie. Państwo jest instytucją polityczną powstałą pod wpływem określonych działań. Istnieją procesy państwotwórcze (rozpad Czechosłowacji, powstanie Niemiec) Grupa społeczna – pewna liczba osób co najmniej 3 powiązanych systemów uregulowanych przez instytucje, posiadających pewne wspólne wartości i oddzielonych od innych zbiorowości wyraźną zasadą odrębności - liczba osób osoba C wchodzi w relację z osobami A i B - mają wspólne wartości Profilaktyka – to proces który wspiera rozwój pełnego zdrowienia poprzez umożliwienie ludziom uzyskania pomocy potrzebnej im do przeciwstawienia się trudnością życiowym oraz osiągnięcie subiektywne satysfakcjunojacego społecznie konstruktywnego i bogatego życia. Nurty działania w ramach profilaktyki: a) stworzenie warunków w których człowiek może realizować siebie, rozwijać swoje możliwości, poszukiwać własnej tożsamości więc w efekcie siebie ............ zdrowie fizyczne, psychiczne, społeczne i duchowe b) likwidowanie czynników szkodliwych dla zdrowia takich jak złe warunki ekonomicznospołeczne, strefy psychiczne zagrożenie wpływem negatywnych wzorców zachowania, przemocą. Działania profilaktyczne ukierunkowane są na zmiany w przekonaniach normatywnych osobistych postanowieniach, deklaracjach. Rodzaje profilaktyki: a) ze względu na zasięg -pierwszorzędowa (trafia do każdego ogółu społeczeństwa) -drugorzędowa (trafiającą do osób podwyższonego ryzyka) -trzeciorzędowa (trafia do osób które mają problem) Taka sama przestępczość, narkomania, picie alkoholów. Profilaktyka powinna być szukana ze względu na: b) na typ reakcji - objawowa (pojawi się zjawisko – reagujemy) - uprzedzająca (trzeba wymysleć takie zjawiska żeby wiedzieć co zrobić gdyby tak się stało) -powstrzymujące (utrudnia się powstawanie pomysłu np. wprowadzenie ............... ) -kreatywne (które ......................... podtrzymuje te formy które mają charakter prospołeczny) c) ze względu na rodzaj -specyficzne (odnoszące się do rodzaju działań profilaktycznych) -niespecyficzne (do wszystkiego) d) ze względu na zakres - szerokie (środowisko szerokie) -środowiskowe (środowisko lokalne) e) ze względu na działanie -popytu (zmniejszyć zapotrzebowanie np.. na alkohol) -podaży (mniej dążyć do pojawiania się takich zjawisk np. nie kupowanie skradzionych telefonów) f) ze względu na model -tradycyjne (przekazuje się treści werbalnie -współczesne np. lekarz na forum publicznym mówi jakie są skutki – złe picia żeby trafić do przyczyn – dlaczego człowiek pije? Należy zrozumieć siebie)
