Popyt na pieniądz

Makroekonomia I
Ćwiczenia 9
Rynek pieniężny i Bank Centralny
Pieniądz i podaż pieniądza
 Pieniądz:
Powszechnie akceptowany towar, za pomocą
którego dokonujemy płatności za dostarczone
dobra lub wywiązujemy się z zobowiązań (np.
spłata długu). Inaczej mówiąc, jest to środek
wymiany
 Podaż pieniądza:
Podaż pieniądza ustalana jest przez bank
centralny (w Polsce przez Radę Polityki
Pieniężnej i NBP).
Katedra Makroekonomii WNE UW
2
Rodzaje pieniądza
 Pieniądz towarowy (np. złoto,
muszelki, skóry itp.)
 Pieniądz symboliczny (banknoty,
monety).
 Pieniądz bezgotówkowy
Katedra Makroekonomii WNE UW
3
Funkcje pieniądza
 Środek wymiany
 Jednostka rozrachunkowa
 Środek przechowywania wartości
(tezauryzacji)
 Płynność pieniądza to łatwość z jaką
dane aktywo można zamienić na gotówkę
(przez łatwość rozumiemy szybkość i
pewność takiej zamiany).
Katedra Makroekonomii WNE UW
4
Miary pieniądza
 M0 = gotówka w obiegu pozabankowym (C) +
rezerwy gotówkowe banków (R) = baza monetarna
(H)
 M1= gotówka w obiegu pozabankowym (C) +
depozyty na żądanie (D) = C + D
 M2 = M1+ depozyty terminowe z terminem
pierwotnym od 2 lat włącznie + depozyty z terminem
wypowiedzenia do 3 miesięcy włącznie
 M3 = M2+ operacje z przyrzeczeniem odkupu +
dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym
do 2 lat włącznie
Katedra Makroekonomii WNE UW
5
Przykładowy bilans banku
centralnego
Aktywa
Pasywa
Pieniądz rezerwowy
Aktywa zagraniczne netto
NFA
Aktywa krajowe netto
NDA
Gotówka w obiegu
pozabankowym
C
Kredyt krajowy netto
NDC
Rezerwy gotówkowe w
bankach komercyjnych
R
Kredyt udzielony sektorowi
rządowemu
NCG
Kredyt udzielony sektorowi
bankowemu
CDMB
Kredyt udzielony pozostałym
sektorom
Pozostałe aktywa
Razem aktywa
RM
CPS
OIN
NFA+NDA+OIN
Razem pasywa
Katedra Makroekonomii WNE UW
RM
6
Bilans banku centralnego
 Ograniczenie budżetowe banku
centralnego to:
RM ≡ NFA + NDA + OIN =
NFA + NCG + CDMB + CPS + OIN
 lub:
ΔRM ≡ ΔNFA + ΔNCG + ΔCDMB +
ΔCPS + ΔOIN
Katedra Makroekonomii WNE UW
7
Mnożnik kreacji pieniądza
 Zmiana którejkolwiek wielkości po stronie pasywów
wiąże się z taką samą zmianą po stronie aktywów.
Podaż wąskiego pieniądza (czyli M1) to C+D. Czyli:
M=C+D
gdzie: C to gotówka w obiegu pozabankowym, zaś D
to depozyty na żądanie. Aby mieć pieniądze na
pokrycie depozytów banki komercyjne utrzymują
pewną ilość rezerw gotówkowych R:
R = cB∙D
Gdzie: 0<cB<1.
Katedra Makroekonomii WNE UW
8
Mnożnik kreacji pieniądza
 Oznaczając stosunek gotówki w
obiegu do depozytów przez:
cP= C/D
oraz dzieląc zasób wąskiego pieniądza
przez bazę monetarną (czyli pieniądz
rezerwowy) otrzymamy:
 Gdzie: M = m∙H
Katedra Makroekonomii WNE UW
9
Mnożnik kreacji pieniądza
 Mnożnik kreacji pieniądza:
 H = RM = C + R = baza monetarna
(zasób pieniądza wielkiej mocy)
Katedra Makroekonomii WNE UW
10
Narzędzia polityki monetarnej
 Bank centralny może regulować podaż pieniądza
zmieniając bazę monetarną lub mnożnik.
 Zmiana bazy monetarnej dokonywana jest poprzez
operacje otwartego rynku (skup/sprzedaż obligacji
skarbowych, aktywów zagranicznych).
 Zmiana mnożnika dokonywana jest poprzez wpływ na
parametry cB oraz cP. Parametr cP można zmienić
wpływając np. na zaufanie obywateli do sektora
bankowego (np. poprzez gwarancje depozytów itp.).
Parametr cB można zmienić ustalając:
 stopę rezerw obowiązkowych
 stopę dyskontową
Katedra Makroekonomii WNE UW
11
Popyt na pieniądz
 Motywy trzymania pieniądza
 Motyw transakcyjny (wymiana)
 Motyw przezornościowy
 Motyw portfelowy (unikanie ryzyka)
Katedra Makroekonomii WNE UW
12
Popyt na pieniądz
 Popyt na pieniądz zależy dodatnio od
dochodu (Y) oraz ujemnie od stopy
procentowej (R). Stopa procentowa to koszt
alternatywny trzymania pieniędzy. Pod
pojęciem popytu na pieniądz będziemy
rozumieli popyt na gotówkę oraz depozyty
na żądanie (czyli popyt na M1). Tak więc
całkowity popyt na pieniądz składa się z
popytu na gotówkę (C) oraz wkłady na
żądanie (D).
Katedra Makroekonomii WNE UW
13
Popyt na pieniądz
 Najprostszą funkcją popytu na pieniądz jest
funkcja liniowa:
L = k∙Y −h ∙r
Gdzie: L - popyt na pieniądz, Y - dochód, r rynkowa stopa procentowa, k - wrażliwość L na
zmiany Y, h - wrażliwość L na zmiany r.
 Mówiąc o popycie na pieniądz mamy na myśli popyt
na realne zasoby pieniądza (tzn. uwzględniające
poziom cen).
Katedra Makroekonomii WNE UW
14
Popyt na pieniądz - analiza
graficzna
Im wyższy dochód, tym
większy popyt na
pieniądz przy każdym
poziomie stopy
procentowej.
r
kΔY
L2 = kY2 - hr
L1 = kY1 - hr
L
Katedra Makroekonomii WNE UW
15
Równowaga na rynku pieniężnym
 Równowaga na rynku pieniężnym
oznacza, że popyt na pieniądz równy
jest realnej podaży pieniądza, czyli:
L = M/P
 Rozwijając funkcję popytu na pieniądz
otrzymamy:
M / P = k∙Y −h ∙r
Katedra Makroekonomii WNE UW
16
Równowaga na rynku pieniężnym
 co po przekształceniach da nam:
r = (k/h)∙Y −(1/h) ∙(M/P)
 Otrzymamy w ten sposób równanie krzywej
LM, która pokazuje wszystkie kombinacje
dochodu (Y) i stopy procentowej (R), dla
których popyt na pieniądz równy jest
podaży czyli dla których rynek pieniężny
jest w równowadze.
Katedra Makroekonomii WNE UW
17