Kryterium horyzontu integracji

PROCESY INTEGRACYJNE WE WSPÓŁCZESNEJ GOSPODARCE
ŚWIATOWEJ
Międzynarodowa integracja gospodarcza – proces scalania gospodarek
narodowych w jedną gospodarkę międzynarodową. Potencjały ekonomiczne
gospodarek nie są w wyniku integracji dodawane, lecz tworzone są nowe
organizmy gospodarcze o odmiennych właściwościach.
Jakie są założenia integracji gospodarczej?
1. Organizmy te mają możliwości znacznie przekraczające sumę możliwości
narodowych.
2. Integracji towarzyszą koszty ponoszone przez każdy kraj członkowski i
wszystkie kraje łącznie.
3. MIG jest zjawiskiem wielopłaszczyznowym – obejmuje wiele płaszczyzn życia
gospodarczego, społecznego, politycznego itd.
Wyróżniamy trzy różne spojrzenia na integrację.
1. Kryterium horyzontu integracji

Integracja – jako długotrwały proces tworzenia jednolitej struktury
gospodarczej w obrębie grupy krajów. Według tego poglądu proces
integracji nie może mieć końca ze względu na nieprzerwany rozwój
produkcji, techniki i nauki, a w ślad za tym form i metod powiązań
międzynarodowych.

Integracja – jako stan, czyli zjawisko, które ma swój kres,
polegający na wytworzeniu pożądanej docelowej struktury
ekonomicznej, wyodrębniającej grupę krajów z całokształtu gospodarki
światowej. Dalszy rozwój integracji wymaga — według tego poglądu —
rozszerzenia jej zakresu lub zmiany form.
2. Kryterium mechanizmu funkcjonowania integracji.
Czy powinien to być:
 1) mechanizm wolnej konkurencji i wolnego handlu, czy też
 2) efekt określonej polityki integrujących się państw.

Przeważa pogląd, że integracja międzynarodowa powinna
kształtowana przez mechanizm wolnego rynku i wolnego handlu
być
1
3. Kryterium korzyści z integracji
 podział korzyści czerpanych przez kraje członkowskie - czy korzyści te:
1) powinny być dzielone równo między integrujące się kraje, czy też
2) mogą im przypadać w nierównych częściach.
Mechanizm funkcjonowania ugrupowania integracyjnego
podporządkowany kryterium równych korzyści.
powinien
być
może
być

W przypadku integracji równych potencjałów
mechanizm wolnej konkurencji i wolnego handlu.
to

W przypadku integracji nierównych potencjałów warunkiem
zapewnienia identycznej stopy korzyści krajów członkowskich jest
odpowiednia polityka integrujących się państw.
 Integracji towarzyszą liczne korzyści niewymierne ilościowo (postęp cywilizacyjny, społeczny, polityczny itp.).
PRZYCZYNY INTEGRACJI GOSPODARCZEJ.
 U podstaw integracji gospodarczej leżą:
 Wymagania współczesnego etapu rozwoju gospodarczego
 Konieczność zapewnienia wielkiej skali produkcji
 Dążenie do postępu technicznego
 Rozwój specjalizacji i kooperacji w produkcji i badaniach naukowych a więc
 Konieczność dysponowania szerokimi rynkami zbytu
Międzynarodowa integracja gospodarcza – to najprościej mówiąc:
• zespalanie narodów, państw, potencjałów gospodarczych, rynków i w
ostatecznym efekcie pojedynczych osób różnej narodowości i
przynależności państwowej.
• Granice państwowe przestają dzielić narody i państwa, a swoboda
poruszania się obywateli, brak ograniczeń w przepływie towarów i usług
oraz czynników produkcji pozwalają osiągać wspólne cele gospodarcze.
PODSTAWOWYM CELEM INTEGRACJI GOSPODARCZEJ:
• Wzrost
efektywności
gospodarowania
służy
temu
unowocześnienie gospodarki przez strukturalne zmiany w
(zwiększenie efektywności produkcji),
zwłaszcza
produkcji
2
KORZYŚCI Z MIĘDZYNARODOWEJ INTEGRACJI GOSPODARCZEJ:
 ułatwienia w przepływie towarów i usług – które stwarzają
poszczególnym krajom możliwość koncentracji nakładów w dziedzinach
najbardziej efektywnych.
 ułatwienie krajom dostępu do zewnętrznych zasobów produkcyjnych
(dotyczy to głównie surowców, wiedzy technicznej oraz zasobów pracy).
 ograniczenie lub eliminowanie narodowych barier wzrostu gospodarczego
oraz przyspieszenie tempa wzrostu dochodu narodowego i dobrobytu
społecznego.
 poprawa warunków rozwoju handlu - likwidacja barier taryfowych,
parataryfowych i pozataryfowych – korzyści z tytułu obniżki kosztów
jednostkowych.
 znaczenie dla rozwoju nauki i techniki - efektem integracji jest obniżka
kosztów postępu technicznego i szybsze jego tempo.
• Integracja ma szczególnie duże znaczenie dla krajów małych i średnich,
które pojedynczo nie są w stanie sprostać wymaganiom współczesnego rozwoju
ekonomicznego i technicznego.
MODELE MIĘDZYNARODOWEJ I PONADNARODOWEJ
INTEGRACJI GOSPODARCZEJ
Model integracji - całościowy obraz ugrupowania integracyjnego wraz z
podziałem kompetencji między organami międzynarodowymi i ponadnarodowymi a
rządami krajów członkowskich.
• Wyróżniamy dwa typy integracji gospodarki rynkowej:
 model integracji międzynarodowej
 model integracji ponadnarodowej.
MODEL MIĘDZYNARODOWEJ INTEGRACJI GOSPODARCZEJ
• decyzje kształtujące wzajemne powiązania grupy krajów są podejmowane wyłącznie przez instytucje narodowe, ośrodek międzynarodowy ma tylko
charakter koordynacyjny
• Państwo jest przede wszystkim stróżem porządku; utrzymuje praworządność
i porządek publiczny, pielęgnuje wolny rynek i wolną konkurencję. Ośrodki
międzynarodowe czynią to samo w skali ugrupowania integracyjnego.
MODEL INTEGRACJI PONADNARODOWEJ (nazywany też modelem integracji
regulowanej lub instytucjonalnej)
• Zarówno ośrodek ponadnarodowy, jak i ośrodki narodowe uzyskują
3
uprawnienia do
ugrupowania.
oddziaływania
na
procesy
integracyjne
w
obrębie
• Rola państw członkowskich i ośrodka ponadnarodowego daleko wykracza
poza funkcje stróża porządku. Mogą one pośrednio oddziaływać na
decyzje
przedsiębiorstw (za pomocą subwencji, ceł, ograniczeń
parataryfowych i pozataryfowych, polityki kursu walutowego, stopy
procentowej, polityki budżetowej itp.)
• Modelowi temu odpowiada mechanizm rynkowy sprzężony z interwencjonizmem państwowym – PRZYKŁAD: UNIA EUROPEJSKA.
ETAPY MIĘDZYNARODOWEJ INTEGRACJI GOSPODARCZEJ
STREFA WOLNEGO HANDLU - likwidacja ceł i ograniczeń ilościowych w
handlu między określoną grupą krajów.
• Kraje te zachowują autonomiczną zewnętrzną taryfę celną i prowadzą
własną niezależną politykę handlową wobec krajów trzecich.
• Przykładem strefy wolnego handlu jest EFTA (Europejskie Stowarzyszenie
Wolnego Handlu), utworzona na podstawie układu, który wszedł w życie w maju
1960 r.
UNIA CELNA - w przypadku, gdy kraje tworzące strefę wolnego handlu
wprowadzają ujednolicone cła zewnętrzne wobec krajów trzecich.
• Unia celna sprzyja rozwojowi handlu wzajemnego krajów członkowskich i
ogranicza rozwój handlu z krajami trzecimi - preferencyjne i
dyskryminacyjne działanie cła w unii celnej.
Unia celna wywiera dwojaki wpływ na handel zagraniczny krajów unii.
Wywołuje:
Efekt przesunięcia handlu – zwiększenie udziału krajów należących do unii
celnej we wzajemnym handlu przy równoczesnym zmniejszeniu udziału w nim
krajów trzecich.
U podstaw efektu przesunięcia znajduje się zróżnicowanie stawek celnych.
Efekt kreacji handlu – wzrost wielkości wzajemnych obrotów handlowych krajów
tworzących unię celną — w wyniku usunięcia ceł i innych barier w handlu między
krajami unii oraz wprowadzenia wspólnej zewnętrznej taryfy celnej.
4
WSPÓLNY RYNEK - nie tylko zniesienie ceł we wzajemnych obrotach i
wprowadzenie wspólnej taryfy celnej wobec krajów trzecich, lecz także swoboda
przepływu osób, usług, towarów i kapitału w obrębie ugrupowania
integracyjnego.
Stwarza to lepsze warunki do niezakłóconego funkcjonowania mechanizmu
wolnej konkurencji a przez to optymalną alokację siły roboczej, rozwój
produkcji na wielką skalę, szybsze wprowadzanie postępu technicznego itp.
Utworzenie wspólnego rynku wymaga ujednolicenia polityki cenowej w obrębie
ugrupowania (np. wspólny rynek produktów rolnych Unii Europejskiej).
UNIA WALUTOWA – obejmuje, poza strefą wolnego handlu, unią celną i
wspólnym rynkiem, koordynację (lub unifikację) polityki walutowej prowadzonej
przez kraje wchodzące w skład ugrupowania integracyjnego.
W zakres tej koordynacji wchodzi:
•
•
•
•
ograniczanie wahań kursów walutowych
tworzenie wspólnych rezerw walutowych
wprowadzenie jednolitej waluty międzynarodowej
bezwarunkowa pomoc kredytowa itp.
UNIA EKONOMICZNA - obejmuje, poza strefą wolnego handlu, unią celną,
wspólnym rynkiem i unią walutową, koordynację (lub unifikację) poszczególnych
dziedzin polityki ekonomicznej, zarówno ogólnej, jak i w poszczególnych
działach gospodarki.
O pełnej unii ekonomicznej można mówić wówczas gdy:
 wszystkie ważniejsze dziedziny polityki gospodarczej zostałyby objęte
wspólną lub skoordynowaną polityką,
 wprowadzono by wspólną walutę,
 władzę ekonomiczną w najważniejszych dziedzinach sprawowałyby organy
ponadnarodowe.
UNIA POLITYCZNA - oznacza koordynację (lub unifikację) zarówno polityki
wewnętrznej, jak i zagranicznej krajów wchodzących w skład ugrupowania
integracyjnego.
5