teorie cyklu i metody oddziaływania państwa

TEORIE WAHAŃ CYKLICZNYCH
Główna przyczyna wahań cyklicznych to wahania popytu inwestycyjnego
Różnie definiowane są przyczyny wahań popytu inwestycyjnego.
Teorie neoklasyczne
Podstawowe założenia:
1. Gospodarka ma właściwości stabilizacyjne – po każdym zakłóceniu wraca do
równowagi
2. Czynnik zakłócające równowagę maja charakter zewnętrzny do systemu
gospodarczego (egzogeniczny – wojny, rewolucje i inne wydarzenia polityczne,
odkrycia złóż mineralnych, zmiany demograficzne, innowacje techniczne, zjawiska
przyrodnicze))
3. Zachwianie równowagi uruchamia mechanizmy endogeniczne ( tkwią wewnątrz
systemu gospodarczego), które prowadza gospodarkę w kierunku równowagi
Teoria plam na słońcu (W.S. Jevons 1835 – 1882)
Zwiększające się cyklicznie plamy na słońcu powodują okresy nieurodzaju, nieurodzaj w
rolnictwie powoduje zmiany w tempie produkcji przemysłowej.
Teoria innowacji ( J. Schumpeter 1883 – 1950)
Wprowadzanie i upowszechnianie innowacji warunkuje nie tylko rozwój gospodarczy, ale
także jego cykliczny przebieg
Teoria cyklu politycznego
Ta teoria tłumaczy cykliczny rozwój zmianami priorytetów ekonomicznych władzy w
okresach przed wyborami w celu pozyskania głosów i ponownego wygrania wyborów.
( Przez ekspansywna politykę fiskalna i monetarną rząd może doprowadzić do ożywienia
gospodarczego i spadku bezrobocia w okresie przed wyborami. Skutki tych działań (wzrost
inflacji, niemożność narastanie deficytu i długu publicznego) będą odczuwalne po wyborach.
Nastąpi okres „zaciskania pasa” i polityki restrykcyjnej.
Cele polityczne, zewnętrzne do gospodarki powodują jej cykliczny rozwój.
Teorie keynesistowskie
Te teorie wyjaśniają cykliczny rozwój uwarunkowaniami związanymi z systemem
gospodarowania.
Cykle koniunkturalne są konsekwencją przyjętych reguł gry w gospodarce rynkowej.
Fazy spadkowe (kryzys i recesja) cyklu są efektem procesów zachodzących w fazach
wzrostowych (ożywienie i rozkwit), i odwrotnie – procesy w fazach spadkowych są
przyczyną umożliwiającą przejście do fazy wzrostowej.
Podstawowym celem działalności gospodarczej jest zysk – celowość inwestowania mierzona
jest przewidywaną stopą zysku.
Zmiana rozmiaru inwestycji (zmiana popytu inwestycyjnego) spowodowana jest wahaniem
stopy zysku w gospodarce.
METODY ODDZIAŁYWANIA PAŃSTWA NA PRZEBIEG CYKLU
KONIUNKTURALNEGO
Metody te określone przez cele jakie państwo chce osiągnąć.
1. Interwencjonizm antycykliczny – działania mające na celu łagodzenie skutków
kryzysu
Działania dotyczą wszystkich faz cyklu – ich celem jest przeciwdziałanie wahaniom
koniunktury a zwłaszcza wahaniom zatrudnienia. Celem polityki interwencyjnej jest
zmniejszenie wahań i zmniejszenie amplitudy wahań.
2. Stabilizująco na gospodarkę rząd może oddziaływać za pomocą polityki fiskalnej i
pieniężnej.
Stymulacyjna polityka fiskalna(polityka kształtowania dochodów i wydatków
państwa; głównym narzędziem polityki fiskalnej są podatki) prowadzi do
zmniejszenia dochodów budżetu oraz wzrostu wydatków budżetowych – w efekcie
rośnie deficyt budżetowy. W konsekwencji rosną wydatki konsumpcyjne i
inwestycyjne – rośnie produkcja i zatrudnienie, niestety najczęściej rosną też ceny.
Restrykcyjna polityka fiskalna prowadzi do wzrostu dochodów budżetowych i
ograniczenia wydatków – konsumpcja i inwestycje spadają; w konsekwencji spada
zatrudnienie, produkcja, zmniejsza się tempo wzrostu cen.
Polityka monetarna prowadzona jest przez bank centralny.
Restrykcyjna polityka monetarna (polityka drogiego pieniądza) oznacza wzrost
stopy minimalnych rezerw gotówkowych w bankach, wzrost stopy redyskontowej,
sprzedaż państwowych papierów wartościowych; powoduje to zmniejszenie podaży
pieniądza i wzrost stopy procentowej. W efekcie zmniejszają się rozmiary:
a) kredytów,
b) inwestycji,
c) popytu globalnego,
d) zatrudnienia,
e) produkcji
Ekspansywna polityka pieniężna (polityka taniego pieniądza)
Ekspansywna polityka pieniężna polega na obniżeniu stopy minimalnych rezerw
gotówkowych, obniżeniu stopy redyskontowej, kupowaniu przez bank centralny
papierów wartościowych ; podaż pieniądza rośnie, stopa procentowa spada Prowadzi
to wzrostu:
a) kredytów,
b) inwestycji,
c) popytu globalnego,
d) zatrudnienia
e) produkcji
3. Interwencjonizm rozwojowy
To działania państwa prowadzące do wytyczania
a) pożądanych kierunków inwestowania, zapewniających rozwój
nowoczesnych gałęzi gospodarki,
b) kierunków przestrzennego zagospodarowania,
c) kierunków badań naukowych i ich organizacja