Psychologia kliniczna człowieka dorosłego

Dr Danuta Rode
Zakład Psychologii klinicznej i Sądowej
Profil zawodowy I: Psychologia kliniczna człowieka dorosłego
Rok
studiów
III
azwa ogólna bloku
przedmiotów
Obszar zastosowań
psychologii
klinicznej człowieka
dorosłego
Semestr
studiów
5
Form
a
zajęć
30
(30W)
Ćw.
azwa szczegółowa przedmiotu
Treści kształcenia. Efekty kształcenia.
Bazowa literatura
Zaburzenia zachowania, osobowości i
zaburzenia lękowe
• Problematyka choroby psychicznej, zaburzeń
osobowości i zaburzeń lękowych w świetle
paradygmatów współczesnej psychiatrii i
psychologii klinicznej-definiowanie
charakterystyka głównych założeń modelu:
typologicznego, dynamicznego, opisowego,
systemowego
• Zaburzenia osobowości- zespoły kliniczne
zaburzeń w dawnych i współczesnych
klasyfikacjach psychiatrycznych na
przykładzie DSM III, IV, ICD – 10.
Szczegółowa prezentacja zaburzeń.
• Koncepcje zaburzeń lękowych. Przyczyny
psychospołeczne, biologiczne
Prezentacja teoretycznych podstaw rozumienia
zaburzeń osobowości, zaburzeń lękowych w
psychologii klinicznej, psychiatrii. Szczegółowa
analiza mechanizmu powstawania zaburzeń
1. Milton T., Davis R. (2005). Zaburzenia
osobowości we współczesnym świecie.
Warszawa. Instytut Psychologii Zdrowia
PTP.
2. Garson R.,Butcher J., Mineka S.(2003).
Psychologia zaburzeń. Gdańsk. GWP
3. Cierpiałowska L.(2004). Psychologia
zaburzeń osobowości. Poznań. Wyd.
Naukowe UAM
4. Sęk H.(2007). Psychologia kliniczna.
Warszawa. Wyd. naukowe PWN
5. Rachman S.(2005). Zaburzenia lękowe.
Modele kliniczne i techniki
terapeutyczne. Gdańsk. GWP
6
30
(15W)
W.
Przedmiot i struktura psychologii
klinicznej. Zakres zastosowań
psychologii klinicznej
• Psychologia kliniczna jako dziedzina
stosowana. Dynamika rozwoju, aktualne
tendencje. Pojecie normy i patologii w
psychologii klinicznej i psychiatrii.
• Pojęcie sytuacji trudnej i stresu w świetle
literatury psychologicznej i psychiatrycznej.
Uraz psychiczny jako szczególny rodzaj
sytuacji trudnej. Charakterystyka zdarzeń
traumatycznych w życiu jednostki,
symptomatologia i psychologiczne
mechanizmy rozwoju stresu pourazowego.
Kryzys i jego główne przejawy w życiu
człowieka. Odporność psychiczna.
• Praca z objawem psychopatologicznymgłówne trendy w procesie udzielania pomocy
osobom doświadczającym lęku jawnego i
konwersyjnego.
• Zastosowanie wybranych elementów pomocy
psychologicznej w różnych zaburzeniach
psychicznych (zaburzenia nerwicowe,
osobowości, psychozy)
Uzyskanie wiedzy o przyczynach i obrazie
klinicznym wybranych zaburzeń. Umiejętność
rozpoznawania zwiastunów problemów
klinicznych. Psychologiczne aspekty pomocy w
różnych zaburzeniach psychicznych
1. Aleksandrowicz J.
(2002).Psychopatologia zaburzeń
nerwicowych i osobowości. Kraków.
Wyd, Naukowe UJ.
2. Caplan H., Sadoch B.J. (1995).
Psychiatria kliniczna. Wrocław.
Wyd.Urban-Partner
3. Carson, R. Mineka, S. (2003).
Psychologia zaburzeń. Gdańsk: GWP
4. Rosenhan D.L.Seligman M.E. (1994).
Psychopatologia. T.I, II. Warszawa.
Wyd. Polskiego Towarzystwa
Psychologicznego
5. Sęk H. (2007). Psychologia kliniczna.
Warszawa. Wyd. naukowe PWN.
6
30
(15W)
Ćw.
Zaburzenia spowodowane
używaniem środków psychoaktywnych
• Nadużywanie i uzależnienie od substancji
psychoaktywnych-obraz kliniczny. Koncepcje
i modele uzależnienia. Uwarunkowania
biologiczne, psychologiczne, społeczne
• Alkoholizm jako choroba. Modele i
koncepcje przyczyn uzależnienia. Obraz
kliniczny uzależnienia od alkoholu.
Mechanizm uzależnienia fizjologicznego,
mechanizm uzależnienia psychologicznego.
• Pomoc psychologiczna i profilaktyka
uzależnień. Terapia Uzależnień, grupy
samopomocowe. Farmakoterapia.
• Problemy współuzależnienia.
Poznanie obrazu klinicznego i mechanizmów
uzależnienia od alkoholu. Rozpoznawanie
problemów i potrzeb osób uzależnionych od
alkoholu i współuzależnionych. Orientacja w
obszarze pomocy psychologicznej udzielanej
alkoholikom i ich rodzinom oraz w ofercie
placówek udzielających pomocy i wsparcia
osobom uzależnionym i członkom ich rodzin.
1. Cierpiałowska L.(2000). Alkoholizm.
Przyczyny, leczenie, profilaktyka.
Poznań. Wyd. Naukowe Uniwersytetu
im. A. Mickiewicza
2. Cierpiałowska L.(red.)(2006c). Oblicza
współczesnych uzależnień. Poznań.
Wyd.Naukowe Uniwersytetu im. A.
Mickiewicza
3 .Mellibruda J., Sobolewska Z.
(2006).Integracyjna psychoterapia
uzależnień. Teoria i praktyka. Warszawa.
Instytut Psychologii Zdrowia
4. Sęk H. (2007). Psychologia kliniczna.
Warszawa. Wyd. naukowe PWN.
5. Seligmann M., Walker E.F., Rosenhan
D.L.(2003). Psychopatologia. Poznań.
Wydawnictwo Zysk i S-ka
6
30
(15W)
Lab.
Zaburzenia psychotyczne i zaburzenia
afektywne
•
•
Schizofrenia
obraz
kliniczny
schizofrenii.
Psychologiczne
mechanizmy
schizofrenii
(procesy
poznawcze,
dynamika
emocji,
indywiduacja i tożsamość). Klasyczne
postaci
schizofrenii.
Przyczyny
(czynniki biologiczne, psychospołeczne,
społeczno-kulturowe). Aspekty terapii i
rehabilitacji.
Zaburzenia
afektywne.
Zespól
depresyjny, zespól maniakalny- kryteria
diagnostyczne,
obraz
kliniczny.
Koncepcje i modele mechanizmu i
patogenezy
zaburzeń
afektywnych
(modele biologiczne, psychoanalityczne
koncepcje zaburzeń nastroju, koncepcje
poznawczo-behawioralne,
modele
podatności
na
stres,
podejście
interpersonalne).
Wybrane
aspekty
terapii zaburzeń afektywnych
Uzyskanie wiedzy na temat zaburzeń
psychotycznych, orientacja w diagnozowaniu
symptomów choroby, poznanie wybranych
aspektów terapii i rehabilitacji zaburzeń
afektywnych.
1. Caplan H., Sadoch B.J. (1995).
Psychiatria kliniczna. Wrocław.
Wyd.Urban-Partner
2. Pużyński S.(2002b). Depresje i
zaburzenia afektywne. Warszawa. Wyd.
lekarskie PZWL
3. Bilikiewicz A., Pużyński S.,
Robakowski J., Wciórka
J.(2002a).Psychiatria.( t.I). Wrocław.
Wyd. Medyczne Urban i Partner
4. Seligmann M., Walker E.F., Rosenhan
D.L.(2003). Psychopatologia. Poznań.
Wydawnictwo Zysk i S-ka
5. Cierpiałowska L.
(2007).Psychopatologia. Warszawa.
Wyd. Naukowe Scholar.
IV
Diagnoza i
interwencja w
psychologii
klinicznej człowieka
dorosłego
7
30
(30W)
Ćw
Diagnostyka różnicowa w praktyce
klinicznej. Specjalistyczne techniki
diagnostyczne
.
• Diagnoza różnicowa (zbieranie informacji o
objawach oraz ich klasyfikacja) i podstawowe
narzędzia diagnostyczne.
• Diagnoza psychologicznych przyczyn i
skutków zaburzeń psychicznych
• Podstawowe metody psychologicznej
diagnozy przyczynowej. Obserwacja i
wywiad, metody badania funkcji
poznawczych, metody badania osobowości.
Nabywanie umiejętności zaplanowania i
prowadzenia diagnozy. Nabywanie umiejętności
wykorzystywania metod do analizowania i
interpretowania problemu klinicznego.
Uzyskanie kompetencji w zakresie
formułowania hipotez i wniosków
diagnostycznych.
1. Czabała Cz. (2000). Psychologiczna
diagnoza zaburzeń psychicznych. W:
2.
3.
30
(15W)
W.
J.Strelau (red.).Psychologia (t.3)).
Gdańsk. Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne
Stemplewska- Żakowicz K.,
Paluchowski W., J. (2008). Podstawy
diagnozy psychologicznej. W: Strelau, J.,
Doliński, D. (red.). Psychologia. Gdańsk:
GWP.
Kowalik S., Brzeziński J.
(2000).Diagnoza kliniczna. W: Sęk.H.
(red.) Społeczna psychologia kliniczna.
Warszawa. Wyd. Naukowe PWN
Podstawy klinicznej diagnozy
psychologicznej. Postępowanie
diagnostyczne
• Modele psychologicznej diagnozy klinicznej
(nozologiczny, funkcjonalny,
psychospołeczny).
• Etapy badania diagnostycznego. Sytuacja
badania (motywacja osoby badanej,
nastawienie na współpracę, lęk przed oceną,
efekt oczekiwań interpersonalnych).Stawianie
i weryfikacja hipotez, opracowanie wyniku
diagnozy.
• Psychologiczna diagnoza kliniczna z
nastawieniem na problemy społeczne.
Ekspertyza psychologiczna, diagnoza
kliniczna grupy.
• Wybrane metody diagnozy klinicznej.
Problemy zastosowania metod w diagnozie
klinicznej.
Nabywanie umiejętności łączenia danych
diagnostycznych uzyskanych z różnych źródeł.
Umiejętności i kompetencje w stosowaniu
metod psychologicznych dla osób i grup.
1. Brzezinski J., Kowalik S. (2000).
Diagnoza kliniczna w kontekście
praktyki społecznej. W H. Sęk (red.)
Społeczna
psychologia
kliniczna.
Warszawa. Wyd. Naukowe PWN
2. Kowalik S., Brzeziński J.(2000).
Protodiagnoza kliniczna. W: H. Sęk
(red.) Społeczna psychologia kliniczna.
Warszawa. Wyd. Naukowe PWN
3. Czabała J.Cz., Sęk H.(2000).
Wprowadzenie do psychologii klinicznej.
W: J.Strelau (red.) Psychologia. (3).
Gdańsk. Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne
8
30
(15W)
Lab.
Interwencja kryzysowa w sytuacjach
traumatycznych, w sytuacji kryzysu
oraz w wybranych formach patologii
zjawisk społecznych
• Kryzys emocjonalny. Kryzys a wydarzenia
krytyczne. Modele interwencji kryzysowej.
Kryzys w stresie chronicznym. Kryzys w
paradygmacie socjokulturowym. Założenia
interwencji kryzysowej.
• Charakterystyka kryzysu. Obszary kryzysów;
kryzysy rozwojowe, kryzys sytuacyjny,
kryzys egzystencjalny, kryzys środowiskowy.
Stany transkryzysowe
• Indywidualna pomoc w kryzysie. Cele i
zadania, zasady interwencji kryzysowej.
Przebieg interwencji kryzysowej. Strategie i
techniki oddziaływania w interwencji
kryzysowej
Nabywanie wiedzy dotyczącej funkcjonowania
człowieka w kryzysie. Uczenie się znajomości
zasad i metod wczesnej interwencji.
1. Kubacka-Jasiecka D., Mudyń K.
(2003).Kryzys, interwencja i pomoc
psychologiczna. Nowe ujęcia i
możliwości. Toruń. Wyd. Adam
Marszałek
2. Badura-Madej W.(1996) Wybrane
zagadnienia interwencji kryzysowej.
Warszawa. Wyd. INTERAT
3. Dudek B. (2003).Zaburzenia po stresie
traumatycznym. Gdańsk. GWP
4. Kubacka-Jasiecka D., Lipowska-Teutsch
W.(1997) Oblicza kryzysu
psychologicznego i pracy
interwencyjnej. Kraków. Wyd. ALL
V
Promocja profilaktyka korekcja
9
30
(30W)
Ćw.
Podstawy i modele psychoterapii
•
•
Relacja terapeuta-pacjent - budowanie
kontaktu z pacjentem w terapii
indywidualnej. Wstępna diagnoza
pacjenta dla potrzeb terapii (diagnoza
źródła i rodzaju zaburzeń, diagnoza
motywacji pacjenta do podjęcia terapii).
Zawarcie kontraktu terapeutycznego.
Budowanie dialogu terapeutycznego w
świetle koncepcji różnych szkół
terapeutycznych
•
•
•
Podstawowe nurty i szkoły
psychoterapeutyczne (terapia
humanistyczno-egzystencjalna, terapia
Gestalt, krótkoterminowa terapia
strategiczna wg przedstawicieli szkoły z
Palo Alto, terapia strategiczna M.
Ericksona, terapia poznawczobehawioralna, terapia
psychodynamiczna).
Założenia i cele terapii. Ogólna
charakterystyka pracy terapeuty w ujęciu
różnych szkół terapeutycznych.
Podstawowe techniki w pracy
terapeutycznej w pracy z klientem
indywidualnym - analiza wybranych
technik pracy. Korekcja zaburzeń.
Poznanie wybranych założeń teoretycznych
dotyczących
pracy
terapeutycznej
z
indywidualnym
pacjentem.
Umiejętność
oszacowania możliwości udzielenia pomocy
terapeutycznej (wskazania i przeciwwskazania
dla terapii).
Analiza kierunków pracy terapeutycznej i
technik w pracy z indywidualnym pacjentem.
Przećwiczenie podstawowych umiejętności
potrzebnych do pracy nad konkretnymi
problemami w przebiegu terapii.
1. Grzesiuk, L., (red.) 2005). Psychoterapia:
Teoria. Warszawa: Wydawnictwo
Psychologii i Kultury ENETEIA.
2. Grzesiuk, L., (red.) (2006). Psychoterapia:
Badania i szkolenie. Warszawa:
Wydawnictwo Psychologii i Kultury
ENETEIA.
3.. Grzesiuk, L., (red.) (2006). Psychoterapia:
Praktyka. Warszawa: Wydawnictwo
Psychologii i Kultury ENETEIA.
4. Haley J. (1995). Niezwykła terapia. Techniki
terapeutyczne Miltona H. Ericksona.
Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Gdańsk.
5. Kokoszka A. (1993). Podstawowe pojęcia
psychoanalitycznej psychoterapii. (W:) A.
Kokoszka, P. Drozdowski (red.),
Wprowadzenie do psychoterapii. Kraków.
Akademia Medyczna, 77-85.
6. Sills Ch., Fisch S., Lapworth P., (1999).
Pomoc psychologiczna w ujciu Gestalt.
Warszawa. Instytut Psychologii Zdrowia,
PTP.
7. Tryjarska B. (1991). Terapia strategiczna.
Podstawowe założenia i techniki
terapeutyczne. (W:) M. Lis-Turlejska (red.)
Nowe zjawiska w psychoterapii. Agencja
Wyd. J. Santorski a. Co. Warszawa, s. 104113.
9
30
(30W)
Lab.
Pomoc psychologiczna małżeńska i
rodzinna
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Systemowe rozumienie rodziny –
wybrane zagadnienia
Charakterystyka par tworzących udane
vs. nieudane związki
Konflikty w małżeństwie a równowaga
sił pomiędzy partnerami
Konflikty małżeńskie i ich
rozwiązywanie – bariery współpracy
Przebieg procesu terapii małżeńskiej
Konflikt rozwodowy i jego skutki –
rozwód w perspektywie indywidualnej,
diadycznej i rodzinnej
Mediacje rodzinne jako metoda pomocy
rodzinie uwikłanej w konflikty (ze
szczególnym uwzględnieniem konfliktu
rozwodowego)
Proces mediacji rodzinnych – etapy i
wybrane techniki pracy
Profilaktyka i korekcja zaburzeń
związanych z konfliktami małżeńskimi i
rodzinnymi.
Treningi umiejętności pomocne w
rozwiązywaniu konfliktów małżeńskich
i rodzinnych a profilaktyka
Aspekty etyczne w procesie pomagania
Poznanie wybranych założeń teoretycznych
dotyczących pracy terapeutycznej i mediacyjnej
z małżeństwami i rodzinami w uwikłanymi w
konflikty.
Umiejętność
oszacowania
możliwości
udzielenia małżeństwu i rodzinie pomocy
psychologicznej i mediacyjnej – wskazania i
przeciwwskazania do terapii i mediacji
rodzinnych.
Przećwiczenie podstawowych umiejętności
przydatnych w pracy z parami małżeńskimi i
rodzinami.
1. Beisert, M., (2000). Rozwód. Proces radzenia
sobie z kryzysem. Poznań: Wydawnictwo
Fundacji Humaniora, s. 122-142.
2. Barbaro de, B., (red.) (1997). Wprowadzenie
do systemowego rozumienia rodziny.
Collegium Medicum UJ, Kraków.
3. Crane, D. Russel, (2002). Podstawy terapii
małżeństw. Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne.
4. Crosby J.F., (red.). Kiedy jedno chce odejść –
terapia związków małżeńskich. Gdańsk,
Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
5. Gottman, J.M., (2006). Siedem zasad
udanego małżeństwa. Kraków: Wyd. U.J.
6. Goldenberg H., Goldenberg I., (2006) Terapia
rodzin. Kraków: Wyd. U.J.
7. Huflejt-Łukasik, M., (2006). Problemy
etyczne w psychoterapii. W: Grzesiuk, L.,
(red.), Psychoterapia: Badania i szkolenie.
Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i
Kultury ENETEIA, roz. 27.
8. Przybyła- Basista, H. (2006). Mediacje
rodzinne w konflikcie rozwodowym:
Gotowość i opór małżonków a efektywność
procesu mediacji. Katowice: Wydawnictwo
Uniwersytetu Śląskiego.
9. Wallerstein, J.S., Blakeslee, S., (2005).
Rozwód, a co z dziećmi? Poznań: Zysk i Ska Wydawnictwo, Roz. 1 (20-35); Roz. 2 (s.
36-48), roz. 23 (257-265).