Logistyka zaopatrzenia - Politechnika Poznańska

dr inż. Piotr LUBIŃSKI
Politechnika Poznańska
ul. Strzelecka 11 pok.312
www.fem.put.poznan.pl
[email protected]
 Logistyka
zaopatrzenia
 Logistyka
produkcji
 Logistyka
dystrybucji
 Logistyka
części zamiennych
 Logistyka
wtórnego zagospodarowania
Jest to system logistyczny związany
z rynkiem, stanowi połączenie pomiędzy
logistyką dystrybucji dostawców i logistyką
produkcji w przedsiębiorstwie odbiorcy;
przedmiotem działań logistyki zaopatrzenia
są towary (surowce, materiały pomocnicze
i eksploatacyjne, części z zakupu i towary nabywane
w handlu), które należy udostępnić
przedsiębiorstwu/przygotować, zgodnie
z jego zapotrzebowaniem
Myślenie kategoriami systemowymi – wyjście
poza granice jednego przedsiębiorstwa
Myślenie kategoriami kosztów ogólnych
Trzy zasady zewnętrznego zaopatrzenia:
- zaopatrzenie indywidualne
- zaopatrzenie z zapasu
- dostawa zsynchronizowana z produkcją lub zużyciem
Zaopatrzenie indywidualne
• niskie zaangażowanie kapitału
• niskie koszt magazynowania
• możliwość wystąpienia opóźnień dostaw – może
to być przyczyną:
 opóźnień produkcji
 słabszego wykorzystania potencjału
 wydłużenia czasu dostaw
• stosowana do towarów dostępnych „od ręki”
Zaopatrzenie z zapasu
• nabywanie większych ilości
• większe zaangażowanie kapitału
• większe koszty magazynowe
• problem optymalnej wielkości zamówienia
(jedno zamówienie – wiele dostaw?)
Dostawa zsynchronizowana z produkcją lub zużyciem








dostawa w terminach
zaopatrzenie dzienne (z pojazdów na produkcję)
zapasy zabezpieczające - niskie koszty
konieczność wysokiej niezawodności dostawców
ścisła współpraca dostawca-odbiorca (zmiany w programie
produkcji)
konieczność istnienia/działania systemu planowania i sterowania
dostawami
zaawansowana integracja informatyczna
trzy płaszczyzny:



uzgodnienia ramowe – warunki współpracy
zamówienia ramowe – zapotrzebowanie (tydzień, dzień)
dostawa na wezwanie – ilości, terminy, punkty dostawy
 Polityka
produktu
 Polityka
kontraktacji (polityka
warunków)
 Polityka
komunikacji
 Polityka
zakupów
Kształtowanie produktu
Program zaopatrzenia
• określa jakie grupy towarów będą sprowadzane
do przedsiębiorstwa w okresie objętym planem:
 jakie rodzaje towarów
 w jakich ilościach
 w jakim czasie
• uwzględniamy zmiany:
 w konstrukcji
 materiałowe
 grupa detali - podzespół
• Problem „make-or-bay”
• Koncepcja „modular sourcing” – dostawy oparte o gotowe moduły
zamiast kompletu wielu detali (np. surowe – gotowe klapy do autobusów)
Współpraca z logistyką produkcji – wielkości i terminy
zapotrzebowania na wyroby gotowe są podstawą tworzenia planów potrzeb
materiałowych (surowce, podzespoły..)
Określa związek pomiędzy ceną nabycia
towaru a zakresem świadczeń od strony
dostawcy (możliwość powiązania transportu
dystrybucyjnego i zaopatrzeniowego)
Istotne znaczenie podczas negocjacji
 rabaty
 wielkość partii dostawy
 terminy dostaw i ich wielkość w przedziałach czasu
 transakcje barterowe
EXW – sprzedaż loco zakład, zleceniodawca (kupujący) określa
wszystkie usługi logistyczne, przejmuje wszystkie powstałe koszty
logistyczne; nadawca (sprzedający) „kończy” na załadunku środka
transportu;
ZASADA SAMODZIELNEGO SPROWADZANIA
FOB – sprzedający „odpowiada” za towar aż do jego przejęcia przez
statek; przekazanie towaru (RYZYKA i KOSZTÓW) następuje na burcie
statku
w porcie nadania,
FLA – odmiana FOB z dowolnym przewoźnikiem, w transporcie lotniczym
towar przekazany jest wcześniej niż „na burcie samolotu”
CIF – sprzedający „odpowiada” za wszystko aż do portu przeznaczenia,
dalej kupujący – PODZIAŁ KOSZTÓW LOGISTYCZNYCH
CPT – odpowiedzialność sprzedającego aż do stacji przeznaczenia
odbiorcy ustalonej w umowie
DDP – wszystko: cło, transport, dokumenty celne i przewozowe po stronie
sprzedającego, koszty tych działań w cenie wyrobu;
ZASADA DOSTARCZANIA PRZEZ DOSTAWCĘ
Polityka komunikacji ma wyjaśnić
dostawcy istotę i zamierzenia polityki
zaopatrzenia
• pozyskanie zdolności wytwórczych
• pozyskanie woli świadczenia dostaw
• zapewnienia oferentów co do wywiązywania się
z zawartych umów
• instrumenty polityki komunikacji
„Dni dostawców” (aktualnych i potencjalnych)
Związek pomiędzy kanałami zaopatrzenia a logistyką zaopatrzenia
Dotyczy ustalenia dróg zaopatrzenia, zakupy:
- bezpośrednie
- przez pośredników
- przez hurtownie
- u detalistów
Problem liczby dostawców i ich „geografii”
Koncepcje „single sourcing” i duble sourcing” (just-in-time)
Koncepcja „global sourcing”
- różnice cen
- kursy walut
- mniejsze ryzyko strajkowe
- mniejsza niezawodność dostaw
- wyższe koszty dostaw/transportu
- większa złożoność systemów fizycznych i informatycznych
- koszty koordynacji
- rola i miejsce Spedytora (Operatora Logistycznego)
Jest zlokalizowana pomiędzy logistyką
zaopatrzenia i logistyką dystrybucji, łączy
je ze sobą, obejmuje wszystkie czynności,
które związane są z zaopatrzeniem
procesu produkcji w stosowne towary
(surowce, materiały pomocnicze i eksploatacyjne
oraz półwyroby i części z zakupu)
z przekazywaniem półwyrobów oraz
wyrobów gotowych do obszaru zbytu

W przeszłości – planowanie oddzielnych etapów
produkcji, bez wzajemnego dostosowania ;
konieczność kompensacji zapotrzebowania
poszczególnych etapów przez tworzenie buforów
Jedna dostawa do zaopatrzenia produkcji bezpośrednio
do pierwszego etapu produkcji – decyzje produkcyjne mają
bezpośredni wpływ na logistykę zaopatrzenia

Konieczność spojrzenia systemowego

Myślenie kategorią kosztów
uchwycenie istotnych składników kosztów w logistyce produkcji
obniżenie kosztów produkcji i zapasów
zmniejszenie partii produkcyjnej
częsta zmiana asortymentu
częste przezbrajanie (koszty zapasu a koszty procesy)
LOGISTYKA PRODUKCJI to
SYSTEM PRODUKCYJNY oraz
SYSTEM PLANOWANIA I STEROWANIA PRODUKCJĄ
Struktura procesu a liczba i rozmieszczenie magazynów
w przepływie materiałów i towarów (warunki
techniczne
i ekonomiczne)


Podstawowe typy organizacyjne produkcji:
 PRODUKCJA WARSZTATOWA
 PRODUKCJA POTOKOWA
 PRODUKCJA GNIAZDOWA
Typy produkcji zorientowane na program produkcyjny:
 PRODUKCJA MASOWA
 PRODUKCJA SERYJNA
 PRODUKCJA JEDNOSTKOWA
Rozmieszczenie stanowisk roboczych według
wykonywanych zabiegów
WARSZTAT – jednostka grupująca maszyny
wykonujące rodzajowo podobne zabiegi
Zamówienia wędrują pomiędzy warsztatami zgodnie z technologią
Możliwe powroty do warsztatów
Przerywany transport materiałów
Konieczność składowania pośredniego – rozdzielnia robót
Trudności zsynchronizowania robót i transportu
Zróżnicowanie produktów i wielkości partii produkcyjnych i transportowych
Problem dostosowania zapotrzebowania i struktury zdolności produkcyjnych
Konkurencja celów „dylemat planowania”:
 Czas realizacji zamówienia
 Wykorzystanie zdolności produkcyjnych
Rozmieszczenie systemów roboczych według
podobieństwa technologii obrabianych
wyrobów; podobna kolejność operacji – zasada
przepływu
Produkcja seryjna, rytm produkcji
Ciągły transport materiału
Wymóg dostępności materiału
Przestoje - konieczność zapasów buforowych
 uszkodzenia narzędzi
 przerwy w pracy personelu
Wysokie wymagania niezawodności środków transportu
i przeładunku
Możliwa wysoka automatyzacja systemów i środków
transportu (palety produkcyjne)
Przestrzenne grupowanie jednostek produkcyjnych
o różnych funkcjach – umożliwia to kompletną
obróbkę określonej grupy (rodziny części)
podobnych wyrobów
Elastyczny System Produkcyjny/Montażowy
Grupowanie przestrzenne:







skracanie dróg transportowych
uproszczenie systemów transportu
zwiększenie przejrzystości procesu przebiegu produkcji
uproszczenie planowania i sterowania produkcją
redukcja czasu oczekiwania zamówień
redukcja zapasów
redukcja cykli produkcyjnych
Zadaniem logistyki produkcji jest
zaopatrywanie jednostek produkcyjnych przez
długi czas
w takie określone materiały
Produkcja MASOWA
 wysoka mechanizacja/automatyzacja
 kolejność rodzajów produkowanych
wyrobów
 wielkość serii produkcyjnych
Produkcja SERYJNA
 poważniejszy problem przezbrajania obrabiarek
 ważne planowanie wielkości serii produkcyjnych
 większa elastyczność systemów logistycznych
Produkcja JEDNOSTKOWA
 największa elastyczność systemu logistycznego
 ciągłe zmiany materiału do produkcji:
 rodzajowe
 ilościowe
ZASADA SPROWADZANIA
ZASADA DOSTARCZANIA
Sterowanie zapotrzebowaniem
Sterowanie zużyciem
Samodzielne zaopatrywanie
(pobieranie z magazynu)
Zaopatrywanie z magazynu
(obsługa z magazynu)
Plan produkcji
Podstawa: zużycie materiału w
jednostce produkcyjnej
Kwity pobrania,
pobranie materiału
„Zassanie” materiału przez
stanowiska robocze zależnie od
zlecenia
Kompletacja w magazynie (na zlecenie)
Zakup materiału niezależny od
zleceń
Przekazanie do produkcji
System 2 i 1 pojemnika
Pozostaje w ścisłym związku z typami produkcji;
przedmiotem planowania układu systemu produkcji
jest ustalenie przestrzennego rozlokowania
związanych z określonym miejscem podsystemów
produkcyjnych na z reguły z góry określonej
powierzchni, na której ma odbywać się produkcja
Stopnie szczegółowości:
• Ustalenie wewnątrzzakładowych miejsc dla segmentów
produkcyjnych (wydziały w ramach obszaru)
• Lokalizacja jednostek produkcyjnych w segmentach
(maszyny, stanowiska na wydziale) oraz uporządkowanie
magazynów
Cele rozplanowania układu systemu produkcji:





Minimalizacja kosztu przepływu materiału
Przejrzystość i jednolitość kierunku przepływu materiału
Elastyczność (zmienne wymaganie produkcji)
Stopień wykorzystania przestrzeni
Produkcja warsztatowa:
 maksymalna szczegółowość planowania układu
 lokalizacja magazynu pośredniego (bufor)
 Produkcja potokowa:
 rozmieszczenie jednostek produkcyjnych zgodne z kolejnością obróbki
przedmiotów – brak problemów planowania
 ważna rola magazynów buforowych (liczba, miejsce, powierzchnia)
 Produkcja jednostkowa:
 uwzględnić lokalizację gniazd i stanowisk w tych gniazdach
 istotny wpływ rodzaju wykorzystywanego środka transportu
(np. stanowiska wzdłuż drogi automatycznego środka transportu)
 TRANSPORT
 GOSPODARKA
MAGAZYNOWA
 MAGAZYN
 OPAKOWANIE
 OBSŁUGA
/OPRACOWANIE ZAMÓWIEŃ
TRANSPORT - czynniki kształtujące
wewnątrzzakładowy system transportu:
•
•
•
•
•
materiał
intensywność transportu
trasa transportu
przepisy
typ organizacji produkcji
 potokowa
 warsztatowa
•
•
•
•
koszty
elastyczność
sprzężenie informatyczne (stacjonarne i mobilne)
procesy przeładunkowe
GOSPODARKA MAGAZYNOWA zmniejszenie
zapasów, w połączeniu ze zredukowaniem średnich
cykli produkcyjnych stanowi właściwy cel dla
logistyki produkcji; funkcje magazynów
produkcyjnych:
magazyn zorientowany na produkcję:
 funkcja kompensacyjna – bufor w łańcuchu
 funkcja sortująca – bufor dyspozycyjny
 funkcja zabezpieczająca – bufor w przypadku zakłóceń
magazyn zorientowany na zbyt:
 funkcja zapewniająca elastyczność
 funkcja skracająca czas dostaw
 funkcja substytucyjna
MAGAZYN możliwie mały
Bufor – nie proces magazynowania lecz proces
przemieszczania
• centralne magazyny półfabrykatów – produkcja
warsztatowa
• rozdzielnie robót
• zdecentralizowane magazyny – produkcja gniazdowa
• miejsca odkładcze przy stanowiskach
OPAKOWANIE – funkcje:
 magazynowa
 transportowa
 manipulacji
 zmechanizowanej
 zautomatyzowanej
 identyfikacji, samozliczeniowość
 problem dostępności:
 rozmieszczenie i ukierunkowanie detali
 częściowo składana ścianka
OBSŁUGA/OPRACOWANIE ZAMÓWIEŃ - zapewnienie przepływu
informacji związanych z przepływem materiałów i towarów;
realizacja przepływu informacji, który towarzyszy fizycznemu
zaopatrzeniu w materiały do produkcji, generuje to zamówienia
dla transportu
- rodzaj środka transportu,
- miejsce przejęcia,
- ilość towaru,
- miejsce docelowe
i magazynowania
- ilość do magazynowania lub wydania
Zamówienia wewnętrzne:
 produkcyjne
 związane z logistyką
Nadawanie terminów dla zamówień produkcyjnych
OBSŁUGA ZAMÓWIEŃ
Rodzaje informacji:
 poprzedzające
 towarzyszące
 potwierdzające
Rosnąca integracja obszarów – przepływ informacji oparty o
wspólną bazę danych
Rosnące uzależnienie – funkcja jednego obszaru automatycznie
wywołuje działania innego
Dla produkcji na indywidualne zlecenie/zamówienie proces
obsługi zamówienia obejmuje śledzenie drogi zamówienia przez
system produkcyjny
Jest to system powiązany z rynkiem;
łączy logistykę produkcji
przedsiębiorstwa z logistyką
zaopatrzenie nabywcy; obejmuje
wszystkie czynności, które mają związek z
zaopatrzeniem klienta w wyroby
handlowe (bezpośrednio z produkcji
lub z magazynów zbytu)