Judaizm

Szalom
- szalom jest przez Żydów używane jako przywitanie
- szalom Alejchem - pokój wam
- alejhem weał bnejhem - pokój wam i waszym synom
Judaizm, albo mozaizm, to najstarsza
monoteistyczna religia narodowa Żydów.
Judaizm jest zespołem wartości, norm i
postaw etycznych wynikających z tradycji,
obyczaju i religii Żydów.
Za założyciela religii judaistycznej, uznającej za
jedynego Boga Jahwe uważa się Mojżesza.
Od jego imienia judaizm jest także nazywany
religią mojżeszową lub "mozaizmem".
Z judaizmu wywodzi się chrześcijaństwo.
Zaczyna się ok. 2000 lat p.n.Chr.
•Bóg zawarł przymierze z Abrahamem. Abraham
miał wtedy 99 lat.
•Abrahamowi urodził się syn Izaak.
•Izaakowi miał dwóch synów: Ezawa i Jakuba.
•Jakubowi Bóg pobłogosławił i miał on 12 synów, z
których zaczyna się historia 12-tu pokoleń Izraela.
•Izraela, gdyż Bóg zmienił imię Jakubowi na Izrael –
zmiana imienia oznaczała szczególny rodzaj
wybraństwa. Tylko nieliczni w piśmie świętym
otrzymali ten przywilej.
XVII w. p.n.Chr.
A oto synowie Jakuba (Izraela):
Ruben
Symeon
Lewi
Juda
Dan
Neftali
Gad
Aser
Issachar
Zabulon
Józef
Beniamin
Dwaj synowie odegrają szczególną rolę:
Józef – sprzedany przez braci kupcom madianickim.
Stał się mężem opatrznościowym i ocalił naród
izraelski od klęski głodu.
Został wysokim urzędnikiem w Egipcie, dokąd
sprowadził ojca z braćmi.
Lewi - daje początek lewitom
Po wyjściu z niewoli egipskiej Bóg wybrał ich w miejsce
pierworodnych Izraela, jako swą szczególną własność,
po czym kazał ich wyświęcić do służby; przy czym tylko
niektórzy spośród nich - Aaron i jego synowie zostali
przeznaczeni do służby kapłańskiej.
Przez prawie 450 lat Żydzi przebywali w Egipcie
W połowie XIII w. p.n.Chr., kiedy faraonem został
Ramzes XII, Żydzi utracili wszelkie prawa i stali się
niewolnikami.
Mojżesz, po 40 latach spędzonych na dworze
faraona postanowił wyprowadzić Żydów z Egiptu
do Ziemi Obiecanej (Kanaanu)
Na górze Synaj Mojżeszowi została objawiona Tora,
której symbolem są dwie tablice z wyrytym na nich
Dziesięciorgiem Przykazań, czyli Dekalogiem.
Odtąd Jahwe stał się jedynym Bogiem Żydów, którzy
przyjęli na siebie misję narodu wybranego.
W historii judaizmu wyróżnia się dwa okresy:
judaizm biblijny,
którego głównym
źródłem wiedzy jest
Biblia
judaizm talmudyczny
ukształtowany w
okresie działalności
rabinów i opierający się
na własnej literaturze
rabinicznej, zwanej
również talmudyczną
Judaizm biblijny
•Okres judaizmu biblijnego zaczyna się od Mojżesza
•trwa przez epokę Sędziów oraz Królów (Saula, Dawida,
Salomona).
•Obejmuje on następujące wydarzenia:
•budowę przez Salomona Świątyni w Jerozolimie
•podział państwa na południową Judę i północny Izrael
•upadek Izraela w 722 r. p.n.e.
•działalność proroków
•zdobycie Jerozolimy przez Nabuchodonozora II w 586 r. p.n.e.
•oraz niewolę babilońską
•okres Drugiej Świątyni aż do jej zburzenia przez Tytusa w 70 r. n.e.
Judaizm talmudyczny
•zburzenia świątyni Jerozolimskiej przez Tytusa w 70 r. n.e.
daje początek judaizmowi talmudycznemu lub
pobiblijnemu
•Żydzi odsunęli na dalszy plan sprawy niepodległości, a
skoncentrowali się na kwestiach indywidualnego stosunku
do Boga
•duchowym ośrodkiem judaizmu, stał się wówczas „dom
nauki” w Jawne, gdzie w 70 r. odtworzono kolegium zwane
sanhedrynem (najwyższa rada religijna)
•ostatecznie ustalono i zamknięto kanon, czyli zbiór
świętych ksiąg, obowiązujący do dziś.
Gwiazda Dawida
sześcioramienna gwiazda
(heksagram) złożona z dwóch
zachodzących na siebie
pionowo trójkątów
równoramiennych (najczęściej
równobocznych) odwróconych
od siebie wierzchołkami.
Wierzchołki Gwiazdy Dawida leżą na okręgu w punktach
odpowiadających parzystym godzinom na tarczy zegara. Przez
Żydów zwana tarczą Dawida.
Menora
Od przeszło 3.000 lat menora
stanowi symbol narodu
żydowskiego.
Światło tego złotego świecznika
oświetlało wnętrze Świątyni już
w tułaczce dzieci Izraela po
Pustyni Synaj. Jej światło
rozświetlało I i II Świątynię w
Jerozolimie. Od tamtych
czasów menora służy jako
symbol spuścizny żydowskiej w
niezliczonych miejscach i w
różnych formach.
"Jeśli zapomnę cię, Jeruzalem, niech uschnie prawica moja!
Niech przylgnie język mój do podniebienia, jeślibym nie pamiętał o tobie,
Jeślibym nie wyniósł Jeruzalemu nad największą radość moją!"
(Psalm 137:5-6)
JEROZOLIMA, po hebrajsku: Yerusalaim,
miasto położone w środkowej części Palestyny, w Judei,
na wysokości 770 m.
Kult
Ofiary:
•Krwawe - ze zwierząt
•Bezkrwawe - z płodów rolnych
•Całopalne - zapewniające pomyślność i urodzaj
•Zwykłe, miały odnowić lub umocnić więź między człowiekiem a Bogiem
-na ołtarzu spalano część zabitego zwierzęcia ofiarnego, resztę
przeznaczano dla kapłana oraz uczestników uroczystości.
Tylko w wyjątkowych sytuacjach na ołtarzu palono całe zwierzę
ofiarne.
Spożywanie krwi było zakazane.
Świątynia Jerozolimska
Powstała w latach 966-959 p.n.Chr. za czasów króla Salomona, który
podobno wzniósł ją w ciągu 7 lat na miejscu wskazanym uprzednio
przez króla Dawida, na wzgórzu Moria ("święta skała") w północnowschodniej części Jerozolimy, gdzie Abraham miał złożyć w ofierze na
żądanie Boga Jahwe swego syna Izaaka.
Do Świątyni, otoczonej
kilkoma dziedzińcami,
przylegał od południa
zespół pałacowy.
Pierwsza Świątynia
została zniszczona
przez wojska
babilońskiego króla
Nabuchodonozora II w
587 roku p.n.Chr.
Rekonstrukcja
z czasów
Heroda
Wielkiego
Model Świątyni
Jerozolimskiej z czasów
Jezusa Chrystusa
Model Świątyni Jerozolimskiej z czasów Jezusa Chrystusa
Ściana Płaczu
Ściana Płaczu
ha-Kotel haMaarawi, zwana
też Murem
Zachodnim, jest
jedyną
zachowaną do
dnia
dzisiejszego
pozostałością
Świątyni
Jerozolimskiej.
W chwili obecnej
jest to
najświętsze
miejsce
judaizmu.
Ściana Płaczu, c.d.
Arka Przymierza
- Aron HaBrit
Jest elementem przymierza z Bogiem.
W Biblii opisana jest
jako skrzynia z drewna
akacjowego o
wymiarach ok.
140x80x80 cm obita
obustronnie złotą
blachą. Zamknięcie
Arki Przymierza
stanowiła płyta ze
złota, tzw.
przebłagalnia (hebr.
kaporet).
W arce przechowywano:
•laskę Aarona (która zakwitła)
•dzban z manną
•dwie kamienne tablice z tekstem Dekalogu
Synagoga
(gr., miejsce zgromadzenia) — najważniejsza
instytucja w życiu religijnym i społecznym Żydów.
W j. hebrajskim określano ją jako bet ha-kneset (dom zgromadzeń) oraz
bet ha-midrasz (dom studiów religijnych), w j. polskim natomiast jako
bóżnicę.
Po zburzeniu Świątyni Jerozolimskiej, synagoga stała się miejscem
modłów i ośrodkiem życia społecznego Żydów poza Palestyną. Tam
odbywają się różne uroczystości, śluby i rocznice. Synagoga, oprócz
pełnienia funkcji ściśle religijnych, była również miejscem nauczania i
ośrodkiem władz administracyjnych gminy. Pełniła funkcję centrum
społecznego, integrującego skupisko żydowskie. Znajdując się często
pośrodku żydowskiego rynku, była także ośrodkiem życia gospodarczego
gminy.
Wzorując się na architekturze Świątyni, w synagogach wydzielano osobną
część z przeznaczeniem dla kobiet (babiniec). Synagogi bardzo różniły się
między sobą stylem, gdyż dostosowywano je do sposobów budowania w
rozmaitych krajach. Zawsze jednak ich położenie wskazuje kierunek
Jerozolimy, a naprzeciw wejścia znajduje się szafa ołtarzowa, czyli miejsce
na Torę (aron ha-kodesz).
Synagoga Stara w Krakowie synagoga znajdująca się na
Kazimierzu w Krakowie, przy ulicy
Szerokiej 24. Jest jedną z
najstarszych zachowanych synagog
w Polsce oraz jednym z
najcenniejszych zabytków
żydowskiej architektury sakralnej w
Europie.
Wielka Synagoga
w Pilznie
Biała Synagoga w Sejnach
Synagoga w Lesku
Wielka
Synagoga
w Łodzi
Tora
Judaizm uznaje przede wszystkim świętość
Tory (Pięcioksięgu Mojżeszowego, gr.
Pentateuch), którą Żydzi dostali od samego
Boga pod górą Synaj podczas ucieczki z
Egiptu.
Tora zawiera wszystkie wskazówki prawa
niezbędne do wypełnienia Przymierza
Izraela z Bogiem.
Dobre zrozumienie Tory wymaga jednak komentarzy, przypowieści i
przykładów z historii Izraela. Stąd wysoka ranga nadawana innym,
późniejszym księgom:
Nebiim (Prorocy) dzielona na "Proroków starszych" (Księgi: Jozuego, Sędziów,
Samuela i Królewskie) i "Proroków młodszych", a wśród nich (ze względu na
objętość ksiąg) trzech Proroków "większych" (Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel) i
Dwunastu "mniejszych".
Ketubim (Pisma), a wśród nich trzy pisma poetyckie (Psalmy, Księga Hioba
i Ksiega Przysłów), pięć zwojów (Księgi: Rut, Pieśń nad pieśniami, Koheleta,
Lamentacje i Estery) oraz pozostałe (Księgi: Daniela, Kronik, Ezdrasza i
Nehemiasza).
DEKALOG
I. Czcić tylko jednego Boga
II. Nie modlić się do żadnych wizerunków
III. Nie używać imienia Jahwe nadaremnie
IV. Przestrzegać szabatu
V. Czcić rodziców
VI. Nie zabijać
VII. Nie dopuszczać się cudzołóstwa
VIII. Nie kraść
IX. Nie dawać fałszywego świadectwa
X. Nie pożądać cudzej własności
Talmud
- komentarz do Tory.
Talmud powstał przez zebranie:
przepisów i norm (hebr. halacha)
oraz opowieści (hebr. haggada).
Talmud jest czymś w rodzaju katechizmu
Talmud więc jest nie tylko normą postępowania, ale
zarazem i zwierciadłem duszy żydowskiej
Kiedy poddawałem Żydom furtkę do odwrotu
w ich własnym interesie, że nie wszystkie
przepisy żydowskie mają obecnie swoje
znaczenie, że nawet przepisy podane przez
Mojżesza, z biegiem czasu straciły swoje
znaczenie, jak np. przepis, by Żydzi na pustyni
nosili kołki za pasem, został rzecz prosta ze
zmianą stosunków zaniechany, to oburzyli się
na to bardzo Żydzi, bo jak p. Mieses zapewnia,
przepis ten "wcale nie stracił dotychczas
swojej mocy w obrębie rytualizmu
żydowskiego. Jest tylko chwilowe zawieszenie,
ze względu na brak okazji.
Niech tylko Żydzi odbudują swoje własne państwo u stóp Libanu... i będą
mieli jakiś konflikt zbrojny z sąsiadami i armia żydowska znajdzie się w
obozie wojennym - gwóźdź higieniczny alias kołek, znów wejdzie w życie." A
zatem oczekiwać tylko potrzeba, kiedy artyleria żydowska uzbrojona w
"kołki za pasem" wyruszy w pole przeciwko Arabom z p. Miesesem jako
odnowicielem i twórcą wojska żydowskiego na czele.
Kabała
(hebr. otrzymywanie, przyjmowanie) to duchowa
mistyczno-filozoficzna szkoła judaizmu do
podstawowych źródeł której zaliczają się: Tora,
Zohar, Ec Haim, Talmud dziesięciu sfirot, Sefer
Jecira, Bagir, a także różne dzieła Ari (rabina Icchaka
Luria Aszkenazi, znanego także pod imieniem
Arizal) oraz Baal Sulama (Jehuda Leib Ha-Lewi
Aszlaga).
Kabała miała wpływ na wielu filozofów i naukowców
na przestrzeni historii i zdobyła znaczną
popularność w ostatnich latach.
Na Kabale oparte są liczne żydowskie ruchy ostatnich
stuleci - szczególnie, tak znaczące, jak chasydyzm i
religijny syjonizm.
Micwa
Przykazanie - pierwotnie określano tak boskie
nakazy z Biblii.
W Torze zawartych jest 613 przykazań:
248 nakazów
365 zakazów.
Bar micwa - chłopiec żydowski staje się pełnoletni wobec prawa.
- staje się to pierwszego dnia po 13 jego urodzinach
- chłopcy są wtedy zdolni do przestrzegania przykazań
Prawa Mojżeszowego.
- od tego czasu są odpowiedzialni przed Bogiem za swe
czyny.
- mogą brać pełny udział w uroczystościach religijnych,
odbywających się w synagodze.
Bat micwa - odpowiednik bar micwy
- dla dziewczynki, która kończy 12 lat.
- dziewczynka dojrzewa i spadają na nią liczne obowiązki.
W judaizmie obrzezanie jest nakazem religijnym i
każdy wyznawca płci męskiej musi być poddany
obrzezaniu, z reguły ósmego dnia po urodzeniu.
Obrzezanie jest praktykowane nie tylko w judaizmie, także w innych
religiach, np. w islamie i w religiach animistycznych i kulturach
północnej Afryki i Dalekiego Wschodu; na Jawie i Borneo
Rodzinny zestaw do
obrzezania wraz ze
skrzynką z około XVIII
wieku. Drewniana
skrzynka pokryta byczą
skórą ze srebrnymi
przyrządami.
Pierwszym krokiem do konwersji na judaizm jest spotkanie z
lokalnym rabinem, który pyta o pochodzenie oraz powody, dla
których osoba chce przejść na judaizm. Następnie, przez okres 1-3
lat, należy przejść studia w Warszawie, na których poznaje się
prawo i tradycje judaizmu. Jednak znajomość i rozumienie
judaizmu, a nawet pragnienie, by żyć zgodnie z tą wiedzą, nie
wystarczy do konwersji.
Beit Warszawa bierze pod uwagę fakt, że
większość polskich Żydów dopiero zaczyna
odkrywać swoje korzenie. W związku z tym
Stowarzyszenie umożliwia im poznanie historii,
tradycji i współczesnej myśli żydowskiej.
Wspólnie świętujemy Szabaty oraz święta
żydowskie, wspieramy wydarzenia kulturalne,
organizujemy spotkania, prelekcje, wystawy i
koncerty. Wszystkie modlitwy prowadzone są w
języku hebrajskim (dostępna jest także
transliteracja), i są tłumaczone na język polski i
angielski.
Szabaty i święta prowadzone są przez rabinów i
studentów szkół rabinackich oraz przez członków
Beit Warszawa.
Osoba pragnąca żyć zgodnie z przykazaniami (micwot) musi faktycznie je
przestrzegać. "Całe twoje ciało i cała twoja dusza muszą pozostawać w
związku z Torą i z przykazaniami. Musisz przestrzegać (dla przykładu)
szabatu, /.../, być szczerym, nie plotkować, obchodzić święta, modlić się" powiada rabin Michael Schudrich. Stwierdza on, że konwersja na judaizm
jest prosta, ponieważ procedura jest jasna i wyraźnie określona. Ale zarazem
jest wymagająca, ponieważ od konwertyty wymaga się nie tylko znajomości,
ale przede wszystkim przestrzegania niemal wszystkich przepisów
żydowskiego prawa i tradycji.
Jeżeli osoba chcąca przejść na judaizm, wraz ze swym rabinem, uzna
gotowość do konwersji, zostanie zaproszona przez rabina na spotkanie z
sądem rabinicznym (Bejt Din), podejmującym ostateczną decyzję. Z reguły
mają miejsce dwa takie spotkania, po których następuje obrzezanie (brit
mila) dla mężczyzn, oraz zanurzenie w rytualnej łaźni (mykwa).
"Konwersja na każdą religię to poważna decyzja życiowa. W judaizmie
wierzymy w to, że każdy moralnie żyjący człowiek ma udział w przyszłym
świecie. Jeśli zaś kto chce zostać Żydem, musi być gotowy i zdolny do tego, by
przestrzegać wszystkich praw i obyczajów (nawet jeśli nie robią tego ci,
którzy urodzili się Żydami)" - powiada rabin Schudrich. Dlatego zaleca on,
aby proces konwersji dokonywał się powoli, z wielką troską i namysłem.