Rynek walutowy Pod pojęciem rynku walutowego rozumie się ogół transakcji wymiany walut wraz z instytucjami, regułami prawnymi, urządzeniami i czynnościami prowadzącymi i pomagającymi do ich zawierania. Rynek walutowy to największy rynek na świecie. Według Banku Rozliczeń Międzynarodowych wielkość dziennych obrotów przekracza 1400 mld USD. Wśród uczestników rynków walutowych można wymienić: Banki krajowe i międzynarodowe, które zawierają transakcje na 1. rynkach walutowych. Są to głównie transakcje spekulacyjne lub zabezpieczające. W ramach działań ta grupa uczestników rynku świadczy usługi klientom korporacyjnym. Banki centralne, które interweniując starają się wpływać na 2. zmiany kursów walut lub utrzymać zamierzony poziom rezerw walutowych. Klienci banków (klienci korporacyjni), którzy nabywają walutę 3. w celu dokonania płatności wynikających z międzynarodowych transakcji handlowych, inwestycyjnych, jak również w celu zmniejszenia ryzyka walutowego. 4. Prywatni inwestorzy, którzy kupując i sprzedając walutę zamierzają osiągnąć zysk na zmianach kursowych. 5. Pośrednicy pomiędzy kupującymi i sprzedającymi walutę (brokerzy), którzy bezpośrednio nie otwierają pozycji, a opłaty prowizyjne stanowią dla nich zysk. 6. Dealerzy, którzy są nazywani kreatorami rynku (ang. market makers) wyznaczają kursy walut, według których są realizowane zlecenia pomiędzy biernymi uczestnikami rynku (ang. market takers). Transakcje na rynku walutowym zawierane są na warunkach kupna i sprzedaży walorów pieniężnych oraz jako tzw. transakcje terminowe. W związku z tym można wyróżnić dwa główne segmenty rynku, związanego z transakcjami walutowymi: natychmiastowy rynek walutowy (spot) terminowy rynek walutowy więcej materiałów i notatek na www.wkuwanko.pl 1 Rynek walutowy Instrumenty rynku walutowego Instrumenty rynku walutowego Transakcje walutowe Natychmiastowe transakcje walutowe Syntetyczne umowy wymiany walutowej Bezwarunkowe transakcje terminowe Walutowe kontrakty futures Instrumenty pochodne Swapy kursowe Swapy walutowe Opcje walutowe Źródło: Keith Rogers; Reuters Limited, Rynek Walutowy i pieniężny, wprowadzenie, Oficyna Ekonomiczna, Oddział Polskich Wydawnictw Profesjonalnych Sp. z o.o., Kraków 2001, s. 95. Transakcja natychmiastowa (spot) jest to wymiana jednej waluty na drugą po określonym kursie, którego rozliczenie odbywa się zazwyczaj co dwa dni robocze. Z założenia tzw. data zapadnięcia transakcji (inaczej otwarcie pozycji przeciwnej) musi być dniem roboczym w obu bankach. Jeśli dzień dostawy waluty przypada na dzień wolny w kraju, w którym znajduje się jeden z banków, to datą rozliczenia transakcji jest następny dzień roboczy dla obu banków. Dwudniowa data powstała na podstawie praktyki na międzynarodowych rynkach walutowych. Jest to bowiem czas przepływu środków pieniężnych pomiędzy bankami uczestniczącymi w transakcji. W ramach transakcji terminowej bezwarunkowej dwie strony transakcji umawiają się co do wymiany waluty po określonym kursie w dniu zawarcia transakcji z dostawą waluty więcej materiałów i notatek na www.wkuwanko.pl 2 Rynek walutowy w ściśle określonym terminie w przyszłości. Kurs terminowy różni się zazwyczaj od kursu natychmiastowego i jest wypadkową różnic stóp procentowych między dwoma walutami. Swap kursowy to kontrakt walutowy, który polega na kombinacji operacji kasowej i terminowej. W ramach transakcji swapowej kurs, po jakim następuje wymiana waluty obecnie i wymiana zwrotna w przyszłości, ustala się z góry. Wielkość punktów swapowych, czyli różnica między kursem terminowym, a kursem spotowym zależy od oprocentowania walut na rynku pieniężnym. Przy transakcji "swap" różnica oprocentowań dwóch walut zależy od uzgodnionych oprocentowań dwóch pożyczek partnerów umowy. Syntetyczne umowy wymiany walutowej obejmują umowy wymiany walutowej (ang. Foreign Exchange Agreements – FXA) i umowy kursów wymiany (ang. Exchange Rate Agreemets – ERA), wykorzystywane do zamykania otwartych pozycji walutowych. Walutowe kontrakty futures stwarzają podobnie jak walutowe rynki terminowe możliwości handlu dewizami na termin. Główną różnicą jest to, że walutowe kontrakty futures na dostarczanie dewiz w przyszłości są przedmiotem obrotu na giełdzie. Zakup takiego kontraktu powoduje powstanie zobowiązania do zakupu lub sprzedaży jednej waluty w zamian za inną po ustalonym z góry kursie wymiany w określonym terminie dostawy w przyszłości. Swap walutowy jest umową pozagiełdową na mocy której przez okres jej obowiązywania jedna strona dokonuje płatności odsetek w jednej walucie, zaś druga strona dokonuje płatności odsetek w innej walucie, w ustalonych terminach w przyszłości. Innymi słowy jest to umowa na zamianę płatności odsetek z kredytów walutowych, która pozwala obu stronom zabezpieczyć się przed zmianami kursów walut. Instrument ten jest w swojej konstrukcji podobny do swapów procentowych, ale obejmuje dodatkowo dwie waluty. Opcje walutowe zapewniają posiadaczowi opcji prawo zakupu (ang. call option) lub sprzedaży (ang. put option) walut na określoną sumę po z góry uzgodnionej cenie bazowej (ang. exercise price) do ustalonego terminu upływu ważności (ang. expiration date). więcej materiałów i notatek na www.wkuwanko.pl 3