NAZWA RELIGII Żydzi są wspólnotą religijną i etniczną, uważają

1. NAZWA RELIGII
Żydzi są wspólnotą religijną i etniczną, uważają siebie za następców Abrahama, Izaaka i
Jakuba.
Jehudi – pierwotnie oznaczał tylko członków izraelickiego plenienia Juda, później również
mieszkańców królestwa południowego o tej samej nazwie i prowincji Judei. Juda i Judea
zajmowały wiodącą pozycję w narodzie Izrael. Żydzi to określenie stosowane do określenia
całego narodu Izraela.
2. GENEZA I FAZY ROZWOJOWE JUDAIZMU
Pierwsza faza rozwojowa to religia izraelicka czyli ten okres o którym pisałam w punkcie I, zaś
druga faza kontynuuje pierwsza i rozpoczyna się w momencie powstania judaizmu.
Judaizm rozpoczyna się z końcem państwa Juda ok. 587 przed Chrystusem, a także wraz z
wygnaniem babilońskim.
587r. p. n. e. babiloński król Nebokadnezar II zdobywa i niszczy południowe państwa Juda ze
stolicą Jerozolimą. Bierze do niewoli króla Zidkija i zwierzchnie warstwy ludności żydowskiej,
tak rozpoczyna się 50 – letnia niewola babilońska.
539r. p. n. e. Persowie obalają państwo babilońskie a z Palestyny tworzą perską prowincję.
538r. p. n. e. Król Persów Cyrus II zezwolił Żydom za powrót do Jerozolimy i odbudowanie
zniszczonej świątyni. Zorobabel był przywódcą Żydów powracających z wygnania, został on
wyposażony przez króla perskiego w obszerne pełnomocnictwa i mianowany namiestnikiem
Judy.
520 r. p. n. e. Rozpoczynają się roboty budowlane przy świątyni w Jerozolimie
515 r. p. n. e. Zostaje ukończona i poświęcona druga świątynia.
458 r. p. n. e. Król Persów posłał do Jerozolimy, pisarza w sprawach żydowskiej religii,
Ezdrasza, by tam uwierzytelnił prawo boskie. Wprowadził on kodeks kapłański i stał się
założycielem właściwego judaizmu.
3. STATYSTYKA WYZNAWCÓW JUDAIZMU
Judaizm zalicza się do religii semickich i jest to religia światowa.
Łączna liczba Żydów wynosi dzisiaj 17 615 000, co stanowi 0.3% ludności świata.
Część świata
Ameryka Północna
Azja
Obszar byłego ZSRR
Europa
Ameryka Łacińska
Afryka
Kraje
USA
Izrael
Obszar byłego ZSRR
Francja
Argentyna
Wielka Brytania
Liczba wyznawców
6 952 000
5 484 000
2 220 000
1 465 000
1 071 000
327 000
Liczba wyznawców
6 830 000
3 830 000
3 140 000
590 000
545 000
460 000
% wyznawców
39.5
31.1
12.6
8.3
6.1
1.9
% wyznawców
38.8
21.7
17.8
3.4
3.1
2.6
W Polsce szacuje się (źródło czerpane z zajęć od nasze katechetki) na ok. 3 tyś. wyznawców.
Istnieje 8 gmin żydowskich.
4. PISMA SAKRALNE
Żydowska liturgia religijna obejmuje okres trzech tysiącleci i dzieli się na trzy główne epoki i
typy:
 Liturgia biblijna ( ok. 1000 przed Chrystusem do 100 po Chrystusie.) Należą tu
biblia i apokryf.
Biblia hebrajska to inaczej Stary Testament ( Stare Przymierze ). Składa się ona łącznie z 24
ksiąg które od 90 po Chr. Stanowią biblijny kanon, normę czyli w przyciewieństwie do
apokryfów są uznane za obowiązujące. Biblia ta jest podzielona na trzy części:
 Tora (prawo, wytyczna) obejmuje pięć ksiąg mojżeszowych ( Rodzaju; Wyjścia;
Kapłańska; Liczb; Powtórzonego Prawa
 Newiim (prorocy) zaliczają się tu: „pierwsi prorocy”; księgi Jozuego, Sędziów, 1
i 2 Samuela oraz 1 i 2 Królewska , „ostatni prorocy”, księgi Izajasza, Jeremiasza,
Ezechiela i Dwunastu Proroków.
 Ketuwim (święte pisma) obejmuje księgi psalmów, zbiory poezji ludzkości
Miszle (Przysłów), Hioba, Pieśni nad Pieśniami, Koheleta, Estery, Daniela
Biblia hebrajska w połączeniu z Nowym Testamentem chrześcijan jest najbardziej
rozpowszechnioną książką świata.
 Liturgia Talmudu i midraszów (do 800 po Chrystusie) Przeciwieństwo prawa
pisanego, jest to prawo ustne spisane jako pobiblijne .
Talmud (uczenie się, nauka, pouczanie) - obszerny zbór żydowskiej tradycji od I w przed Chr
aż do V w po Chr. Składa się z dwóch części:
 Miszna (powtórzenie, powtórnie nauczone) jest jądrem prawa ustnego i
podstawą Talmudu. W odróżnieniu od midraszów , Miszna uporządkowana jest według
kryteriów systematyczno – rzeczowych. Obejmuje 6 porządków: „zasiewy” - dotyczy prac
rolnych; „święta” – obchodzenie świąt i kalendarza żydowskiego; „kobiety” – małżeństwo;
„szkody” – prawa cywilnego i karnego; „rzeczy święte” – ofiar, uboju rytualnego; „czystość” rytuałów oczyszczających. Każdy z tych porządków dzieli się na traktaty, łączna ich ilość to 63,
te zaś dzielą się na rozdziały których w całej Misznie jest 525
 Gemara (nauczone, dokończone) to część Talmudu dołączona do Miszny,
wyjaśniająca ja i uzupełniająca. Istnieją dwie Gemary: krótsza, starsza zredagowana w
Palestynie, i obszerniejsza, nowsza pochodząca z Babilonii. Twórcami Gemary są amoreici
(mówcy, komentetorzy). Gemara palestyńska gromadzi opinie pięciu, a babilońska siedmiu
generacji amoreitów. Babiloński Talmud został uznany za najbardziej miarodajny wykładnik
judaizmu.
 Liturgia rabiniczna do której należą pisma kabalistyczne i chsydzkie.
5. ZASADY WIARY JUDAIZMU
Jahwe – jeden i jedyny bóg, wszechmogący stwórca nieba i ziemi.
Majmonides sformułował 13 artykułów wyznania wiary, które zostało włączone do żydowskiej
księgi modlitw.:
1. stwórca tworzy i kieruje wszystkimi stworzeniami.
2. stwórca jest jedyny i nie ma równej mu jedności pod żadnym względem i
istnieje odwiecznie
3. stwórca nagradza tych którzy postępują zgodnie z jego przykazaniami, a karze
tych którzy łamią przykazania.
4. ciągłe oczekiwanie na nadejście Mesjasza
5. wiara że stwórca doprowadzi do zmartwychwstania nieżywych.
6. obowiązek studiowania Biblii w oryginale, nie wolno zmieniać Pięcioksięgu i
dziesięciu przykazań.
7. opatrzność Boga czuwa nad każdą jednostką, zna myśli i czyny ludzkie
8. Bóg natchną Mojżesza duchem proroczym i przez niego zesłał prawo.
6. PRZYKAZANIA RELIGIJNE I ETYCZNE
Przepisy o czystości:
Mycie rąk przed modlitwą poranną, przed i po posiłku. Mykwy – rytualne baseny do kąpieli z
zanurzaniem, napełniane tylko wodą „żywą” tzn płynącą z rzeki albo zebraną w rowach wodą
deszczową. Taka kąpiel to kultowy obowiązek kobiety przed weselem, po urodzeniu dziecka i
comiesięcznie po menstruacji.
Przepisy o potrawach:
Ścisłe rozdzielenie potraw mięsnych i mlecznych, trzeba zachować odstęp czasowy ok. 5 godz..
Zakaz jedzenia mięsa lub spożywania krwi określonych zwierząt, a te które można jeść muszą
być rytualnie zabite i wykrwawione.
Jądro etyki prawnej stanowi nakaz sabatu. Sabat (odpoczynek) to siódmy dzień tygodnia, dzień
świętowania i odpoczywania. Absolutne zaniechanie pracy, udział w nabożeństwach i religijne
świętowanie w domu. Uroczystość sabatu rozpoczyna się w piątek wieczorem, w czasie
zachodu słońca. Gospodyni zapala światła i wypowiada formułę błogosławieństwa nad
świecami. Po powrocie z synagogi pan domu poświęca sabat wypowiadając formułę
błogosławieństwa – kiddusz – nad winem i chlebem.
Według ortodoksyjnych Żydów. Żydem jest ten którego matka była Żydówką . jest to prawna
podstawa narodowości żydowskiej.
Podstawowym nakazem judaizmu jest obrzezanie wykonywane w ósmym dniu po narodzeniu
chłopca. Bar micwa to chłopiec który ukończył 13 lat i jest już zobowiązany do wypełniania
nakazów, zostaje przyjęty do gminy jako pełnoprawny członek, ponoszący odpowiedzialność
religijną. W gminach reformowanych również dziewczęta po ukończeniu 12 lat są obowiązane
wykonywać nakazy.
Za boski nakaz uchodzi zawarcie małżeństwa. W żydowskim kalendarzy świąt figurują:
 Radosne święta – należą tu trzy święta pielgrzymek, które nawiązują do: uwolnienia z
niewoli egipskiej; powołanie na Synaju jako narodu wybranego; wędrówka przez pustynie pod
przewodnictwem boga.
 Poważne święta – święto noworoczne Rosz Haszana i święto pojednania Jom Kippur
 Radosne dni pamięci – święto odnowienia świątyni
 Smutne dni pamięci - rocznice I i II zburzenia świątyni
Modły odbywają się o stałych porach: rano, w południe i wieczorem
7. ORGANIZACJA JUDAIZMU
Trzy kierunki judaizmu:
 Judaizm ortodoksyjny – wierny prawu, Tora i Talmud uchodzą za niezmienne i
bezwzględnie obowiązujące.
 Judaizm liberalno – reformowany – Talmud odzwierciedla próby
interpretowania nauk Biblii, odrzuca się obowiązkowość przepisów prawa i ceremoniału.
 Judaizm konserwatywny – przystosowanie judaizmu ortodoksyjnego do
współczesnych warunków
Synagoga (miejsce zebrań, dom modlitwy). Zwrócone są przeważnie frontem w stronę placu
świątynnego w Jerozolimie, często stawiane były w pobliżu wody. Wejście do sali modlitewnej
prowadzi przeważnie kilka stopni w dół, przed wejściem do głównego pomieszczenia mieści
się urządzenie do rytualnego mycia się. W synagogach ortodoksyjnych i konserwatywnych
znajdują się galerie dla kobiet albo pomieszczenia oddzielone kratą, w liberalnych mężczyźni i
kobiety zajmują miejsca w dwóch oddzielnych nawach.
8. POJĘCIA
Biblia hebrajska – jak wyżej
Chasydyzm – (pobożni) najmłodszy z ruchów religijno – mistycznych. Utworzony
ok. 1750 w Międzybożu na Ukrainie przez rabbiego Israela ben Eliezera. Dążył do pogłębienia
pobożności. Wszystko co może sprawić radość jest wartością religijną. Podczas ekstazy można
przeżyć całkowitą jedność z bogiem
 Diaspora – życie w rozproszeniu, Początkowo wyraz ten stosowano do Żydów
deportowanych podczas podboju asyryjskiego (722 przed Chr.) i babilońskiego (597 przed
Chr.), w końcu jednak zaczął on oznaczać wszystkich Żydów żyjących poza granicami
Palestyny (J 7, 25), których w czasach Jezusa w samej Aleksandrii mogło być kilkaset tysięcy.
 Kahał – gmina wyznania mojżeszowego
 Karaizm – Religia karaimska oparta jest na Starym Testamencie, a zwłaszcza na
zawartym w nim Dekalogu, z zasadą i obowiązkiem indywidualnego i niezależnego od
jakichkolwiek autorytetów ich przyswajania i interpretacji.
 Karaimi – żydowski ruch reformistyczny utworzony w 750 w Persji przez Anana
ben Dawida z Basry. Biblia to jedyne źródło i autorytet wiary, odrzucenie ustnej tradycji
zapisanej w Talmudzie. Karaimi odrzucili główne modlitwy ortodoksyjnego judaizmu m.in.
kadisz i przyjęli psalmy jako teksty modlitewne.
 Mesjasz – Bóg go ześle by wybawił świat, jest on Pomazańcem Bożym
 Micwa – nakaz, obowiązek. Micwa zazwyczaj tłumaczona jest jako Boże
przykazanie. Micwa jest jednak czyms więcej, niż tylko przykazaniem, nie jest to bezduszne
wykonywanie rozkazów.
 Rabin – mistrz, duchowy przewodnik, nauczyciel
 Synagoga – jak wyżej


 Świątynia - Świątynia izraelska była osobliwym fenomenem - "odbiciem
prawdziwej". Góra Syjon symbolizowała kosmiczną górę z niebiańską siedzibą Jahwe, gdzie
nad oryginalną Arką stoi tron Boży , wokół którego zbierają się synowie Boży , kosmiczna
Rada 24 Starców
Talmud – jak wyżej
Tanach - Tanach to akronim utworzony z trzech hebrajskich głosek t, n i k (k
czasami wymawia się jako ch), które są odpowiednikiem następujących słów:
1. Tora czyli prawo pięcioksiąg Mojżesza.
2. Newiim tzn. prorocy.
3. Ketuwim oznaczające pisma. Tanach rozpoczyna się tak jak Stary Testament księgą
Rodzaju, ale kończy się nie księgą Malachiasza, ale I i II Kronik.
 Tora – jak wyżej
 Sefer micwot – Księga Przykazań w której Majmonides zebrał i określił wszystkie
przykazania judaizmu w liczbie 613 które obowiązują wyznawców judaizmu po dziś dzień.
 Tarjag micwot – prawo ustne z 613 nakazami, z których 248 to „powinieneś” a 365
to zakazy „nie powinieneś”.
 Tetragram - w oryginalnym tekście hebrajskim Biblii nie było samogłosek.Wiemy
też, że imię Boże nie było przez Żydów wymawiane przez wieki, więc w tekście Biblii pozostał
tylko milczący tetragram „JHWH”. Jakie samogłoski wstawiano pomiędzy te cztery tajemnicze
litery i jak mogła brzmieć prawidłowa wymowa imienia Boga wraz z samogłoskami?
Koncepcje są różne. Jednak najprawdopodobniej wymawiano to imię jako Jahwe.

