Zagadnienia do egzaminu HME (stacjonarne) 30 - e

Historia myśli ekonomicznej – studia dzienne (kurs 30 godzin)
Studia stacjonarne
1) Przedmiot i metoda historii myśli ekonomicznej .
a) problem względnego niedoboru oraz próby rozwiązania tego problemu poprzez cztery
mechanizmy: przemoc, tradycję, rynek, centralne planowanie,
b) relatywizm historyczny oraz absolutyzm jako alternatywne sposoby analizy rozwoju teorii
ekonomicznych,
c) stosunek do bogactwa starożytnych filozofów oraz myślicieli chrześcijańskich, cena
sprawiedliwa, zagadnienie własności oraz procentu w myśli chrześcijańskiej,
d) etyczno – normatywny charakter rozważań ekonomicznych w starożytności i
średniowieczu.
2) Merkantylizm i jego krytyka
a) tło społeczno gospodarcze rozwoju merkantylizmu,
b) naczelne idee merkantylizmu: rozważanie zagadnień dotyczących procentu na
płaszczyźnie ekonomicznej a nie etycznej, znaczenie zasobu kruszcu dla rozwoju
gospodarczego, problem pieniądza w pracach merkantylistów, znaczenie dodatniego
bilansu handlowego dla wzrostu bogactwa społecznego, industrializm, interwencjonizm
państwowy, populacjonizm,
c) źródła krytyki merkantylizmu: faktyczne i światopoglądowe,
d) cenowy mechanizm przepływu pieniądza kruszcowego D. Hume’a,
e) rozwój ilościowej teorii pieniądza: Bodin, Locke, Hume oraz istota efektów Cantillona,
f) poglądy Lawa na temat pieniądza papierowego i jego działalność.
3) Fizjokratyzm
a) fizjokratyzm jako pierwsza szkoła na gruncie historii myśli ekonomicznej (F. Quesnay),
b) tło społeczno gospodarcze rozwoju fizjokratyzmu,
c) prawo natury jako fundament fizjokratyzmu,
d) dochód czysty i jego cyrkulacja w obrębie trzech klas społecznych przedstawiona za
pomocą tablicy ekonomicznej,
e) program gospodarczy fizjokratów w zakresie handlu, roli i funkcji państwa, koncepcja
podatku jedynego,
4) Ekonomia klasyczna - Adam Smith
a) przełomowe znaczenie pracy Smith’a Badania nad naturą i przyczynami bogactwa
narodów 1776 r.,
b) metoda badawcza Smitha, znaczenie metafory "niewidzialnej ręki" oraz idea harmonii
społecznej,
c) czynniki wzrostu bogactwa społecznego (znaczenie akumulacji kapitału),
d) teoria wartości Smitha jako problem wyznaczania relacji cen w oparciu o czynniki
podażowe,
e) problemy Smitha z teorią podziału,
f) przewidywania Smitha co do zmiany stopy zysków w czasie,
5) Ekonomia klasyczna - T.R.Malthus i J.B. Say
a) prawo ludności Malthusa i jego interpretacja jako teoria długookresowych płac w
gospodarce rynkowej oraz podstawa kształtowania polityki społecznej,
b) prawo rynków Saya.
6) David Ricardo
a) Ricardo jako ekonomista oraz problemy gospodarcze Anglii początku XIX stulecia,
b) metoda badawcza Ricardo,
c) zmiana funkcjonalnego podziału dochodu w czasie jako naczelny problem teorii Ricardo,
d) model zbożowy jako teoria podziału dochodu: teoria renty różniczkowej, teoria płac,
teoria zysku,
e) teoria pieniądza,
f) teoria przewag komparatywnych (korzyści komparatywnych),
7) Krytyka ekonomii klasycznej w pracach socjalistów
a) socjalizm jako utopia a socjalizm jako krytyka kapitalistycznej gospodarki rynkowej,
b) K. Marks jako krytyk gospodarki kapitalistycznej oraz jego praca Kapitał,
c) podstawowy problem Marksa: wyjaśnienie czynników decydujących o powstawaniu i
ewolucji różnych form organizacji życia społeczno – gospodarczego w perspektywie
dialektyki,
d) dochód z własności jako podstawowe źródło „niesprawiedliwego” podziału,
e) prognozy Marksa zawarte w jego prawach (ocena ich zasadności).
8) Ekonomia neoklasyczna - rewolucja marginalna i rozwój teorii popytu
a) Carl Menger, Leon Walras, William Stanley Jevons jako założyciele trzech szkół w
historii myśli ekonomicznej,
b) istota i znaczenie rewolucji marginalnej,
c) problemy teoretyczne klasycznej teorii wartości,
d) teoria użyteczności jako podstawa teorii popytu
e) kardynalna i ordynalna teoria użyteczności oraz jej zastosowanie w analizie popytu
indywidualnego i zagadnieniach dobrobytu.
9) Alfred Marshall - synteza neoklasyczna
a) metoda badawcza Marshalla. Równowaga cząstkowa Marshalla a równowaga ogólna
Walrasa
b) poglądy Marshalla na temat popytu i podaży (marshallowskie przecięcie)
c) cenowa elastyczność popytu,
d) nadwyżka konsumenta,
e) prawo popytu
f) znaczenie czasu w analizie podaży,
10) Ilościowa teoria pieniądza
a) zasada neutralności pieniądza,
b) równanie Fishera i jego interpretacja,
c) bezpośredni mechanizm transmisyjny i pośredni mechanizm transmisyjny,
d) równanie Cambridge i efekt Cambridge.
11) Szkoła austriacka w sporze socjalizm kontra kapitalizm
e) czy możliwy jest racjonalny rachunek ekonomiczny w gospodarce centralnie sterowanej?
f) stanowisko L. Misesa,
g) model socjalizmu quasi – rynkowego O. Lange,
h) F. A. Hayek jako krytyk gospodarki centralnie sterowanej – znaczenie jego pracy Droga
do zniewolenia,
i) problem wiedzy i koordynacji.
12)Keynesizm
a) problemy gospodarcze lat trzydziestych XX wieku – wielki kryzys 1929 – 33,
b) problemy teorii neoklasycznej z wyjaśnieniem przyczyn depresji gospodarczej i
bezrobocia,
c) podejście badawcze J. M. Keynesa
d) zmienne zależne i niezależne w modelu Keynesa,
e) istota popytowej teorii kształtowania się dochodu narodowego,
f) mnożnik inwestycyjny,
g) wnioski dla polityki gospodarczej (problem interwencjonizmu państwowego),
h) główne interpretacje myśli J. M. Keynesa
13) Monetaryzm
a) Podejście badawcze M. Friedmana
b) hipoteza dochodu permanentnego i jej znaczenie w kontekście stabilności gospodarki
rynkowej,
c) ilościowa teoria pieniądza jako podstawa teorii popytu na pieniądz M. Friedmana,
d)kontrowersje wokół krzywej Phillipsa,
e) zalecenia dla polityki gospodarczej.
14) Ekonomia instytucjonalna
a) instytucjonalizm i neoinstytucjonalizm jako przykład heterodoksji ekonomicznej.
T. Veblen jako twórca podejścia instytucjonalnego (cel analizy Veblena, główne cechy
podejścia instytucjonalnego, instynkty, instytucje i mechanizm zmian w gospodarce);
J.K. Galbraith jako przedstawiciel neoinstytucjonalizmu ( koncepcja siły przeciwważącej,
efekt zależności, krytyka technostruktury),
b) Nowa Ekonomia Instytucjonalna NEI (Neoklasyczna Teoria Instytucji ) – kategorie: koszty
transakcyjne, prawa własności, efekty zewnętrzne; teorie praw własności (A. Alchian, H.
Demsetz), teoria kosztów transakcyjnych (R. Coase), teoria wyboru publicznego (J.
Buchanan, G. Tullock).