unii energetycznej
advertisement
5 PRIORYTETÓW dla europejskiej UNII ENERGETYCZNEJ Grudzień 2014 „W interesie nas wszystkich jest to, aby nie używać energii jako narzędzia politycznego. Nadszedł czas, by Europa pewnie stanęła na własnych nogach, łącząc nasze zasoby, łącząc infrastruktury i jednocząc naszą zdolność negocjacyjną.” JEAN-CLAUDE JUNCKER, PRZEWODNICZĄCY KOMISJI EUROPEJSKIEJ Wstęp Kiedy ponad 60 lat temu sześć państw utworzyło Wspólnotę Węgla i Stali, cechowało ją zobowiązanie europejskich rządów do stawiania wspólnego dobra ponad interesami narodowymi. Obecnie, twórcy polityki europejskiej muszą stawić czoła równie ważnemu i onieśmielającemu wyzwaniu: utworzenie rzeczywistej, europejskiej unii energetycznej w erze zmian klimatycznych. Starzejący się system energii kopalnej Europy wymaga kompletnych zmian. UE już teraz posiada liczne narzędzia do pogłębienia koordynacji polityki energetycznej w Państwach Członkowskich. Przyspieszając transformację sektora energetycznego za pomocą celowych i skoordynowanych inwestycji, Europa może znacząco pobudzić rozwój i wspomóc tworzenie miejsc pracy. Do 2030 roku Europa mogłaby posiadać w pełni funkcjonujący wewnętrzny rynek energetyczny dostarczający energię i ciepło po korzystnych cenach do mieszkańców i prywatnych biznesów na całym kontynencie. Jedna trzecia całej energii mogłaby być dostarczana przez źródła odnawialne co oznaczałoby zmieniejszone wydatki na import paliw kopalnych i ogromne współkorzyści takie jak lepsze zdrowie i mniej zanieczyszczenia powietrza. Mogłaby mieć bezpieczną, trwałą i stabilną dostawę wspartą innowacyjnymi technologiami przesyłania, gromadzenia i kontrolowania synergii z coraz bardziej zelektryfikowanym sektorem transportu. Aby unia energetyczna miała sens i przynosiła korzyści wszystkim Państwom Członkowskim UE, koniecznym jest spojrzenie na system energetyczny jako całość i zajęcie się fizycznymi i regulacyjnymi „wąskimi gardłami” z perspektywy paneuropejskiej. Pod nadzorem i kierownictwem Komisji Europejskiej, Państwa Członkowskie i organy państwowe będą musiały połączyć swoje zasoby, oraz inwestować, współpracować i współdziałać. Ostatecznie, unia energetyczna powinna doprowadzić do tego, aby regulacje na poziomie krajowym były ze sobą zgodne, po pierwsze kładąc nacisk na ściślejszą współpracę Państw Członkowskich na korzyść makro-regionalnego rynku energii, a następnie zwiększając integrację regionów poprzez koordynację całej UE. Przestawienie się na jeden rynek energii z zintegrowanym prawodawstwem i zintegrowanymi systemami powinno doprowadzić do tego, że narodowe rynki energii staną się anachronizmem; nie ze szkodą dla suwerenności narodowej lecz dla dobra swoich obywateli i gospodarki. Europejski przemysł wiatrowy ustanawia 5 priorytetów w celu nadania konkretnego znaczenia unii energetycznej i zapewnienia, że UE realizuje swoją ambicję zostania liderem globalnym w sferze energii odnawialnej. 2 5 priorities for a European Energy Union 1 Zagwarantowanie STABILNEJ STRUKTURY „Unia ma na celu wzmocnienie prywatnych inwestycji w okresach słabego wzrostu gospodarczego.” DEKLARACJA ODNOSZĄCA SIĘ DO ARTYKUŁU 126 TRAKTATU O FUNKCJONOWANIU UNII EUROPEJSKIEJ Według międzynarodowej agencjii energii MAE, modernizacja sektora energetycznego Europy wymaga inwestycji w wysokości jednego biliona euro w okresie od dzisiaj do 2020 roku. Aby przyciągnąć taką ilość inwestycji, unia energetyczna musi być narzędziem dla stabilizacji wewnętrznych polityk dotyczących energii i tym samym dać finansistom klarowność potrzebną do podjęcia dobrze przemyślanych decyzji inwestycyjnych. Jak sytuacja przedstawia się obecnie? Nieuporządkowany patchwork polityk energetycznych w 28 Krajach Członkowskich wysyła niejasny komunikat do osób z kręgów finansowych i potencjalnych inwestorów. Co więcej, stykają się oni z polityką typu stop-start i często szkodliwymi, działającymi wstecz zmianami, co może zwiększyć stawki ryzyka i przeszkodzić modernizacji sektora energetycznego czyniąc ją niepotrzebnie kosztowną. Co należy zrobić? Mając na myśli unię energetyczną, działania podejmowane na poziomie narodowym powinny służyć uzupełnieniu długoterminowym celom klimatycznym i energetycznym UE poprzez unikanie dowolnych zmian w politykach wewnętrznych. To nie tylko zredukowałoby ryzyko i koszty wyjściowe w sektorze energii wiatrowej ale również obniżyłoby koszty elektryczności dla konsumentów i podatników, a na dłuższą metę wyeliminowałoby potrzebę istnienia specyficznych bodźców. Analiza przypadku Przybrzeżnolądowy rozwój energii wiatrowej w Niemczech i Austrii W Austrii, niejasne reformy regulacyjne i nieoczekiwane rewizje doprowadziły do znacznej niestabilności i naruszyły zaufanie inwestorów w połowiepierwszej dekady XXI wieku. Wskutek tego, roczny wzrost wydajności wiatru w Austrii charakteryzował cykl wzrostu i gwałtownego spadku. W Niemczech polityki były z czasem regulowane ale tam, przez około 20 lat, istiniało konsekwentne poparcie dla energii odnawialnych. W dużej mierze dzięki zwolnieniu z nowych regulacji oraz dzięki naradom z sektorem, inwestycje były kontynuowane a rozwój w zainstalowanej mocy następował w stosunkowo równo. Kluczowe działania • Zapewnić, że wszystkie Państwa Członkowskie osiągną istniejące wewnętrzne cele odnośnie energii odnawialnej dla roku 2020, stosując środki nadzoru nakreślone w dyrektywie 2009/28/WE. • Zaproponować w 2015 roku system zarządzania pakietem klimatyczno-energetycznym na rok 2030, wspierać Państwa Członkowskie w realizacji celów pokazując jasne rozplanowanie w czasie i kierunki dla rozwoju w sferze energii odnawialnej. • Upoważnić Komisję Europejską do interwencji jeśli Państwa Członkowskie dokonają wstecznych lub retrospektywnych zmian w narodowych politykach energetycznych, za pomocą prawodawstwa wspomagającego źródła odnawialne do 2018 roku. 5 priorytetów dla europejskiej unii energetycznej 3 2 Zapewnić BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE „Unia ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii.” ARTYKUŁ 194, TRAKTAT O FUNKCJONOWANIU UNII EUROPEJSKIEJ Unia energetyczna powinna zastąpić wygórowane importy energii miejscowymi, bezemisyjnymi środkami. Jak sytuacja przedstawia się obecnie? UE importuje więcej niż połowę swojej energii, często z niestabilnych regionów i po wysokiej cenie. W 2000 roku, 47% produktów energetycznych UE pochodziło z importu; dwanaście lat później UE stała się jeszcze bardziej zależna od zewnętrznych źródeł, zakupując 54% swojej energii za 587 miliardów euro. Spoglądając na to z odpowiedniej perspektywy, deficyt w handlu energią UE zwiększył się w latach 2004 a 2012 o 180% osiągając 421 miliardów euro. Co należy zrobić? Państwa członkowskie mogą odzyskać kontrolę nad swoimi dostawami energii poprzez dywersyfikację. Zastosowanie energii wiatru jest na dobrej drodze aby stać się podstawą strategii bezpieczeństwa energetycznego UE i jednocześnie znacząco redukuje rachunek Europy za import. Dzięki pewnemu i czystemu zasilaniu, Europa może zmniejszyć swoje uzależnienie od importu energii, poprzez elektryfikację części sektorów ciepłownictwa i transportu. Analiza przypadku Elektrownia na Morzu Północnym W 2012 energia wiatrowa zapobiegła kosztom paliwa kopalnego w wysokości 9,6 mld euro kompensując kwotę wsparcia jakie otrzymała w całej UE. Teoretycznie, przybrzeżnomorska farma wiatrowa stosująca turbiny wiatrowe o mocy 5MW, pokrywające powierzchnie o krawędziach o długości 424,37 km, może zaspokoić całkowitą konsumpcję energii elektrycznej w UE. Kluczowe działania 4 • Stworzenie planu działań dla dywersyfikacji dostaw poprzez zastosowanie źródeł miejscowych w regionach wysoko uzależnionych od importu energii. • Zredukować deficyt w handlu energią zapewniając, że energie odnawialne są wintegrowane w element bezpieczeństwa energetycznego krajowych planów działań w 2015 roku. • Zastosowanie podejścia paneuropejskiego w stosunku dobezpieczeństwa dostaw i nakazanie Europejskiej Sieci Operatorów Systemów Przesyłowych Energii Elektrycznej -ENTSO-E przeprowadzenie testu na adekwatność generowania na poziomie UE do 2020 roku. • Podjęcie ryzyka pioniera w celu rozwinięcia przybrzeżnomorskiej farmy wiatrowej o mocy 500 MW w Polsce przed rokiem 2020 i dostarczenie kapitału podwyższonego ryzyka dla przybrzeżnomorskich farm wiatrowych stosując pierwszą w swoim rodzaju technologię na Morzu Północnym poprzez współfinansowanie przez Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych. • Zaawansowana elektryfikacja w transporcie, ciepłownictwie i chłodnictwie poprzez objęcie jej w programach inwestycyjnych UE jako element Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych. 5 priorytetów dla europejskiej unii energetycznej 3 Zakończenie tworzenia WEWNĘTRZNEGO RYNKU ENERGII „Unia ma na celu zapewnienie funkcjonowania rynku energii.” ARTYKUŁ 194, TRAKTAT O FUNKCJONOWANIU UNII EUROPEJSKIEJ Unia energetyczna powinna stworzyć dobrze funkcjonujący europejski rynek energii, tak aby ułatwić handel, umożliwić uczciwą konkurencję i obniżyć koszty dla konsumentów i podatników. Jak sytuacja przedstawia się obecnie? Obecnie elektryczność jest ostatnim towarem, który nie jest towarem wolnego handlu w Europie. „Wąskie gardło” istnieje z powodu nieadekwatnej infrastruktury a Państwa Członkowskie nadal opóźniają się z realizacją swoich celów odnośnie wzajemnych powiązań. Taki stan rzeczy doprowadził do powstania swoistego paradoksu w Europie; podczas gdy niektóre kraje posiadają nadmiar zdolności produkcyjnych, inne muszą stawić czoła zagrożeniu przerwą w dostawie energii elektrycznej. Co należy zrobić? Unia Energetyczna powinna być siłą napędową dla europejskiej infrastruktury. Powinno to objąć lepsze wzajemne połączenie Półwyspu Iberyjskiego i krajów bałtyckich z resztą UE w celu zapewnienia większej penetracji produkcji bezemisyjnej energii wiatrowej. Operatorzy systemów przesyłowych i regulatorzy krajowi powinni zwiększyć współpracę na poziomie regionalnym w cel zapewnienia, że rynek energii jest uaktualniony. Równolegle do tego, reguły rynku w całej Unii Europejskiej – znane jako model docelowy – muszą zostać skorygowane aby nagrodzić elastyczność i jeszcze bardziej polepszyć charakteryzującą się efektywnością kosztową integrację energii zmiennej w siatkę. Analiza przypadku Przybrzeżnomorska siatka na Morzu Północnym Analizy własne Komisji Europejskiej wskazują, że roczne oszczędności mogłyby wynosić od 1,5 do 5,1 miliardów euro w 2030 roku w wyniku skoordynowanego rozwoju siatki przybrzeżnomorskiej. Utworzenie na Morzu Północnym siatki przepływu prądu wspólnie z zintegrowanymi przybrzeżnomorskimi farmami wiatrowymi mogłaby to dostarczyć i zwiększyć przepływ energii elektrycznej na szerokość UE. €2O więcej dla każdego Europejczyka Zgodnie z badaniami Komisji Europejskiej z 2013 roku, całkowita integracja rynków energii elektrycznej UE obejmująca łączenie i liberalizację może dostarczyć od 10 do 16 mld euro do systemu energii do roku 2015, co by oznaczało €20 na Europejczyka na rok. Kluczowe działania • Zapewnić, że cele dotyczące interkonektywności zostaną zrealizowane do 2020 roku testując i zapewniając finansowanie dla Projektów leżących we wspólnym interesie Europy (European Projects of Common Interest) zwiększając do 20% cel UE na rok 2030 dla interkonektywności • Zlecić ENTSO-E utworzenie kodeksów rynkowych dla usług wspierania sieci, łącznie z rynkami zmiennymi w 2016 roku w celu polepszenia funkcjonowania sieci i dostarczenia inwestorom dodatkowego strumienia dochodów. • Wzmocnić ENTSO-E i zlecić mu optymalizację działania systemu i funkcjonowania rynku energii przez utworzenie regionalnych a w następstwie europejskich instalacji działania systemu od 2020 roku. • Rozpocząć prace nad ulepszaniem reguł rynku i czynienie ich inteligentniejszymi – Model docelowy (Target Model) 2.0 - w 2015 roku. • Wynegocjować kompromisy odnośnie transgranicznego dzielenia kosztów między krajowymi regulatoramii wzmocnić Agencję ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER) aby stopniowo stawała się bardziej europejskim regulatorem. • Rozpocząć budowę sieci kratowej wysokiego napięcia prądu stałego (HVDC) na Morzu Północnym równując farmy wiatrowe z interkonektorami, wspierając projekt pilotowy, poprzez finansowanie pioniera, który może być reprodukowany na szerokość Morza Północnego na skalę komercyjną. 5 priorytetów dla europejskiej unii energetycznej 5 4 Produkować WZROST „Unia ma na celu wzmacnianie swojej bazy naukowej I technologicznej.” ARTYKUŁ 179, TRAKTAT O FUNKCJONOWANIU UNII EUROPEJSKIEJ Unia energetyczna powinna wspierać wiodące technologie europejskie w przemyśle energii odnawialnych poprzez proaktywną politykę przemysłową, innowacyjną i handlową. Jak sytuacja przedstawia się obecnie? W Europie nie kładzie się obecnie nacisku na inwestycje w sektorach strategicznych, co doprowadziło do spadku bazy przemysłowej. Obecny klimat nie zachęca inwestorów do podejmowania ryzyka pioniera na rynku. Projekty i technologie pierwsze w swoim rodzaju, wymagające wysokich nakładów inwestycyjnych, napotykają z góry na trudności w znalezieniu finansowania, podczas gdy eksport innowacyjnych technologii jest hamowany przez restrykcyjne praktyki handlowe w innych krajach. Co należy zrobić? Pobudzając i wykorzystując wyspecjalizowane finansowanie publiczne do odblokowania prywatnych inwestycji, UE może utrzymać przewagę wynikającą z faktu bycia pionierem w sferze energii wiatrowej stwarzając dziesiątki tysięcy miejsc pracy o wysokich kwalifikacjach. Finansowanie europejskie dla innowacyjnych projektów powinno być bardziej przejrzyste i łatwiejsze do połączenia z innymi funduszami i powinno być kontynuowane poza rokiem 2020. Unia energetyczna powinna wziąć na siebie ciężar odpowiedzialności za wszystkie negocjacje odnośnie wolnego handlu dobrami środowiskowymi w celu pobudzenia eksportu innowacyjnych technologii, w których Europa jest światowym liderem. Analiza przypadku Srategia osiągania zysku Udział energii wiatrowej w konsumpcji elektryczności mix UE wynosił 4,7% w 2009 roku, wzrósł do 8% w 2013 i oczekuje się jego podwojenia do roku 2020. 2009: Europejski Plan Strategiczny w dziedzinie technologii energetycznych (the SET Plan) uznaje energię wiatrową jako jedną z kluczowych technologii energii przyczyniającą się do zwalczania zmian klimatycznych, tworzenia miejsc pracy i dostarczającą zieloną energię elektryczną 2010: Europejscy producenci turbin wiatrowych wydali około 10% obrotów na działania w zakresie Badań i Rozwoju (R&D), trzy razy więcej niż średnia w całej gospodarce, i dobrze ponad będące celem UE 3% z PKB zainwestowanych w R&D. 2012: 55% wniosków patentowych związanych z energią wiatrową pochodziło z krajów europejskich, w porównaniu z 32,5% w całej gospodarce. Ponadto, jak donosi Dyrekcja Generalna ds. Gospodarczych i Finansowych (DG EcFin) Komisji Europejskiej, Unia Europejska, tylko z komponentów turbiny wiatrowej osiągnęła korzyść z nadwyżki netto w handlu w wysokości ponad 3miliardów euro. 2020: Energia wiatrowa pokryje 15-17% zapotrzebowania UE na energię elektryczną, zatrudniając 354,000 osób. Kluczowe działania 6 • Połączyć prywatne inwestycje z projektami dla energii wiatrowej poprzez dotacje, pożyczki i gwarancje ryzyka w ramach programów europejskich (na przykład Horyzont 2020, Europejski Fundusz na rzecz Inwestycjji Strategicznych). • Zapewnić, że polityka Badań i Innowacji (R&I policy) jest prowadzona zgodzie z celami polityki energetycznej UE, przedłużając Europejski Plan Strategiczny w dziedzinie technologii energetycznych (The SET Plan) do 2030 roku. • Ustanowić będącą na wysokim poziomie, międzysektorową współpracę za pomocą programu przyspieszającego technologię odnawialną prowadzonego przez Komisję Europejską w celu systematycznego otrzymywania finansowania na infrastrukturę dla nowej energii od inwestorów instytucjonalnych. • Sfinalizować negocjacje Światowej Organizacji Handlu WTO dotyczące liberalizacji handlu dobrami środowiskowymi oraz zapoczątkowanie negocjacji w sprawie barier pozataryfofywch i usług, do końca 2015 r. 5 priorytetów dla europejskiej unii energetycznej 5 Zwalczanie ZMIAN KLIMATU „Unia ma na celu promowanie środków na poziome międzynarodowym do rozwiązywania regionalnych i światowych problemów dotyczących środowiska, a w szczególności zwalczania zmian klimatu.” ART. 191, TRAKTAT O FUNKCJONOWANIU UNII EUROPEJSKIEJ Unia energetyczna powinna promować myślącą przyszłościowo politykę klimatyczną jako katalizator rozwoju gospodarczego. Jak sytuacja przedstawia się obecnie? Zmiana klimatu staje się wzrastającym obciążeniem dla gospodarki Europy. Zgodnie z projektem Koszt Zmiany Klimatu (Climate Cost) finansowanym przez Komisję Europejską, koszt zmiany klimatu może pod koniec wieku osiągnąć 4% produktu krajowego brutto UE. Na razie jednak istnieje irracjonalna obawa, że konkretne działanie wobec klimatu – zwiększenie produkcji energii bezemisyjnej nie współgra z rozwojem gospodarczym. Co należy zrobić? Istnieją dwa środki zapobiegawcze: po pierwsze ambitne, globalne porozumienie klimatyczne odnośnie nakładania cen za emisję CO2, do którego zachęca „walcząco nastawiona UE; po drugie realizacja celu UE odnośnie redukcji gazów cieplarnianych dzięki funkcjonowaniu systemu handlu emisjami, ETS. W celu ukierunkowania inwestycji w stronę bezemisyjnych technologii wytwarzania energii, Unia Europejska powinna wyeliminować nadmierną podaż zezwoleń na rynku węgla, tym samym unikając dominacji węgla. Analiza przypadku Silnik zielonego miejsca pracy Pierwsza runda programu NER300 sfinansowała sześć projektów dla energii wiatrowej i 17 projektów dla innych energii odnawialnych, z których 75% było wysoce innowacyjne lub zmieniało sytuację na rynku. Następnie, 1,2 mld euro z dotacji programu NER3000 zwiększyło się o dodatkowe 2,8 mld euro w inwestycjach prywatnych. Dokonana przez Komisję w 2014 roku ocena skutków pakietu klimatyczno-energetycznegona rok 2030 ujawniła, że energia wiatrowa stworzyła więcej miejsc pracy niż jakakolwiek inna technologia produkcji energii na każdy zainstalowany MW, na każdą wyprodukowaną MWh i na każde zainwestowane euro. Kluczowe działania • Zaopatrzyć w gotówkę ambitną reformę europejskiego systemu handlu emisjami ETS proponując rewizję rocznego współczynnika redukcji liniowej na poziomie 2,5 przed grudniem 2015 i dodatkowe środki w celu rozwiązania nadmiernej podaży na zezwolenia w okresie krótkoterminowym, takie jak wycofanie nadwyżki przydziałów. • Wzmocnić system ETS wprowadzając centralnie zarządzany mechanizm rezerwowy na rynku uprawnień emisjami od 2016 roku. • Dążyć do kompletnego aukcjonowania uprawnień do emisji dla całego sektora energetycznego bez wyjątków do roku 2020. • Przydzielać dochody systemu ETS, zarówno na europejskim jak i krajowym poziomie na projekty związane z klimatem, w szczególności na wdrażanie innowacyjnych technologii. • Objąć przewodnictwo w procesie osiągnięcia umowy powszechnej na rzecz klimatu podczas COP 21 (21. Konferencji stron ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatycznych) w Paryżu w 2015 r., która obejmuje zobowiązanie największych emitorów CO2 do ustalenia ceny za emisję. 5 priorytetów dla europejskiej unii energetycznej 7
