Dzień Judaizmu

Dzień Judaizmu
Dzień Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce został ustanowiony przez Konferencję
Episkopatu Polski w 1997 roku i obchodzony jest corocznie w dniu 17 stycznia, kiedy to
przypada Wigilia Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan[1].
Co roku centralne obchody są w wybranym mieście:[2]
2007 - X Dzień Judaizmu, Gdańsk, hasłem przewodnim były słowa Papieża Benedykta XVI
wypowiedziane w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau podczas pielgrzymki do
Polski w 2006: "Tylko Bóg może nas wybawić".
1998 - I, Warszawa: "Wspólnota pomimo różnic"
1999 - II, Wrocław: "Na drodze do normalności"
2000 - III
2001 - IV, Łódź: "Wspólne psalmy"
2002 - V, Lublin
2003 - VI, Białystok: "Medytacja nad losem Izraela"
2004 - VII, Poznań: "Wyjść by stać się błogosławieństwem"
2005 - VIII, Katowice
2006 - IX, Kielce: "Na drodze ku temu, który nadchodzi"
2007 - X, Gdańsk
2008 - XI, Kraków: "Bóg stworzył człowieka na swój obraz: stworzył mężczyznę i kobietę"
(Rdz 1,27)
2009 - XII, Warszawa, motto: "Łuk mój kładę na obłoki, aby był znakiem przymierza między
Mną a ziemią" (Rdz 9,13)
2010 - XIII, Tarnów, "Wyjdź z twojej ziemi rodzinnej i z domu twego ojca do kraju, który ci
ukażę" (Rdz 12, 1)
2011 - XIV, Przemyśl, motto: "Weź twego syna jedynego, którego miłujesz, i złóż go w
ofierze" (Rdz 22,2)
Jednak w wielu innych miastach organizowane są również obchody święta, często trwające
cały tydzień poprzedzający Dzień Judaizmu.
Deklaracja "Nostra Aetate" (1965) otwórz dokument ›››
Żydzi i judaizm w głoszeniu słowa Bożego i katechezie Kościoła katolickiego. Wskazówki do
właściwego przedstawiania tych zagadnień. 24 czerwca 1985 r. Komisja do Spraw
Kontaktów Religijnych z Jadaizmem. otwórz dokument ›››
ABC Dnia Judaizmu
Dzień Judaizmu w Kościele katolickim jest szczególnym czasem wspólnotowej refleksji i
modlitwy. Refleksja ta, w oparciu o teksty biblijne i wypowiedzi Urzędu Nauczycielskiego
Kościoła na temat stosunków katolicko-żydowskich, winna pomagać katolikom w
odkrywaniu judaistycznych korzeni chrześcijaństwa, w pogłębianiu świadomości tego, że
religia żydowska nie jest wobec naszej religii "rzeczywistością zewnętrzną, lecz czymś
wewnętrznym", oraz że nasz "stosunek do niej jest inny aniżeli do jakiejkolwiek innej religii"
(Jan Paweł II); że można mówić o ścisłym pokrewieństwie obu religii, a wyznawców
judaizmu nazywać "starszymi braćmi w wierze" (Jan Paweł II). Budowanie wzajemnego
braterstwa i formowanie właściwej mentalności wiernych wymaga Bożej pomocy, dlatego tak
bardzo potrzeba modlitwy.
W dziesięć lat od wprowadzenia w Kościele w Polsce obchodów Dnia Judaizmu (17
stycznia), oceniając dotychczasowy rozwój, osiągnięcia i dalszą realizację pierwotnych
założeń, Komitet ds. Dialogu z Judaizmem przy Konferencji Episkopatu Polski pragnie
przyszłym P.T. Organizatorom kolejnych obchodów w skali ogólnopolskiej, diecezjalnej i
parafialnej przypomnieć i przedstawić główne zasady, które należy uwzględniać:
1. Wyjaśniać i upowszechniać istotę Dnia Judaizmu
2. Przybliżać nauczanie Kościoła po Soborze Watykańskim II na temat Żydów i ich religii
3. Uczynić modlitwę nieodłącznym elementem obchodów Dnia Judaizmu
4. Propagować posoborowe wyjaśnienia tekstów Pisma Świętego, które w przeszłości mogły
być interpretowane w sposób antyjudaistyczny i antysemicki
5. Wyjaśniać wiernym tragedię zagłady Żydów
6. Ukazywać antysemityzm jako grzech (Jan Paweł II)
7. Zapraszać tego dnia do wspólnej modlitwy przedstawicieli innych Kościołów i Wspólnot
chrześcijańskich
8. Zapraszać Żydów do udziału w obchodach Dnia Judaizmu
Dlaczego Dzień Judaizmu w Kościele katolickim?
Dlatego, że więź z judaizmem należy do istoty Kościoła. Odkrywamy ją wgłębiając się
we własną tajemnicę. Religia żydowska nie jest dla nas "zewnętrzna" lecz w pewien
sposób "wewnętrzna", mamy z nią relacje, jakich nie mamy z żadną inną religią. Jan
Paweł II wielokrotnie powracał do tego tematu nazywając Żydów "naszymi starszymi
braćmi w wierze". Dzień Judaizmu obchodzony corocznie w Kościele nie jest więc,
przede wszystkim, elementem dialogu chrześcijańsko-żydowskiego, lecz jest związany z
odkrywaniem przez nas, chrześcijan, korzeni naszej wiary, żydowskich korzeni
Kościoła.
Jezus jest Żydem.
W Katechizmie Kościoła Katolickiego czytamy: "Wierzymy i wyznajemy, że Jezus z
Nazaretu, urodzony jako Żyd z córki Izraela w Betlejem (...) jest odwiecznym Synem Bożym,
który stał się człowiekiem. (...) W tym celu Bóg odwiecznie wybrał na Matkę swego Syna
córkę Izraela, młodą Żydówkę z Nazaretu w Galilei", Maryję, Dziewicę zaślubioną z Józefem
z rodu Dawida. Jezus rodzi się pośród ludu Izraela, wzrasta w Jego kulturze i religii, myśli i
mówi po aramejsku, zachowuje zwyczaje swego środowiska, jest dziedzicem Przymierza i
temu dziedzictwu dochowuje wierności. Ogłoszenie prawdy o swoim mesjaństwie Jezus chce
włączyć w kontekst kultu synagogi. Przede wszystkim jednak, chce zrealizować najwyższy
akt złożenia w darze samego siebie w ramach obchodu żydowskich świąt paschalnych.
Pozbawienie Jezusa więzi z judaizmem, a co za tym idzie ze Świętymi Pismami Żydów
(Starym Testamentem) było by oderwaniem Go od korzeni i ogołoceniem Jego tajemnicy z
wszelkiego sensu. "Chrystus jawiłby się niczym meteor, który przypadkiem trafił na ziemię,
pozbawiony wszelkich więzi z ludzką historią". Było by to błędne rozumienie sensu historii
zbawienia i podważenie istoty prawdy o wcieleniu. Jezus jest Żydem i na zawsze nim
pozostanie.
Czy Izrael został odrzucony?
Kościół katolicki jednoznacznie naucza, że zarówno chrześcijanie, jak i Żydzi są synami
Abrahama, zakorzenieni w tym samym Przymierzu. Bóg bowiem, wierny swym obietnicom,
nie odwołał Pierwszego Przymierza. Żydzi są nadal umiłowani przez Boga, który powołał ich
nieodwołalnym powołaniem (czyż katolicy nie modlą się w Wielki Piątek za Żydów, "lud,
który Bóg wybrał na własność jako pierwszy", prosząc, by "pomógł im wzrastać w wierności
Jego przymierzu"?). Izrael pozostaje nadal narodem wybranym, "dobrą oliwką", "w którą
wszczepione zostały gałązki dziczki oliwnej narodów". W żadnym więc razie nie można
przedstawiać Żydów jako odrzuconych, ukaranych, czy przeklętych przez Boga, co rzekomo
wynika z Pisma Świętego. Ponadto trwanie Izraela (tam, gdzie tyle starożytnych narodów
zniknęło bez śladu) nie jest zwykłym faktem naturalnym, czy kulturowym. Jest faktem
nadprzyrodzonym. "Ten lud trwa na przekór i wbrew wszystkiemu, dlatego, że jest ludem
Przymierza".
Kto ponosi winę za śmierć Jezusa Chrystusa?
Na Soborze Watykańskim II Kościół oświadczył: "Tym, co wydarzyło się w czasie męki
Chrystusa, nie można obciążać ani wszystkich bez różnicy Żydów, którzy wówczas żyli, ani
Żydów dzisiejszych". Natomiast Katechizm Soboru Trydenckiego precyzuje: "Chrześcijanie
grzesznicy są bardziej winni śmierci Chrystusa w porównaniu z niektórymi Żydami, którzy w
niej mieli udział: ci ostatni istotnie nie wiedzieli, co czynią, podczas gdy my wiemy to aż
nadto dobrze". A więc "to nasze przestępstwa" sprowadziły na Pana "mękę krzyża", to ci,
"którzy pogrążają się w nieładzie moralnym i złu, krzyżują w sobie Syna Bożego i wystawiają
Go na pośmiewisko." My przecież "wyznajemy, że Go znamy, gdy więc zapieramy się Go
przez nasze uczynki, podnosimy na Niego w jakiś sposób nasze zbrodnicze ręce". Tradycyjna
nauka katolicka głosi, że Chrystus swoją mękę i śmierć podjął dobrowolnie z miłości, za
grzechy wszystkich ludzi. Żydom więc jako narodowi nie można przypisywać żadnej
dziedzicznej ani zbiorowej winy za to, co popełniono w czasie męki Jezusa.
Co nas łączy?
Jesteśmy dziećmi jednego Boga
Nie bez powodu mówimy o Żydach i chrześcijanach, że są dziećmi jednego Boga. Dla nich
bowiem Pan, Ten który Jest, nie jest jakąś abstrakcją, ideą, wartością czy prawdą, lecz Osobą,
Bogiem potężnym i miłosiernym, który działa w historii objawiając się w konkretnych
wydarzeniach. Tak doświadczają Go Żydzi, tak również doświadczają Go chrześcijanie, jeśli
idą drogą wiary. Jedni i drudzy doświadczają wówczas tego samego rodzaju relacji z Bogiem
- indywidualnie i jako wspólnota. Żyją bowiem obietnicą, jaką Bóg złożył człowiekowi już w
chwili grzechu pierworodnego. A mianowicie, że będzie go prowadził do odnowienia tego, co
zostało zniszczone przez grzech, do życia szczęśliwego nie tylko w niebie, po życiu
doczesnym pełnym cierpienia, ale już tu, na ziemi. Żydzi i chrześcijanie nie tylko
spodziewają się realizacji tej obietnicy, ale doświadczają w wydarzeniach, w faktach swojej
historii osobistej i zbiorowej, że Bóg działa właśnie w tym kierunku; że wszystkie wydarzenia
są składnikiem drogi zbawienia, historii Boga ze swym ludem, że prowadzą stopniowo ku
pełni. Wiedzą też w sposób konkretny, życiowy, że sposób i czas realizacji obietnicy przez
Pana należą do Niego. Przekonują się o tym wszystkim stopniowo, nie od razu, poprzez
powolne obcowanie z Bogiem i Jego pedagogią. Jest to droga wiary biblijnej.
Słowo Boże
"Słowo Boże jest lampą i światłem na naszej ścieżce; zachowuje nas przy życiu i daje nam
nowe życie. Słowo to zostało dane naszym żydowskim braciom i siostrom szczególnie w
księgach Tory. Dla chrześcijan Słowo Boże wypełnia się w osobie Jezusa Chrystusa. Choć
różnie pojmujemy i interpretujemy to duchowe dziedzictwo, to jednak czujemy się
zobowiązani do składania wspólnego świadectwa o ojcostwie Boga i Jego miłości do
stworzeń". W świecie dotkniętym agnostycyzmem, cierpiącym z powodu egoizmu i
przemocy, Żydzi i chrześcijanie mają być stróżami i świadkami życia i etyki określonej przez
Dekalog, w przestrzeganiu którego człowiek odnajduje prawdę o sobie samym i wolność.
Liturgia
"Tak jak Jezus, którego Łukasz przedstawia nam, gdy w nazaretańskiej synagodze otwiera
zwój proroka Izajasza, podobnie i Kościół korzysta z liturgicznego bogactwa narodu
żydowskiego. Kościół układa Liturgię Godzin, liturgię Słowa, a nawet strukturę modlitw
eucharystycznych zgodnie z wzorami tradycji żydowskiej. Niektóre wielkie święta, jak
Pascha i Pięćdziesiątnica nawiązują wprost do żydowskiego roku liturgicznego". Głoszenie w
liturgii Słowa Bożego, odpowiedź na to słowo, modlitwa uwielbienia i wstawiennictwa za
żywych i umarłych, uciekanie się do miłosierdzia Bożego, wiele formuł modlitewnych (np.
"Ojcze nasz") - to wszystko odnaleźć możemy poznając życie religijne narodu żydowskiego,
nie tylko w starożytności, ale także tak, jak wygląda ono współcześnie. Szczególną
"pamiątką" przekazaną nam przez tradycję żydowską jest Pascha: "Pascha historyczna,
skierowana w przyszłość, dla Żydów; Pascha urzeczywistniona w śmierci i
zmartwychwstaniu Chrystusa, dla chrześcijan, nawet jeśli oczekują oni jeszcze ostatecznego
spełnienia". Ten "paschalny dynamizm" nadaje sens przeżywanej przez chrześcijan
uroczystości eucharystycznej, aktualizując zbawcze wydarzenia przeszłości, przeżywane w
oczekiwaniu "aż Pan przyjdzie".
Nadzieja mesjańska
"Gdy lud Boży Starego i Nowego Przymierza rozważa przyszłość, zmierza on - nawet jeśli
wychodzi z dwu różnych punktów widzenia - ku analogicznym celom: przybyciu lub
powrotowi Mesjasza". Uświadamiamy sobie coraz wyraźniej, "że osoba Mesjasza, co do
której lud Boży jest podzielony, stanowi dla tego ludu punkt zbieżny". Można powiedzieć, że
Żydzi i chrześcijanie spotykają się tu w podobnym doświadczeniu, opierającym się na tej
samej obietnicy danej Abrahamowi. Żydzi i chrześcijanie mają więc wziąć na siebie
odpowiedzialność za przygotowanie świata na przyjście Mesjasza. Z nadzieją, że "różnymi,
ale w końcu zbieżnymi drogami dojdziemy - z pomocą Boga, który nigdy nie przestał
miłować swego ludu - do prawdziwego braterstwa w pojednaniu, poszanowaniu i w pełnej
realizacji planu Bożego w historii". Nawiązując do wspólnej nadziei eschatologicznej Jan
Paweł II powiedział kiedyś: "Przymierze Nowe odnajduje w Starym swoje korzenie. O ile zaś
Stare może odnaleźć w Nowym swe spełnienie, to jest oczywiście sprawą Ducha Świętego.
My, ludzie, staramy się temu tylko nie przeszkadzać..."
Oprac. Ks. Grzegorz Michalczyk i prof. Jan Grosfeld
Źródła:
Nostra aetate - Deklaracja II Soboru Watykańskiego o stosunku Kościoła do religii
niechrześcijańskich Nostra Aetate, 1965
KKK - Katechizm Kościoła Katolickiego, 1992
ŻiJ - Żydzi i judaizm w głoszeniu Słowa Bożego i katechezie Kościoła katolickiego;
Wskazówki do właściwego przedstawiania tych zagadnień (Komisja Stolicy Apostolskiej do
Spraw Stosunków Religijnych z Judaizmem, 1985)
JPII - Żydzi i judaizm w nauczaniu Jana Pawła II 1978-2005, Wydawnictwo Archidiecezji
Warszawskiej, 2005
Instr. lab. - Słowo Boże w życiu i misji Kościoła (Instrumentum laboris na Synod Biskupów,
2008)