Zadania rok 2009

Kod ucznia
MAŁOPOLSKI KONKURS BIOLOGICZNY
DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH
w roku szkolnym 2009/2010
Etap szkolny
Liczba punktów możliwa do uzyskania
- 77
Uzyskana liczba punktów
-
Miejsce na metryczkę ucznia
Drogi Uczniu!
Miło nam, że zdecydowałeś się sprawdzić swoją wiedzę i umiejętności w Małopolskim Konkursie
Biologicznym.
Zanim przystąpisz do rozwiązywania testu, wpisz swoje imię, nazwisko, datę i miejsce urodzenia,
nazwę szkoły oraz imię i nazwisko nauczyciela przygotowującego Cię do konkursu na oddzielnie
przygotowanej karcie, włóż ją do koperty i zaklej.
Aby jak najlepiej wykonać wszystkie zadania z testu, który znajduje się przed Tobą, przestrzegaj
następujących zasad:
 sprawdź czy test zawiera – 44 zadania, ewentualny brak zgłoś nauczycielowi,
 pracuj uważnie – masz 90 minut na wykonanie wszystkich poleceń,
 pisz starannie i z namysłem,
 rozwiązania zapisuj długopisem - zapisy rozwiązań ołówkiem nie będą oceniane,
 w razie pomyłki nie używaj korektora – błędną odpowiedź przekreśl i zastąp poprawną,
 możesz skorzystać z brudnopisu zamieszczonego na ostatniej stronie arkusza, lecz
pamiętaj, że notatki w nim sporządzone nie będą podlegały ocenie,
 za prawidłowe odpowiedzi otrzymasz maksymalnie 77 punktów.
Życzymy Ci satysfakcji z uczestnictwa w konkursie i uzyskania wysokiego wyniku.
Powodzenia
Zadanie 1. [0 – 1]
Rozpoznaj tkanki roślinne przedstawione na poniższych rysunkach:
1.
2.
Komórki przedstawione na rysunkach należą do tkanek:
1.
2.
A.
drewno
zwarcica
B.
łyko
zwarcica
C.
łyko
twardzica
D.
miękisz asymilacyjny
zwarcica
3.
3.
miękisz asymilacyjny
twardzica
zwarcica
twardzica
Zadanie 2. [0 - 1]
Który zestaw zawiera wyłącznie tkanki roślinne?
A. miękisz zasadniczy, limfa, twardzica.
B. korek, miękisz gąbczasty, krew.
C. drewno, miazga, tkanka nabłonkowa.
D. łyko, miękisz palisadowy, twardzica.
Zadanie 3. [0 – 1]
Spośród podanych niżej informacji wskaż te, które charakteryzują skórkę i korek wpisując w miejscu
kropek odpowiednie numery.
1. Posiada martwe komórki wypełnione powietrzem.
2. Posiada żywe komórki, z których tylko niektóre posiadają chloroplasty.
3. Posiada aparaty szparkowe, przez które odbywa się wymiana gazowa.
4. Posiada przetchlinki, przez które odbywa się wymiana gazowa.
5. Komórki pokryte są kutikulą.
Skórka ………..
Korek …………
Zadanie 4. [0 – 1]
Przyrost łodygi na grubość odbywa się w wyniku podziałów komórek tkanki twórczej
zwanej miazgą. Miazga występuje między:
A. walcem osiowym a korą pierwotną.
B. drewnem a tkanką miękiszową.
C. drewnem a łykiem.
D. drewnem a tkanką okrywającą.
Zadanie 5. [0 – 1]
Wskaż właściwą, pełną definicję procesu fotosyntezy. Fotosynteza jest to proces:
A. syntezy z prostych związków organicznych związków nieorganicznych z udziałem
energii świetlnej.
B. kataboliczny polegający na powstawaniu związków organicznych z udziałem
energii świetlnej i chlorofilu.
C. analizy węglowodanów na dwutlenek węgla i wodę z udziałem energii
świetlnej i chlorofilu.
D. anaboliczny polegający na powstawaniu węglowodanów z prostych związków
nieorganicznych z udziałem energii świetlnej i chlorofilu.
Zadanie 6. [0 – 1]
Który z wymienionych czynników nie ma wpływu na proces fotosyntezy?
A. stężenie dwutlenku węgla w powietrzu.
B. barwa i natężenie światła.
C. stężenie tlenu w powietrzu.
D. temperatura.
Zadanie 7. [0 – 3]
Wybierz z podanych określeń nazwy: organu ( 1 ), tkanki (2 ), organellum ( 3 ), w których zachodzi
proces fotosyntezy u klonu. Określenia: mitochondrium, miękisz spichrzowy, pień, liść, miękisz
palisadowy, chloroplast, korzeń, tkanka twórcza
1. organ …………………
2. tkanka ……………….
3. organellum ………………..
Zadanie 8. [0 – 4]
Po jednej stronie wypisano części kwiatu, a po drugiej – pełnione przez nie funkcje. Połącz obie
części kolumny tworząc odpowiadające sobie pary.
Części kwiatu:
Funkcje:
1. dno kwiatowe
a. zawiera komórkę jajową
2. płatki korony
b. wabią zwierzęta zapylające
3. zalążnia słupka
c. zawierają ziarna pyłku
4. pylniki
d. chroni zalążek
5. nitka pręcikowa
e. utrzymuje elementy kwiatu
6. ziarna pyłku
f. miejsce zapylenia
7. zalążek
g. utrzymuje pylniki
8. znamię słupka
h. zawierają komórki rozrodcze męskie
1. …….., 2. ……., 3. ………, 4. ………, 5. ………, 6. …….., 7. ………, 8 ………..
Zadanie 9. [0 – 1]
Wśród wymienionych organizmów podkreśl trzy zaliczane do roślin zarodnikowych.
Sosna,
mech,
dąb, skrzyp,
jałowiec,
klon,
paproć,
jodła ,
lipa,
Zadanie 10. [0 – 1]
Podkreśl trzy zdania charakteryzujące wyłącznie kwiaty zapylane przez wiatr.
1. Znamiona ich słupków są długie i lepkie.
2. Wydzielają nektar.
3. Mają intensywny zapach.
4. Formują kwiatostany.
5. Mają barwne płatki korony.
6. Wytwarzają duże ilości lekkiego pyłku.
7. Wytwarzają lepki pyłek.
Zadanie 11. [ 0 – 4]
Uzupełnij tabelę wstawiając znak „ +” we właściwych rubrykach, wskazując w ten sposób
występowanie odpowiednich organów u wymienionych gatunków roślin.
Nazwa rośliny
Korzeń
Łodyżka/Łodyga Listek/Liść
Kwiat
Owoc
Mech płonnik
Sosna zwyczajna
Narecznica samcza
Mak polny
Zadanie 12. [ 0 – 1]
Uczniowie narysowali schemat komórki zwierzęcej nazywając podstawowe struktury jej budowy.
Zaznacz który rysunek został wykony i opisany poprawnie.
błona komórkowa
wodniczka
ściana komórkowa
mitochondriom
jądro
jądro
cytoplazma
cytoplazma
wodniczka
A.
chloroplasty
B.
błona komórkowa
błona komórkowa
chloroplast
jądro
wodniczka
jądro
wodniczka
mitochondrium
cytoplazma
mitochondrium
C.
D.
Zadanie 13. [0 – 3]
Na podstawie charakterystycznej cechy organizmu, określ, do jakich królestw może on być
przyporządkowany. Określenia mogą być wykorzystywane wielokrotnie.
a. Organizmy zbudowane z komórek otoczonych ścianą komórkową.
b. Organizmy zbudowane z komórek otoczonych tylko błoną komórkową.
c. Organizmy zbudowane z jednej komórki.
d. Organizmy zbudowane z wielu komórek.
e. Organizmy posiadające w komórce chloroplasty.
f. Organizmy nie posiadające w komórkach chloroplastów.
g. Organizmy posiadające w komórce jądro.
h. Organizmy nie posiadające w komórce jadra.
Królestwo organizmów
GRZYBY
Opis organizmów
ROŚLINY
ZWIERZĘTA
Zadanie 14. [0 – 1]
Wybierz cechy charakterystyczne dla parzydełkowców i odpowiednie litery wpisz kolejno do
okienek umieszczonym poniżej.
T. Są zwierzętami środowiska wodnego.
M. Są zwierzętami środowiska lądowego.
K. Zbudowane są z dwóch warstw komórek ekto i endodermy.
A. Posiadają komórki parzydełkowe.
B. Są pasożytami.
N. Są drapieżnikami.
O. Prowadzą tylko osiadły tryb życia.
K. Prowadzą osiadły lub wolno żyjący tryb życia.
R. Posiadają wór skórno-mięśniowy.
A. Posiadają jamę chłonąco-trawiącą.
Zadanie 15. [0 – 1]
Zakreśl poprawną definicję pojęcia otrzymanego jako rozwiązanie zadania nr 14.
A. Zespół komórek o podobnej budowie, które ściśle do siebie przylegają.
B. Zespół komórek o podobnej budowie, które pełnią w organizmie określone funkcje.
C. zespół komórek o podobnej budowie, które pełnią w organizmie odmienne funkcje.
D. zespół komórek o odmiennej budowie, które pełnią w organizmie określone funkcje.
Zadanie 16. [0 – 3]
Poniżej wymienione pojęcia i zwroty wpisz w odpowiednie kolumny tabeli.
brak otworu odbytowego, obojnactwo, rozdzielnopłciowość, brak układu oddechowego, obecność
układu pokarmowego w postaci rurki, pasożytniczy tryb życia,
Cechy tasiemca
Cechy wspólne tasiemca i
glisty ludzkiej
Cechy glisty ludzkiej
Zadanie 17. [0 – 4]
Niekiedy dżdżownica ziemna mylnie bywa nazywana glistą. Wpisz obok cech glisty literę G, a obok
cech dżdżownicy literę D.
a. Żyje w glebie .…
b. Żyje wewnątrz innego żywego organizmu ….
c. Jej ciało pokryte jest śluzem ….
d. Jej ciało pokryte jest oskórkiem odpornym na działanie enzymów trawiennych …..
e. Posiada ciało niepodzielone na segmenty…..
f. Posiada ciało podzielone na pierścienie ……
h. Posiada układ krwionośny …..
g. Nie posiada układu krwionośnego …..
Zadanie 18. [0 – 1]
Na rysunku raka, cyframi 1-4 oznaczono:
1
2
3
A. głowotułów odwłok odnóża kroczne
B.
głowa
C.
głowa
odwłok odnóża kroczne
tułów
D. głowotułów odwłok
4
4
czułki
1
czułki
odnóża kroczne
czułki
skrzela
czułki
Zadanie 19. [0 – 1]
Na podstawie poniższego rysunku podkreśl cztery charakterystyczne cechy owada.
1. Ciało podzielone na głowę, tułów i odwłok.
2. Cztery pary odnóży krocznych.
3. Trzy pary odnóży krocznych.
4. Odwłok segmentowany.
5 Odwłok nie segmentowany.
6. Na głowie oczy i czułki.
7. Na głowie oczy, nogogłaszczki i szczękoczułki.
8.Ciało podzielone na głowotułów i odwłok.
3
2
Zadanie 20. [0 – 3]
Wymienione poniżej nazwy zwierząt przyporządkuj do odpowiedniej jednostki systematycznej
wpisując je do właściwej kolumny w tabeli.
Racicznica, pąkle, rurecznik, wypławek ,koral, glista, chełbia, pijawka, pomrów, kiełż, tasiemiec,
owsik
parzydełkowce
płazińce
nicienie
pierścienice
stawonogi
mięczaki
Zadanie 21. [0 – 1]
Które zdanie zawiera błędną informację?
Kręgowce posiadają:
A. szkielet wewnętrzny.
B. układ krwionośny zamknięty.
C. serce po stronie brzusznej.
D. serce po stronie grzbietowej.
Zadanie 22. [0 – 3]
Połącz w pary pojęcia z kolumny A z ich wyjaśnieniami z kolumny B
A
B
a. narząd występujący u owadów służący do
1. bioluminescencja
składania jaj
2. pokładełko
b. gruczoły produkujące lepką wydzielinę
służącą do budowy pajęczyny
3. linienie
c. okresowe zrzucanie starego pancerza w
4. tchawki
miarę wzrostu stawonoga
d. zjawisko wytwarzania światła przez
5. kądziołki przędne
organizmy
6.regeneracja
e. system rozgałęzionych rurek wewnątrz
ciała owada
f. odtwarzanie utraconych części ciała
1……, 2…….., 3…….., 4…….., 5……., 6……….
Zadanie 23 [0 – 4]
Uzupełnij test analogii wpisując w miejscu kropek literę oznaczającą prawidłową odpowiedź.
1. pająk – płucotchawki → rak ………
A. tchawki
B. skrzela
C. płuca
D. powierzchnia ciała
2. ślimak- spiralnie skręcona muszla → małże…..
B. dwuklapowa muszla nie mogąca się zamykać
D. dwuklapowa muszla mogąca się zamykać
A. brak muszli
C. stożkowata muszla
3. tasiemiec – dwóch żywicieli → glista ludzka……..
A. dwóch żywicieli
B. brak żywicieli
C trzech żywicieli
D. jeden żywiciel
4. meduza chełbi-rozmnażanie płciowe → polip chełbi …….
A. rozmnażanie płciowe
C. rozmnażanie płciowe i bezpłciowe
B. rozmnażanie bezpłciowe
D. rozmnażanie płciowe lub bezpłciowe
Zadanie 24. [0 – 2]
Porównaj kijankę żaby z osobnikiem dorosłym wpisując w odpowiednie kolumny podane niżej
określenia:
Woda,
woda i ląd,
płuca,
skrzela,
tak,
nie,
ogon,
kończyny,
Porównanie środowiska życia i cech budowy kijanki i
osobnika dorosłego żaby.
kijanka
osobnik
dorosły
środowisko życia
narząd wymiany gazowej
cechy budowy ciała
narząd ruchu
wyraźna obecność linii bocznej
Zadanie 25. [0 – 1]
Ułóż łańcuch pokarmowy wykorzystując wszystkie organizmy wymienione poniżej:
Sikora bogatka,
dąb szypułkowy,
łasica,
piędzik przedzimek
………………………………………………………………………………………………
Zadanie 26. [0 – 4]
Wymienionym parom organizmów przyporządkuj jedną z podanych współzależności populacyjnych.
1. bocian i czapla
a. drapieżnictwo
2. sokół i wrona
b. konkurencja międzygatunkowa
3. gołąb i człowiek
c. protokooperacja
4. bąkojad i bawół
d. komensalizm
1……., 2……., 3…….., 4……..
Zadanie 27. [0 – 1]
Worki powietrzne są dla ptaków:
A. miejscem przechowywania ptasiego mleczka.
B. narządem wymiany gazowej z krwią.
C. narządem hydrostatycznym.
D. okresowym magazynem powietrza.
Zadanie 28. [0 – 4]
W wolne miejsca w zdaniach wstaw odpowiednie określenia:
dymorfizm płciowy,
bocian,
toki,
rozdzielnopłciowe ,
zagniazdowniki,
gniazdowniki,
okres godowy,
kuropatwa
Wszystkie ptaki są ………………………… . U wielu gatunków, na przykład u bażanta, występuje
……………… ……………………. Czas poszukiwania przez ptaki partnera do rozrodu to
………….. ………….. . Towarzyszą mu skomplikowane rytuały zalotów, czyli ……………….. ,
po godach przystępują do budowy gniazd. Ślepe i bezradne pisklęta to …………...……..…….,jak
np.……………………….. Te pokryte puchem i bardziej samodzielne to ……..…….………… jak
np.……………………. .
Zadanie 29. [0 – 1]
Układ szkieletowy człowieka spełnia w organizmie bardzo liczne funkcje, który zestaw poprawnie je
określa?
I – magazynuje witaminy;
II – jest miejscem przyczepu mięśni;
III – chroni narządy wewnętrzne ciała;
IV –wytwarza komórki krwi;
V – stanowi aktywną część układu ruchu;
VI – bierze udział w przekazywaniu bodźców słuchowych;
A. I, II, IV, VI.
B. II, III, IV, VI.
C. II, IV, V, VI.
D. I, II, III, V.
Zadanie 30. [ 0 - 1]
Zaznacz poprawną odpowiedź. Nagłośnia:
A. umożliwia połykanie pokarmu.
B. bierze udział w artykułowaniu dźwięków.
C. zamyka wejście do dróg oddechowych podczas połykania.
D. buduje aparat ochronny krtani tzw. jabłko Adama
Zadanie 31. [ 0 – 1]
Przyporządkuj wymienionym odcinkom przewodu pokarmowego zachodzące w nich procesy,
wpisując cyfrę obok nazwy narządu .
Jama ustna - …….
1. trawienie tłuszczów, kontynuacja trawienia cukrów i białek
intensywne wchłanianie produktów trawienia.
Żołądek - …….
2. wchłanianie wody, soli mineralnych, niektórych witamin.
Jelito cienkie - ……
3. wydzielanie kwasu solnego oraz początek trawienia białek.
Jelito grube - …….
4. rozdrabnianie i zmiękczanie pokarmu oraz początek
trawienia skrobi.
Zadanie 32. [0- 1]
Odczuwanie silnego bólu zęba oznacza, że bakterie wywołujące próchnicę uszkodziły:
A. wyłącznie zębinę.
B. wyłącznie szkliwo zęba.
C. szkliwo, zębinę i nie dotarły jeszcze do miazgi.
D. szkliwo, zębinę i dotarły już do miazgi.
Zadanie 33. [0 – 1]
Witamina ta uczestniczy w przemianie aminokwasów, wpływa na odporność organizmu. Jej brak
powoduje występowanie drgawek, nadmierną pobudliwość, choroby skóry, zaburzenia przemiany
aminokwasów. Tą witamina jest:
A. B6
B. B9
C. B12
D. PP
Zadanie 34. [ 0 – 1]
Spośród podanych informacji podkreśl cztery te, które dotyczą budowy i funkcjonowania naczyń
włosowatych.
Duża grubość ścian,
cienka warstwa mięśni gładkich
obecność zastawek
bardzo mała grubość ścian
bardzo duża szybkość przepływu krwi
brak warstwy mięśni gładkich
bardzo niskie ciśnienie krwi wewnątrz naczynia
bardzo wysokie ciśnienie krwi wewnątrz naczynia
bardzo mała szybkość przepływu krwi
Zadanie 35 [ 0 – 4]
Wpisz obok zdania tak, jeśli jest ono prawdziwe lub nie, jeśli nie jest prawdziwe.
1. Osierdzie jest błoną, która chroni mięsień sercowy przed urazami mechanicznymi.
2. Między przedsionkiem prawym a komorą prawą występuje zastawka dwudzielna, a
między przedsionkiem lewym a komorą lewą zastawka trójdzielna.
3. Naczynia wieńcowe dostarczają do mięśnia sercowego tlen i składniki pokarmowe.
4. Do przedsionka prawego wpływa krew bogata dwutlenek węgla a do przedsionka
lewego krew bogata w tlen.
Zadanie 36. [0 – 2]
W punktach od 1 do 6 opisano pewne czynności lub zjawiska wynikające z właściwości i funkcji
układu odpornościowego organizmu człowieka. Określ, wpisując w miejsce kropek odpowiednie
cyfry, które z nich są związane z odpornością wrodzoną organizmu a które z odpornością nabytą.
1. Wprowadzenie do organizmu osłabionych lub martwych drobnoustrojów chorobotwórczych.
2. Reakcja obronna, w której uczestniczą leukocyty niszczące antygeny.
3. Wprowadzenie do organizmu gotowych przeciwciał.
4. Pierwsza infekcja organizmu wywołana drobnoustrojami chorobotwórczymi.
5. Wytwarzanie przez organizm substancji o właściwościach bakteriobójczych.
Odporność wrodzona ………………,
odporność nabyta ………………
Zadanie 37. [0 – 1]
Mocz ostateczny zdrowego człowieka powinien zawierać:
A. wodę, mocznik i sole mineralne.
B. wodę, białka i krwinki.
C. wodę, mocznik i cukry.
D. wodę, mocznik i aminokwasy.
Zadanie 38. [0 – 1]
Gigantyzm i karłowatość są najczęściej efektem nieprawidłowego działania jednego z gruczołów
dokrewnych w okresie dzieciństwa i w okresie dojrzewania. Wskaż przyczynę tych zaburzeń
wzrostu?
Gigantyzm
Karłowatość
A. zbyt mała aktywność trzustki
nadmierna aktywność trzustki
B. nadmierna aktywność przysadki mózgowej zbyt mała aktywność przysadki mózgowej
C. zbyt mała aktywność przysadki mózgowej
nadmierna aktywność przysadki mózgowej
D. nadmierna aktywność tarczycy
zbyt mała aktywność tarczycy
Zadanie 39. [0 - 1 ]
Zaznacz na schemacie następujące elementy budowy ucha: błona bębenkowa, kanał słuchowy, nerw
słuchowy, trąbka Eustachiusza, kanały półkoliste
Zadanie 40. [ 0 - 1]
Uporządkuj we właściwej kolejności etapy reakcji organizmu na podanie glukozy:
A. Pobudzenie trzustki do wydzielenia insuliny.
B. Spadek stężenia glukozy we krwi.
C. Zamiana w wątrobie glukozy w glikogen.
D. Podniesienie stężenia glukozy we krwi.
E. Pobudzenie trzustki do produkcji glukagonu.
Etapy reakcji organizmu: ….., ….., ……, ……, ……
Zadanie 41. [0 – 1]
Za pomniejszenie obrazu padającego na siatkówkę oka odpowiada:
A. rogówka i soczewka.
B. źrenica i soczewka.
C. soczewka i siatkówka.
D. soczewka i twardówka.
Zadanie 42. [0 – 1]
Elementami światłoczułymi siatkówki oka, umożliwiającymi widzenie odcieni szarości są:
A. pręciki.
B. czopki.
C. nerw wzrokowy.
D. plamka żółta.
Zadanie 43. [ 0 – 1]
Skrót DNA pochodzi od angielskiej nazwy związku chemicznego będącego nośnikiem informacji
genetycznej. Polska nazwa tej substancji to:
A. Kwas deoksyrybonukleinowy.
B. Kwas rybonukleinowy.
C. Kwas ryboflawinowy.
D. Adenozynodwufosforan.
Zadanie 44. [0 – 1]
DNA tworzą następujące związki chemiczne:
A. Ryboza, kwas ortofosforowy (V), zasady azotowe.
B. Deoksyryboza, kwas ortofosforowy (V), zasady azotowe.
C. Deoksyryboza, kwas ortofosforowy (V), uracyl.
D. Ryboza, kwas ortofosforowy (V), tymina.
Brudnopis