Ekonomia-nauka gromadząca i porządkująca

Ekonomia-nauka gromadząca i porządkująca wiedzę o
gospodarowaniu.
Ekonomia-nauka badająca w jaki sposób społeczeństwo
decyduje co jak i dla kogo wytwarzać.
Zasób rzadki-jeśli cena=0, pop>podaż.
Dobra wolne-jeśli cena=0, pod>popyt.
Czynniki wytwórcze-praca, ziemia, kapitał.
Krzywa możliwości prod.-przedstawia maksymalne
kombinacje czynników produkcji możliwe do osiągnię.
przy pełnym wykorzystaniu zasobów czynników wytwó
Koszt alternatywny(utraconych możliwości) danego
dobra to ilość innego dobra z produkcji którego trzeba
zrezygnować, aby możliwe było wytworzenie dodatko.
jednostki innego dobra.
Dwa typy gospodarki:
-rynkowa (mechanizm rynku) –nakazowa(rozdzielnik)
Makroekonomia-bada wzajemne związki zachodzące w
w gospodarce jako całości.
Mikroekonomia-zajmuje się badaniem indywidualnych
decyzji, decyzji dotyczących pojedynczych podmiotów
Podmioty gosp-przedsię, gosp. dom., państwo
Ekonomia pozytywna to obiektywne naukowe objaśnienie zasad funkcjonowania gosp. nie zawierająca sądów
wartościujących.
Ekonomia normatywna-formułuje zalezenia dotyczące
tego co powinno się czynić w gosp. oparta na subiekty.
sądach wartościujących.
Metoda badawcza ekonomii:
-obserwacja-celowe spostrzeganie zmysłowe w wyniku
obserwacji powstają:
-wyrażenia- służą oznaczeniu zjawisk i poprzez to ułatwiają przekazywanie informacji
-definicje-precyzyjne charakterystyki lub wyjaśnienia
używanych wyrażeń,
-klasyfikacje-sposoby uporządkowania przedmiotów
objętych analizą,
-indukcja-uogólnienie wiedzy zdobytej na drodze oserw
-dedukcja-logiczne wnioskowanie w którym na podstaie uznania prawdziwości niektórych sądów uznaje się
prawdziwość innych sądów,
-krytyka-polega na konfrontacji teorii a rzeczywistości
oraz na analizie logicznej.
Trudności badawcze w naukach ekonomicznych:
-rola doświadczenia
-zmienność warunków gospodarowania
-zachowanie się podm. gosp. w trakcie badania
-statystyczny charakter praw ekonomicznych
-interesy grup nacisku.
Rynek-to ogół transakcji kupna i sprzedaży oraz ogół
warunków w jakich one przebiegają.
Rynek-to zespół warunków, które doprowadzają do
kontaktu pomiędzy kupującymi a sprzedającymi w procesie wymiany dóbr i usług.
Podział rynku:
-z punktu widzenia przedmiotu wymiany:
-rynek dóbr
-rynek usług, czyn wytwórczych, edukacjny walutowy..
-z punktu widzenia zasięgu terytorialnego:
-rynek globalny, międzynarodowy, krajowy, lokalny.
-z punktu widzenia ilości podmiotów:
-rynek wolnokonkurencyjny,
-rynek zmonopolizowany,
-z punktu widzenia wpływu państwa na przebieg transa
kcji kupna sprzedaży:
-rynek sterowany –rynek wolny
-z punktu widzenia legalności:
-rynek czarny –rynek szarej strefy
-z punktu widzenia równowagi rynkowej:
-rynek równowagi gosp: ppyt=podaż
-rynek nierównoważny:
-rynek producenta (popyt>podaż)
-rynek konsumenta (popyt<podaż)
Popyt (d)-ilość dobra, którą konsumenci nabędą przy
różnych poziomach ceny. Popyt określa relację między
ceną a ilością dobra którą konsumenci chcą i mogą
nabyć w określonym czasie przy założeniu, że inne
czynniki charakteryzujące gospodarkę rynkową nie
ulegną zmianie.
Wielkość popytu- ilość dobra którą konsumenci nabędą
przy danej cenie w określonym czasie.
Prawo popytu-wielkość popytu zmienia się odwrotnie
niż cena.
Determinanty popytu:
-dochody nabywców:
-dobra normalne-im większy dochód tym większy popy
-dobra niższego rzędu-im większy dochód tym wielko
popytu spada.
-ceny dóbr związanych z danym dobrem:
-dobra substytucyjne-tą smą potrzebę może zaspokoić
inne dobro,
-dobra komplementarne-to takie dobra które uzupełniają się w procesie konsumpcji.
-preferencje konsumentów,
-charakter wykonywanej pracy,
-stan cywilny,
-pora roku.
Podaż-to ilość dobra którą producenci mogą wytworzyć
i zaoferować przy różnym poziomie cen. (s)
Podaż określa relacje między ceną a ilością dobra
jaką producenci są skłonni zaoferować do sprzedaży w
określonym czasie przy niezmienności innych czynnik
ów rynkowych.
Wielkość podaży-ilość oferowana-ilośc dobra jaką prod
zaoferują przy danej cenie w określonym czasie.
Prawo podaży-ilość oferowana rośnie wraz ze wzrostem
cen. (zmiana ceny ruch po krzywej inne przesunięcie).
Determinanty wpływające na podaż:
-zmiana cen czynników produkcji,
-zastosowane technologie,
-działalność regulacyjna państwa,
-inne.
Równowaga rynkowa-punkt przecięcia k.pop z k.poda
Cena równowagi-cena przy której dochodzi do zrówna
nia wielkości popytu i podaży
Cena maksymalna-przekroczenie tej ceny jest nieopłaca
Cena minimalna-wielkość ceny poniżej której nie można kupować.
Elastyczność-reakcja popytu sprzedaży na zmiany cen.
elastyczność cenowa popytu jest to stosunek względnej
zmiany wielkości popytu na dane dobro do względnej
zmiany jego ceny. E=delqi/qi:delpi/pi
Ed<-1 popyt jest elastyczny
Gdy jest w przedz(0-1)jest mało elastyczny
Wysokie wartości-duża zmiana ceny wywołuje duże
zmiany popytu-duża elastyczność.
Niskie wartości-duża zmiana ceny wywołuje niewielkie
zmiany popytu.
Determinanty wrażliwości popytu na zmiany cen:
-istnienie bliskich substytutów
-czas w długim okresie elastyczność jest większa
-rola dobra w funkcjonowaniu gosp.domowego
-znaczenie dobra w budżecie konsumenta
-inne(np. preferencje konsumentów)
Większa elastyczność popytu- krzywa bardziej płaska
Elastyczność mieszana popytu-stosunek względnej
zmiany wielkości popytu na dobro i do względnej zmi
any ceny dobra j. Eg=del qi/qi:del pj/pj
E<0-dobra komplementarne
E>0-dobra substytucyjne
Elastyczność dochodowa popytu-to stosunek względnej
zmiany rozmiarów popytu na określone dobro do wzglę
dnej zmiany dochodu. E= del qi/qi:del i/i
Klasyfikacja dóbr z punktu widzenia wysokości współ
czynnika elastyczności dochodowej popytu:
-dobra wyższego rzędu E>1
-dobra normalne E>0
-dobra niższego rzędu E<0
-dobra pierwszej potrzeby 0<E<1
Współczynnik cenowej elastyczności podaży-stosunek
względnej zmiany ilości oferowanej danego dobra do
względnej zmiany jego cen. E=del qi/qi:del pi/pi
Determinanty elastyczności podaży:
-techniczne możliwości rozszerzenia produkcji
-czas w długim okresie elastyczność jest większa
-inne np. import
Dobra publiczne-konsumowane przez jedną osobę mogą.
Możliwości które zależą od ceny i dochodu
Ograniczenie budżetowe określa koszyki dóbr dostępny
dla konsumenta Ograniczenie budżetowe determinuje
możliwości zakupu dóbr przez konsumenta. Możliwośc
te zależą od dochodu nominalnego oraz od cen.
Linia budżetowa przedstawia maksymalne kombinacje
koszyków dóbr, które możne nabyć konsument rozporządzający określonym dochodem.Nachylenie lini
budżetowej uzależnione jest od stosunku cen analizowa
nych dóbr. Tg(alfa)=0A/OD
Zachowanie konsumenta założenia:
-Istnienie funkcji użyteczności
-Konsument wie o istnieniu wszystkich możliwych do
nabycia koszyków dóbr i potrafi je ocenić.
-Konsumenci wolą mieć więcej niż mniej
-Dobro jest dla konsumenta tym cenniejsze im ma go
mniej
ad1 .Użyteczność to korzyść jaką osiąga konsument
posiadając określony koszyk dóbr. Rys nr. 1
Użyteczność krańcowa(marginalna)-korzyść jaką uzysk
uje konsument z posiadania dodatkowej jednostki tego
samego dobra. Rys nr. 2
Równowaga konsumenta-sytuacja, w której użytecznoś
krańcowa zakupionej jednostki dobra równa jest cenie
jego zakupu.
Nadwyżka konsumenta-różnica między ceną jaką skłon
ny jest zapłacić konsument za kolejne jednostki dobra
a rzeczywistą ceną rynkową.
Inne koszty mające wpływ na równowagę konsumenta
i wielkość nadwyżki:
-koszty związane z wykorzystaniem danego dobra
-koszty czasu
-koszty poszukiwania
Krzywa obojętnosci-kombinacja dóbr dających konsum
entowi taką samą całkowitą użyteczność. Rys nr. 3
Krzywe obojętności (cechy):
-wzdłuż krzywych użyteczność jest stała
-jest ich nieskończenie wiele
-mają wychylenie ujemne(kons woli więcej niż mniej)
-położonym dalej od początku układu współrzędnych
odpowiadają wyżej ocenione koszyki dóbr
-są wypukłe
-stają się bardziej płaskie w miarę przesuwania się po
nich w prawo
-nie mogą się przecinać
-przebieg krzywych obojętności zależy od upodobań
(gustów) konsumentów.
Decyzje konsumentów-wybór koszyka dóbr który posia
da dla nich maksymalną wartość.
Punkt równowagi konsumenta-punkt styczności krzywe
użyteczności z linią budżetową. Rys nr. 4
Ścieżka wzrostu dochodu-linia łącząca punkt równowa
gi konsumenta.
Prawo Engla-w gosp domowych następuje spadek udzi
Ału wydatków na żywność w miarę wzrostu dochodów
(w gosp o średnim poziomie zamożności) Rys nr. 5,6,7
Efekt substytucyjny(zmiany cen) zmiana popytu dokon
ujaca się wyłącznie pod wpływem zmiany relacji cen.
Efekt dochodowy-zmiana popytu dokonująca się wyłą
cznie pod wpływem zmiany dochodów.
Wykład nr 2
Przedsiębiorstwo-podmiot gospodarczy, który na własn
y rachunek prowadzi działalność produkcyjną lub
usługową polegająca na przetwarzaniu czynników wyt
wórczych w dobra lub usługi.
Formy własnościowe przedsiębiorstw:-państwowe
-komunalne –spółdzielcze –prywatne
Cel działalnosci przedsiębiorstw-maksymalizacja zysk.
Zysk-różnica między przychodem ze sprzedaży a koszt
ami ich uzyskania –nadwyżka przychodó nad kosztami
Przychód(utarg całkowity)-wartość dóbr sprzedanych
przez przedsiębiorstwo w danym okresie; jest to iloczyn
ceny i sprzedanej ilości produktu.
Koszty całkowite-suma wartości zużytych w danym
okresie czynników produkcji.
Koszty ekonomiczne-suma kosztów księgowych i
kosztów alternatywnych.
Koszt alternatywny(utraconych możliwości)-suma doch
odów utraconych w wyniku niewykorzystania posiadan
ych zasobów w najlepszym z istniejących zastosowań.
Zysk ekonomiczny(nadzwyczajny)-różnica między
przychodami ze sprzedaży a kosztami ekonomicznymi.
Rys nr 8
Utarg całkowity-przychód(TR)-wartość dóbr sprzedany
przez przedsiębiorstwo w danym okresie. Jest to iloczyn
liczby sprzedanych jednostek dobra(Q) oraz ceny (P).
Utarg krańcowy-przychód krańcowy(MR)-zmiana utargu
całkowitego spowodowana wzrostem sprzedaży o jedno
Koszty całkowite(TC)-suma wartość zużytych w danym
okresie czynników produkcji. Jest to iloczyn ilości czy
nników zużytych w procesie produkcji oraz cen tych
czynników.
Koszty przeciętne(AC)-częśc kosztów całkowitych(TC)
przypadająca na jednostkę produkcji. Są to koszty całko
podzielone przez wielkośc produkcji.
Koszt krańcowy(MC)-wzrost kosztów całkowitych(TC)
wywołany wzrostem produkcji o jednostkę.
Koszty stałe-koszty, które ni zmieniają się wraz ze
wzrostem produkcji.
Prawo malejących przychodów(krańcowych)powoduje
że od pewnego poziomu nakładów czynnika zmiennego
jego produktywności stale się zmniejszają(osiąga się
coraz mniejsze przyrosty rozmiarów prodkcji)Prawo
działa wówczas gdy czynniki produkcji są stałe, za
wyjątkiem jednego.
Koszty zmienne(VC)-koszty które zmieniają się wraz ze
zmianą produkcji.
Koszty całkowite(TC)-suma kosztów stałych i zmiennych
Podstawowe modele struktury rynku-od strony podaży:
-konkurencja doskonała (wolny rynek)
-konkurencja monopolistyczna (k. niedoskonała)
-oligopol (niedoskonała)
-monopol (niedoskonała)
-od strony popytu
-konkurencja doskonała
-konkurencja monopsomowa
-oligopol
-monopsom
Konkurencja doskonała-to sytuacja kiedy sprzedawca i
odbiorca nie mają wpływu na ceny.
Cechy:
-duża liczba niezależnych sprzedawców i nabywców
-jednostronność (standaryzacja) produktu
-doskonała informacja
-brak barier wejścia
Monopol cechy:
-jeden podmiot sprzedający dobro lub wykonujący usługę
-brak bliskich substytutów
-zablokowanie wejścia
-cenotwórstwo
Konkurencja monopolistyczna-cechy:
-wielu nabywców i sprzedawców
-nie ma barier wejścia
-produkty są bliskimi ale nie doskonałymi substytutami
Oligopol-cechy:
-niewielu sprzedawców
-współzależność zachowań przedsiębiorstw
-stosunkowo wysokie bariery wejścia
-substytucyjność
Czynniki wytwórcze-dobra służące do produkcji innych
dóbr.
Czynniki produkcji-dobra zużywane do produkcji innych
dóbr.
Kapitał ludzki-zasób umiejętności, wiedzy, doświadcze
o jego wartości decydują posiadane umiejętności, które
umożliwiają osiągnięcie dochodów.
Kapitał rzeczowy(fizyczny)-zasób wytworzonych dóbr
przyczyniających się do produkcji innych dóbr i usług.
Rynki czynników produkcji:
-rynek usług
-rynek zasobów
Popyt na czynniki produkcji: krótki okres
-jeden czynnik produkcji jest zmienny(np.praca) a drugi
stały.
-działa prawo malejących przychodów
Produkt krańcowy(MP)-produkcja wytworzona przez
dodatkową jednostkę czynnika.
Wartość krańcowa produktu(MVP) danego czynnika
wytwórczego-wartość produkcji wytworzonej przez
dodatkową jednostkę tego czynnika. Jest to iloczyn pro
duktu krańcowego i ceny wytworzonego dobra.
Popyt na czynniki produkcji (długi okres)
Determinanty:
-zmiany stosowanych technologi
-zmiany czynników wytwórczych
Efekt substytucyjny-zmiana popytu na czynniki wytwór
cze spowodowane zmianą techniki i zastępowaniem
czynnika, który podrożał czynnikiem relatywnie tańszym
Efekt podażowy-zmiana popytu na czynniki wytwórcze
spowodowana zmianą ich cen, kosztów i wiel produkcj
Podaż czynników produkcji:
Praca- determinanty:
-realne wynagrodzenie,
-dochód z innych żródeł,
-koszty podjęcia pracy,
-preferencje gospodarstw domowych
Determinanty procesów dostosowawczych na rynku:
-ustawodawstwo dotyczące płac minimalnych
-umowy zbiorowe
-postawa pracowników
-niedoskonałość konkurencji
-trudności w obiektywnej ocenie pracowników