tutaj - Nazwa.pl

Działy biologii
Botanika, zoologia, genetyka, anatomia, fizjologia, mikrobiologia,
Karol Linneusz – wprowadził zasady klasyfikacji organizmów na jednostki systematyczne (królestwo, typ, gromada,
rząd, rodzina, rodzaj, gatunek). Im organizmy bliżej spokrewnione – tym większe podobieństwo między nimi.
Gatunek – to zbiór organizmów podobnych do siebie, o podobnej puli genowej, mogących krzyżować się ze sobą
wydając płodne potomstwo. Nazewnictwo gatunkowe jest dwuwyrazowe (binominalne – wprowadził to również
Karol Linneusz). Pierwszy człon nazwy to nazwa rodzajowa, drugi – to epitet gatunkowy.
Sosna zwyczajna
sosna – rodzaj, zwyczajna – epitet gatunkowy
Karol Darwin – twórca teorii ewolucji
Grzegorz Mendel - wprowadził pojęcie dziedziczenia, ojciec genetyki
Królestwo PROTISTY
a)
b)
c)
d)
e)
f)
jedno – lub wielokomórkowe, samożywne (okrzemki) , cudzożywne (pasożyty – zarodziec malarii,
świdrowiec gambijski, toksoplazma, pełzak czerwonki, leichmanie, symbionty – w przewodach pokarmowych
przeżuwaczy), zmienno żywne (euglena). U cudzożywnych pojawia się wodniczka pokarmowa, w której
odbywają się procesy trawienia i wchłaniania pokarmu.
Żyją w wodach słodkich – pantofelek, euglena, lub morskich – otwornice,
Poruszanie: nibynóżki – ameba, otwornice; rzęski – pantofelek; wić – euglena; brak zdolności ruchu lub
unoszone biernie przez wodę – okrzemki.
U słodkowodnych pojawia się wodniczka tętniąca, która usuwa nadmiar wody z komórki. U morskich
wydalanie odbywa się całą powierzchnią ciała.
Dzielą się na roślino podobne: euglena zielona (klejnotka), okrzemki i zwierzęco podobne (pierwotniaki):
pantofelek, ameba (pełzak), zarodziec malarii
Znaczenie: pokarm dla zwierząt wodnych (plankton), rozkładają szczątki innych organizmów na proste
substancje mineralne, biorą udział w krążeniu materii w przyrodzie, umożliwiają trawienie celulozy, np. w
przewodzie pokarmowym termitów i przeżuwaczy, tworzą pokłady skał wapiennych (otwornice), wywołują
choroby ( zarodziec – malarię, przenoszony przez komara widliszka; świdrowiec gambijski – śpiączkę,
przenoszony przez muchę tse-tse; toksoplazma – toksoplazmozę)
g) Budowa pantofelka
Cechy: drapieżny, żyje w wodzie, jednokomórkowy, rozmnaża się przez podział komórki, rzadko płciowo
h) Budowa eugleny
Zmienno żywna, wody słodkie, rozmnaża się przez podział komórki, oddycha tlenowo
Królestwo BAKTERIE
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
Prokariotyczne, jednokomórkowe, występują we wszystkich środowiskach,
Budowa komórki – do opracowania samodzielnego
Kształty komórek: ziarniaki, pałeczki, laseczki, dwoinki, paciorkowce itp.
Większość cudzożywna (pasożyty, symbionty – w przewodach pokarmowych zwierząt roślinożernych,
saprobionty), rzadko samożywne – sinice
Oddychają tlenowo i beztlenowo: fermentacja, gnicie (substratem jest białko)
Rozmnażanie – głownie bezpłciowo przez podział komórki, rzadko płciowo
Mogą przetrwać warunki niekorzystne wytwarzając przetrwalniki (silnie odwodnione komórki otoczone
osłonkami)
Znaczenie:
a. Rozkładają szczątki innych organizmów na proste substancje mineralne,
b. Biorą udział w krążeniu materii w przyrodzie,
c. Ułatwiają trawienie celulozy w przewodzie pokarmowym zwierząt,
d. U człowieka w jelicie grubym wytwarzają witaminę K i B,
e. Do kiszenia ogórków, kapusty
f. Do produkcji szczepionek,
g. Eliminują ze środowiska organizmy słabe,
h. Rozkład ścieków w oczyszczalniach biologicznych, tworzenie kompostu
i. Powodują choroby: gruźlica (prątek Kocha), angina, zapalenie opon mózgowych, salmonelloza
(salmonella), borelioza (krętek boreliozy), błonnica, krztusiec, rzeżączka, kiła, tężec, zatrucia
pokarmowe np. laseczka jadu kiełbasianego.
Wirusy: nie mają budowy komórkowej, nie rosną, nie odżywiają się i nie oddychają. W zaatakowanych komórkach
namnażają się, czyli wykorzystują komórkę gospodarza do budowy własnej. Budowa: białkowa otoczka (kapsyd)
wewnątrz której jest materiał genetyczny – DNA lub RNA. Kształty: złożona, spiralna, bryłowa.
Powodują choroby ludzi: ospa, odra, świnka, różyczka, grypa, ptasia grypa, nieżyt nosa, opryszczka, polio (choroba
Heinego – Medina), WZW, AIDS, gorączka krwotoczna. Choroby zwierząt: wścieklizna, nosówka, pryszczyca. Choroby
roślin: mozaika, szarak śliwy.
Królestwo GRZYBY
Są to organizmy eukariotyczne, otoczone ścianą komórkową z chityny. Jednokomórkowe – drożdże lub
wielokomórkowe, które są organizmami plechowymi (brak jest tkanek). Większość grzybów jest zbudowana ze
strzępek – komórki są ułożone jedna za drugą w nitce zwanej strzępką. Strzępki tworzą grzybnię.
a) Cudzożywne: pasożytnicze (rdza źdźbłowa, huba, buławinka czerwona – na zbożu wytwarza sporysz),
saprotroficzne, symbiotyczne (mikoryza). Mikoryza polega na współżyciu grzybów z korzeniami roślin
wyższych, głównie drzew. Umożliwia zwiększanie powierzchni chłonnej korzenia, a tym samym lepsze
zaopatrzenie ich w wodę i sole mineralne. W zamian otrzymują substancje odżywcze.
b) Oddychają tlenowo lub beztlenowo (fermentacja alkoholowa drożdży).
c) Rozmnażają się płciowo lub bezpłciowo (fragmentacja plechy, zarodniki, pączkowanie)
Grzyby kapeluszowe- budowa: owocnik (trzon i kapelusz ze zbitych strzępek), grzybnia podziemna (z luźno ułożonych
strzępek)
d) Znaczenie:
a. Rozkładają martwą materię organiczną,
b. Współtworzą próchnicę,
c. Są pożywieniem dla ludzi i zwierząt,
d. Do produkcji serów pleśniowych
e. Wykorzystywane w przemyśle spożywczym, np. drożdże piekarnicze, drożdże piwne,
f. Do produkcji antybiotyków – penicylina,
g. Tworzą plechę porostu
h. Wywołują choroby – grzybice,
i. Powodują psucie się produktów roślinnych, pleśnienie ścian
e) Grzyby jadalne: czubajka kania, borowik szlachetny, mleczaj rydz,
Grzyby trujące lub niejadalne: muchomor sromotnikowy, mleczaj wełnianka, goryczak żółciowy
f) Trawienie zewnętrzne – wydzielają do środowiska enzymy trawienne rozkładające materię organiczną, a
następnie wchłaniają proste związki
Porosty – organizmy lądowe, symbiotyczne, złożone ze strzępek grzyba, które tworzą zewnętrzną część ciała
porostu, oraz komórek glonów znajdujących się wewnątrz. W procesie fotosyntezy glony wytwarzają substancje
organiczne, którymi dzielą się z grzybami. Grzyb zapewnia glonom schronienie i dostarcza wodę. Są odporne na
suszę, niskie i wysokie temperatury. Mogą żyć w warunkach ubogich w związki organiczne, na skałach, murach
(rośliny pionierskie). Są bardzo wrażliwe na zanieczyszczenia powietrza, głównie tlenkiem siarki. Plechy skorupiasta,
listowata, krzaczkowata. Do podłoża przyczepione chwytnikami.
Znaczenie – organizmy pionierskie, przyczyniają się do powstawania gleby i tworzenia miejsca bytowania dla bardziej
wymagających organizmów, są bioindykatorami (wskaźniki jakości powietrza), wykorzystywane w przemyśle
farmaceutycznym., pokarm dla zwierząt. Ich brak w środowisku nazywamy pustynią porostowa.
Przykłady: mąklik otrębiasty, misecznica proszkowata