RELIGIE BLISKIEGO WSCHODU II, CZ

JUDAIZM
Semestr zimowy, dla uczestników studium podyplomowego z zakresu „Etyka i filozofia religii” IF UJ,
2009/2010, 20 godz. wykładu (5 spotkań)
prowadzący: prof. dr hab. Krzysztof Pilarczyk
http://www.cyf-kr.edu.pl/~uwpilarc/?co=dyd
I.
PODSTAWOWE POJĘCIA I TERMINY ORAZ KONSTYTUTYWNE ŹRÓDŁA DO DZIEJÓW
JUDAIZMU
II.
III.
1.
Judaizm / jahadut / jidiszkejt / tora
2.
Hebrajczycy, Żydzi i inne określenia
3.
Kitwej ha-kodesz judaizmu (omówienie tego zbioru pism – stan obecny i proces formowania się)
4.
Talmud (Miszna i dwie gemary: palestyńska i babilońska)
GENEZA JUDAIZMU
1.
Religia patriarchów
2.
Religia okresu wyjścia z Egiptu i zasiedlania Kanaanu
3.
Religia Izraela w państwie dwunastu pokoleń
4.
Religia proroków w okresie tzw. pierwszej świątyni (państwo północne i południowe)
POWSTANIE JUDAIZMU W OKRESIE WYGNANIA BABILOŃSKIEGO I W CZASACH
PERSKICH
IV.
1.
Reformatorzy religii Izraela na wygnaniu babilońskim i ich dokonania
2.
Restauracja religii w Judzie po dekrecie Cyrusa (instytucje religijno-społeczne)
JUDAIZM W OKRESIE HELLENISTYCZNYM I RZYMSKIM
1.
Wyznawcy judaizmu w Palestynie i w diasporze na tle przemian politycznych na Bliskim
Wschodzie
V.
2.
Diaspora aleksandryjska i jej osiągnięcia
3.
Prześladowania Żydów w Palestynie w okresie Seleukidów i powstanie machabejskie
4.
Polaryzacja kierunków w judaizmie palestyńskim na przełomie er
5.
Wojna żydowsko-rzymska (66-70) oraz kryzys w judaizmie
RABINIZACJA JUDAIZMU
1.
Próby przezwyciężenia kryzysu w judaizmie (zmierz starych instytucji religijnych i powstanie
nowych)
2.
Fundamenty ideologii rabinicznej (koncepcja Tory, rabinizacja Biblii i sakralizacja historii,
obowiązek rozpowszechniania Tory i jej cel)
VI.
3.
Jesziwa
4.
Urząd rabina
NAJWAŻNIEJSZE POZARABINICZNE NURTY JUDAIZMU W ŚREDNIOWIECZU I
CZASACH NOWOŻYTNYCH
VII.
1.
Karaimi
2.
Nurty mistyczne orto- i heterodoksyjne
OKRES PRZEMIAN W JUDAIZMIE (XVIII-XX WIEK) I NOWE KIERUNKI
VIII.
IX.
X.
XI.
1.
Chasydyzm besztiański
2.
Haskala
3.
Rozbicie judaizmu w XIX wieku (judaizm ortodoksyjny, konserwatywny, reformowany i inne)
ISTOTA JUDAIZMU
1.
Elementy zmienne i i niezmienne w judaizmie
2.
13 zasad żydowskiej wiary (Mosze ben Majmon i Emron Musa ben Majmin)
3.
Kierunek Wissenschaft des Judentum i jego definiowanie judaizmu
4.
Judaizm – konglomerat trzech idei (współczesna próba definiowania judaizmu)
CYKL LITURGICZNY
1.
Dzień, miesiąc, rok (kalendarz żydowski)
2.
Rosz ha-Szana
3.
Jom Kippur
4.
Sukkot
5.
Chanuka
6.
Purim
7.
Pesach
8.
Szawuot
ORGANIZACJA ŻYCIA SPOŁECZNEGO I RODZINNEGO
1.
Synagoga, bet-midrasz, sztibl
2.
Dom żydowski
3.
Rodzina
4.
Reguły odżywiania
5.
Kahal i jego organizacja
RYTUAŁ JUDAISTYCZNY W ŻYCIU
1.
Narodziny dziecka i obrzezanie chłopców
2.
Edukacja
3.
Małżeństwo (zaślubiny, etyka życia małżeńskiego, rozwód)
4.
Życie małżeńskie
5.
Śmierć i pogrzeb
Bibliografia: Podstawowe teksty źródłowe: Biblia judaizmu i Talmud (w wyborze).
Oprac.: Lemaire A., Dzieje biblijnego Izraela, Poznań 1998; J. Warzecha, Historia dawnego Izraela,
Warszawa 2005; Unterman A., Żydzi. Wiara i życie, Łódź 1989 (i inne wydania); Modlitewnik
żydowski, Kraków 2005; K. Pilarczyk, Literatura żydowska od epoki biblijnej do haskali :
wprowadzenie religioznawcze, literackie i historyczne, 2. wyd., Kraków 2009; Religie starożytnego
Bliskiego Wschodu, Kraków 2008 (K. Pilarczyk – Religia Izraela); F. Battenberg, Żydzi w Europie,
Wrocław 2008.