Judaizm a chrześcijaństwo

JUDAIZM
JUDAIZM
religia monoteistyczna, której
podstawą jest wiara w jednego Boga
(osobowego, niepodzielnego,
będącego bytem niematerialnym,
bezcielesnym i wiecznym), będącego
nie tylko Stwórcą świata, ale także
jego stałym "nadzorcą", czy też
"opiekunem". Bóg ten zawarł z ludem
Izraela wieczyste przymierze,
obiecując ochronę i pomoc w zamian
za podporządkowanie się jego
nakazom. Judaizm ukształtował się w
II tysiącleciu p.n.e.; stanowi religię
narodową Żydów. Jej wyznawcy
znajdują się na całym świecie,
obecnie jest ich najwięcej w Stanach
Zjednoczonych – 5,6 mln i Izraelu –
4,7 mln. Z judaizmu wywodzi się
chrześcijaństwo.
Gwiazda Dawida (zwana też Tarczą Dawida), Magen
Dawid – ‫מגן דוד‬, narodowy symbol Izraela
Kipa (jarmułka) noszona przez Żydów
Współczesne odłamy judaizmu:
 Judaizm ortodoksyjny - Judaizm ortodoksyjny opiera się na pełnym
stosowaniu Talmudu w życiu codziennym; dzieli się na następujące nurty:
*haredim
*chasydzi
*Nowoczesna ortodoksja aszkenazyjska
*ortodoksja sefardyjska
 Judaizm postępowy - Judaizm postępowy (reformowany) powstał w XIX
wieku w Niemczech. Zapoczątkowała go reforma liturgiczna Izraela
Jacobsona w 1810 r., który wprowadził hymny w języku niemieckim,
muzykę organową, krótsze modlitwy.
 Judaizm konserwatywny - Judaizm konserwatywny (masorati) utworzył
rabin reformowany Zachariasz Frenkel w 1845 roku. Jest to ruch pośredni
między judaizmem ortodoksyjnym i reformowanym opowiadający się za
utrzymaniem języka hebrajskiego w liturgii, zachowaniem szabatu i
przepisów koszerności.
 Judaizm rekonstrukcjonistyczny - Judaizm rekonstrukcjonistyczny założył
Mordechaj Kaplan. Jest to prąd uznający judaizm za cywilizację ewoluującą,
Boga za projekcję ludzkich ideałów, a zbawienie jako proces o charakterze
kosmicznym.
 Judaizm świecki i humanistyczny - Judaizm humanistyczny powstał pod
koniec lat sześćdziesiątych w USA. Odrzuca on wiarę w osobowego Boga i
został stworzony przez byłego reformowanego rabina Sherwina Wine'a z
myślą o niewierzących Żydach, którzy jednak pragną zachować żydowską
tożsamość.
 Judaizm mesjanistyczny - Judaizm mesjanistyczny (judeochrześcijaństwo)
nie jest uznawany przez pozostałe odłamy judaizmu (z wyjątkiem,
przynajmniej w pewnym stopniu, judaizmu rekonstruktywistycznego), ale
jego członkowie uważają się za żydów i chrześcijan, spadkobierców
starożytnych judeochrześcijan zwanych nazarejczykami.
 Felaszowie - Kolejną grupą w judaizmie są Felaszowie (Falaszowie,
Felasza), którzy sami wolą o sobie mówić Beta Izrael. Są to Żydzi etiopscy,
którzy mają nieco inny kanon pism, zwyczaje, a w liturgii stosują język gyyz.
 Judaizm karaicki - Do judaizmu należy również zaliczyć karaimów (judaizm
karaicki), którzy powstali w 767 r. n.e. na skutek działalności rabina Anana
ben Dawida. Karaimi odrzucają Talmud, interpretują Biblię w sposób
bardziej rygorystyczny i z powodu zasadniczych różnic utracili więź z
pozostałymi odłamami judaizmu i stworzyli własną kulturę.
Prawo religijne
 Prawo żydowskie (halacha)
reguluje życie wyznawcy
judaizmu tak szczegółowo, że
trudno oddzielić wyznawanie
religii od zajęć doczesnych.
Jego podstawą jest Pięcioksiąg
mojżeszowy (Tora),
zinterpretowany w części
halachicznej Talmudu. Talmud
dzieli halachę na 613 przykazań
(micwot): 248 nakazów i 365
zakazów.
Zwój Tory z synagogi w Kolonii
Brit mila
 W 8 dniu po narodzinach chłopiec powinien być obrzezany. W ceremonii
uczestniczy mohel (dokonujący operacji), sandak (osoba trzymająca
dziecko), rodzice, zaproszeni goście oraz prorok Eliasz, dla którego stoi
specjalny fotel. Po operacji mohel oznajmia: "Imię jego w Izraelu będzie X,
syn Y". W pierwszy piątek po narodzeniu rodzice winni wydać uroczysty
posiłek (Szalom Zachar). Za synów pierworodnych powinien być złożony
okup. Matka dziecka jest nieczysta rytualnie przez 7 dni po urodzeniu
chłopca, a przez 14 po urodzeniu dziewczynki. Niektórzy rabini
reformowani i większość rabinów humanistycznych zamiast brit milah
przeprowadza brit shalom, czyli rytuał powitania bez obrzezania,
polegający na samym nadaniu imienia dziecku, zarówno płci męskiej, jak i
żeńskiej.
Ortodoksyjny
mohel
dokonujący
rytualnego
obrzezania
Bar i bat micwa
 Dziewczynkę od 12 roku życia, a chłopca od 13 uważa się za
dorosłych, tzn. nałożony jest na nich obowiązek przestrzegania
halachy. W odniesieniu do chłopców zewnętrznym wyrazem tego
faktu jest uroczystość zwana bar micwą, w czasie której młody żyd
ma obowiązek wyrecytować w synagodze przypadający na dany
tydzień fragment Tory, a często też wygłasza przygotowany
uprzednio drasz (komentarz); środowiska związane z postępowymi
nurtami judaizmu obchodzą także żeński odpowiednik bar micwy –
bat micwę – analogiczny obrzęd, związany z wejściem dziewczynki
w okres dorosłości.
Modlitwy żydowskie
 W ciągu dnia Żyd powinien odmówić
trzy razy modlitwy: szachrit rano,
minchę po południu i maariw
wieczorem. Głównym składnikiem
modłów są błogosławieństwa
Szemone Esre, które należy
odmawiać stojąc twarzą do
Jerozolimy oraz Szema Jisrael
("Słuchaj, Izraelu, Pan jest naszym
Bogiem – Panem jedynym"). W
skład modłów wchodzą także
fragmenty biblijne. Pory odmawiania
modlitw, choć ściśle określone
halachicznie, nie zawsze są
przestrzegane przez chasydów,
którzy uważają, że modlitwa
powinna wynikać z przeżyć
duchowych.
Menora (jest najważniejszym symbolem
judaizmu) – ilustracja z XV wieku
Szabat
 Obowiązek święcenia soboty (szabat)
wynika z Dziesięciu Przykazań.
Judaizm uważa go za specjalny dar
Boga dla narodu żydowskiego. W tym
dniu każdy żyd dostaje od Boga drugą
duszę. Szabat zaczyna się w piątek
wieczorem (gdyż religijna sobota
rozpoczyna się ze zmierzchem)
zapaleniem dwóch świec przez panią
domu i odmówieniem przez pana
domu błogosławieństwa kidusz nad
czarą wina. W trakcie szabatu
żydowska rodzina spożywa dwa posiłki
świąteczne: w wieczór piątkowy oraz w
sobotnie południe, w trakcie których
śpiewa się hymny szabatowe. Kiedy
szabat mija, po nabożeństwie
wieczornym obchodzi się ceremonię
hawdali, czyli "rozdzielenia".
W szabat w tradycji aszkenazyjskiej
błogosławi się chałkę i wino
Najważniejszymi świętami
żydowskimi są:
Nowy Rok – Rosz ha-Szana,
Dzień Pojednania – Jom Kippur,
Święto Namiotów – Sukkot, Chanuka,
Purim, Pascha,
Zielone Świątki – Szawuot.
Synagoga
 Centrum życia tej wspólnoty
jest synagoga. Synagogi
ortodoksyjne mają bardzo
różnorodny wygląd, ale pewne
cechy wspólne. Panuje zasada
segregacji płci (mechica), co w
praktyce oznacza, że parter
jest zarezerwowany dla
mężczyzn, a galeria na piętrze
– babiniec – dla kobiet. W
centrum znajduje się podium –
bima, a na ścianie
zorientowanej w kierunku
Jerozolimy – arka ze zwojami
Tory.
Synagoga w Pilźnie, trzecia co do
wielkości synagoga na świecie
Stosunek do innych religii
 Żydzi uważają się za naród wybrany, czyli ten naród, który
otrzymał od jedynego Boga prawo. Judaizm uważa jednak, że
także nie-Żydzi mogą trafić po śmierci do raju, chociaż Żydom
jest łatwiej tam trafić. Warunkiem jest wypełniania Siedmiu
Praw Noego, które zawierają uniwersalne przepisy, do
których może stosować się każdy dobry człowiek. Nie-Żydów
nie obowiązują więc przepisy religii żydowskiej i nie będą z
nich rozliczani po śmierci. Judaizm ultraortodoksyjny nie
utrzymuje stosunków z innymi religiami. Żydom
ultraortodoksyjnym nie wolno uczestniczyć w żadnych
uroczystościach innych religii. Żydzi ortodoksyjni są pod tym
względem bardziej liberalni. Judaizm konserwatywny i
reformowany stara się zaś prowadzić dialog z innymi
religiami, w szczególności z chrześcijaństwem. Chodzi o
obalanie stereotypów między wyznawcami tych dwóch religii
Żydzi osiedlali się w Polsce od
średniowiecza. Szczególne
przywileje nadał im zwłaszcza
Kazimierz III Wielki. Ponieważ
przybyli oni do Polski z
Niemiec, posługiwali się
językiem jidisz, który
ukształtował się na bazie
średniowiecznej niemczyzny i
zapisywany był alfabetem
hebrajskim. Polska nazywana
była Paradisus Judeorum,
rajem dla Żydów. Żydzi
zamieszkiwali głównie
miasteczka, gdzie często
stanowili większość ludności w
otoczeniu polskiego chłopstwa
i szlachty żyjących na wsi.
Macewy na cmentarzu żydowskim w Łodzi
Judaizm a chrześcijaństwo
 Wyznawców judaizmu od chrześcijan różni przede wszystkim wizja
Boga, sposób zbawienia oraz interpretacja prawa i przymierza
mojżeszowego, czego następstwem jest również spór o mesjaństwo
Jezusa z Nazaretu. Zarzewiem konfliktu w przeszłości był Talmud i
jego postrzeganie przez wyznawców obu religii, który był
wielokrotnie potępiany przez papieży i Kościół jako księga
heretycka. Papież Grzegorz IX kazał publicznie spalić egzemplarze
tej księgi z powodu treści uznanych przez niego za skrajnie
antychrześcijańskie i wymierzone w dobre imię Jezusa z Nazaretu.
W czasach późniejszych niektórzy z badaczy chrześcijańskich nadal
krytykują Talmud , jednym z nich był ks. dr Stanisław Trzeciak który
publikował swoje przemyślenia w książce "Talmud o gojach a
kwestia żydowska w Polsce", jednak większość z takich głosów
zostało uznanych za antysemickie. Kwestia Talmudu nadal budzi
kontrowersje wśród społeczności obu religii.
Ściana Zachodnia (nazywana także Ścianą Płaczu), jedyna pozostałość po Świątyni
Jerozolimskiej.
Dziękujemy za uwagę 
Beata Gołda
Magdalena Duda
Kl. III TE