Logistyka

Logistyka
Grzegorz Jokiel
Termin logistyka używany jest
w kilku znaczeniach



jako dyscyplina naukowa, teoria
jako konkretna działalność obejmująca
gospodarkę materiałową, eksploatację,
serwis, transport, infrastrukturę,
jako filozofia zarządzania zjawiskami i
procesami rzeczowymi (przepływem
dóbr), oparta na zintegrowanym ich
ujmowaniu
Trzy generalne obszary (skale)
zainteresowania logistyki:



mikrologistyka
mezologistyka – procesy logistyczne w układach
współdziałających ze sobą organizacji gospodarczych,
najczęściej zorganizowanych w łańcuchy dostaw lub
sieci logistyczne;
makrologistyka - (np. eurologistyka); w jej ramach
można dość dowolnie określać różne modelowe
układy i zakresy logistyczne, jeżeli jest to potrzebne
do dokonania odpowiednich analiz przepływu dóbr od
źródeł ich pozyskania poprzez kolejne fazy
przetwórstwa, aż do miejsc finalnego popytu
DEF 1
Pojęcie mikrologistyki jest bliskie pojęciu
zarządzania logistycznego


Logistyka to jednolity proces, na który składa
się przedmiot zaopatrywania (materiały,
urządzenia, sprzęt), czynności (określenie
potrzeb, dostawa, rozdział) oraz funkcje
(organizowanie, planowanie, wykonawstwo,
kontrola)
[1] Abt S.: Zarządzanie Logistyczne w
przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 1998, s.
15.
DEF 1a
Pojęcie mikrologistyki jest bliskie pojęciu
zarządzania logistycznego


Zarządzanie logistyczne składa się z formułowania
strategii, planowania, sterowania i kontroli
(odbywającego się w sposób efektywny i
minimalizujący globalne koszty) procesów przepływu i
magazynowania surowców, zapasów produkcji w
toku, wyrobów gotowych, i odpowiednich informacji,
od punktu pozyskania do miejsc konsumpcji, w celu
jak najlepszego dostosowania się do potrzeb klienta i
ich zaspokojenia
[1] Abt S.: Zarządzanie Logistyczne w
przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 1998, s. 21.
DEF 2
Pojęcie mikrologistyki jest bliskie pojęciu
zarządzania logistycznego


Logistyka obejmuje planowanie, koordynację i
sterowanie przebiegiem,
w aspekcie zarówno czasu jak i przestrzeni,
realnych procesów, w których realizacji
organizacja jest uczestnikiem, w celu
efektywnego osiągania celów organizacji
[1] Krawczyk S.: Logistyka w zarządzaniu
marketingiem , Wyd. AE Wrocław, 2000, s.
33.
DEF 2a
Pojęcie mikrologistyki jest bliskie pojęciu
zarządzania logistycznego


Zarządzanie logistyczne jest działalnością kreującą
całościową koncepcję przedsięwzięć logistycznych,
uwzględniającą ich przebieg zarówno w
przedsiębiorstwie jak i u partnerów, oraz koordynację
realizacji tej koncepcji przez odpowiednio
przyporządkowane jednostki organizacyjne z
wykorzystaniem właściwych instrumentów kierowania
i kontroli
[1] Krawczyk S.: Logistyka w zarządzaniu
marketingiem , Wyd. AE Wrocław, 2000, s. 37.
DEF 3
Pojęcie mikrologistyki jest bliskie pojęciu
zarządzania logistycznego


Logistyka to proces strategicznego zarządzania
zaopatrzeniem, przechowywaniem i transportem
materiałów, części oraz gotowych produktów (wraz z
odpowiednią dokumentacją) w ramach organizacji
oraz poprzez jej kanały marketingowe, zapewniający
maksymalizację obecnych i przyszłych zysków oraz
najbardziej efektywną realizację zamówień
[1] Christopher M.: Logistyka i zarządzanie
łańcuchem podaży, Wydawnictwo Profesjonalnej
Szkoły Biznesu , Kraków 1998,s . 11.
DEF 3a
Pojęcie mikrologistyki jest bliskie pojęciu
zarządzania logistycznego


Zarządzanie logistyczne to proces zarządzania
przepływem i składowaniem dóbr i
materiałów, począwszy od źródła ich
pozyskania do punktu ich ostatecznej
konsumpcji (zużycia) oraz związany z nim
przepływ informacji
[1] Compton H.,K., Jessop D.: Dictionary of
Purchasing and Supply Management, Pittman,
London, 1995, s. 111.
Cele logistyki

Głównym celem zarządzania logistycznego
jest zapewnienie sprawnego i efektywnego
przepływu materiałów i wyrobów gotowych w
określonych systemach logistycznych

[1] Sołtysik M.: Zarządzanie logistyczne.
Akademia Ekonomiczna w Katowicach,
Katowice 2000, s.8.
Definicja 7W (ang. 7R)
Celem działań (czynności) logistycznych jest
dostarczenie:
 1) właściwemu klientowi,
 2) właściwych produktów,
 3) we właściwej ilości,
 4) we właściwej kondycji,
 5) we właściwym miejscu,
 6) we właściwym czasie,
 7) po właściwych kosztach.
[1] Transport i spedycja w handlu zagranicznym, pod red. Szczepaniaka T., PWE, Warszawa 2002, s. 344
Trzy podstawowe zadania
stawiane logistyce



podporządkowanie działalności
logistycznej wymogom obsługi klienta,
koordynację przepływu produktów od
źródeł zaopatrzenia (surowców,
materiałów do produkcji i wyrobów
gotowych) do konsumentów,
minimalizację kosztów tego przepływu.
Powszechnie znane określenia
opisujące zadania i cele logistyki


logistyka gwarantuje właściwy produkt,
na właściwym miejscu, we właściwym
czasie, po optymalnych kosztach,
logistyka oznacza zarządzanie procesem
fizycznego przepływu dóbr i związanych
z nimi informacji w kanale logistycznym
Cztery fazy rozwoju logistyki




Faza startu i budzenia się logistyki (połowa lat 50.)
Faza definiowania i konceptualizacji teorii logistyki
oraz pierwsze próby jej zastosowania w praktyce
(lata 60. i początek lat 70.).
Faza zmian priorytetów i kreowania podstawowych
wymiarów zintegrowanej logistyki (druga połowa lat
70. i pierwsza połowa lat 80.)
Faza dynamicznego rozwoju logistyki jako
zintegrowanej koncepcji zarządzania
przedsiębiorstwem i układu powiązań rynkowych –
strategiczne znaczenie logistyki
Wzrost kosztów logistycznych w
kosztach całkowitych produktów


transportu, magazynowania,
opakowania, serwisu, dystrybucji
rosnący rezerwuar oszczędności w
obszarze logistyki (np. strategiczna
przewaga kosztowa)
Wszechobecność logistyki


Turystyka i jej upowszechnienie wraz z kolejami
żelaznymi, telegrafem i telefonem (Thomas
Cook)
deregulacja i demonopolizacja rynku
transportowego w wielu krajach, ograniczanie
barier przewozowych (cła, kontyngenty, kontrole
graniczne), szybszy i tańszy przepływ informacji umożliwiły opłacalną organizację przestrzenną
produkcji
Czas … czas … czas



Czas nabiera wymiaru finansowego dla
każdego z nas. Każda chwila życia wiąże się z
opłatą za korzystanie
(a jeszcze lepiej określić to jako dostęp do …)
z radia, telewizji, internetu, opieki medycznej,
ochrony życia i mienia przez policję oraz
świadczeń wielu innych instytucji
LOGISTYKA administracyjna, medyczna
(standaryzacja usług, sal itp.)
Afrykańskie poczucie czasu
[1] Rifkin J.: Wiek dostępu – nowa kultura hiperkapitalizmu, w której płaci się
za każdą chwilę życia Wydawnictwo Dolnośląskie Wrocław 2003
Istota logistyki
Podstawowym zadaniem Logistyki jest osiągniecie
optymalnego poziomu gotowości dostaw,
optymalnego zaangażowania kapitałowego oraz
optymalnej redukcji kosztów.
Z zadania tego wynika, że logistyka jest odpowiedzialna
za koordynowanie planów poszczególnych wydziałów,
pionów funkcjonalnych
Logistyka sprawuje funkcje sterujące i kontrolne w
stosunku do komórek liniowych
Immanentne konflikty celów i
zadań logistyki
Konflikty celów 1
Potrzeby marketingowe:
• duże ilości zapasów wyrobów gotowych w
celu szybkiego zaspokojenia potrzeb
konsumentów
• szeroki asortyment produktów gotowych,
składowanych blisko nabywców
• rozbudowana sieć dystrybucji, tak aby
produkty mogły być szybko dostarczane
odbiorcom
Konflikty celów 2
Potrzeby produkcji:
• mały asortyment produktów w celu
ułatwienia produkcji długookresowej,
• duże zapasy surowców i produkcji w
toku,
• efektywne przepływy materiałów
pomiędzy operacjami
Konflikty celów 3
Potrzeby zaopatrzenia:
 małe zapasy materiałowe
 zakupy u tych samych sprawdzonych
dostawców
 zakupy ilości standardowych w normalnym
trybie
 wielkość zakupów dostosowana do
optymalnych partii dostaw (rabaty, promocje)
Konflikty celów 4
Potrzeby finansistów:
• małe zapasy,
• mała liczba zakładów i materiałów
• duże ilości produkcji w celu obniżenia
kosztów
• produkowanie na zamówienie
Podejście funkcjonalne
Logistyka zaopatrzenia




Koncepcje zarządzania sferą zaopatrzenia
materiałowego –np. marketing zakupów
Analizy: „Make or buy” (produkować
czy kupić), ABC, XYZ
Modele sterowania zapasami
materiałowymi - statystyczne,
optymalizacyjne, dynamiczne
Systemy zaopatrzenia bezzapasowego
Marketing zakupów

Koncepcja użycia metod
marketingowych przez kupującego
została wylansowana w połowie lat 70tych. przez P. Kotler’a i S. Levy’ego.[1]
Według tych autorów marketing zawsze
dotyczył zarówno sprzedaży jak i
zakupu, ponieważ odnosi się on do
wymiany i jej optymalizacji z punktu
widzenia obu stron.
[1] Kotler/Levy (1973) s. 54-59
Służby zaopatrzenia






To „organ słuchu” w przedsiębiorstwie
posiadają bezpośrednią styczność z rynkiem
(w tym przypadku zaopatrzeniowym,
„wcześniejszym”)
odpowiedzialne za przenikanie (dyfuzję)
image’u firmy do otoczenia
Duży wpływ na wyniki finansowe
przedsiębiorstwa
Nie mogą być gorzej przygotowane do
negocjacji niż służby marketingowe
dodtawcy
Warunkują działanie firm na rynkach gdzie
przewagę ma dostawca (podaż) – historycznie PRL
i gospodarka niedoboru, kryzysy naftowe 1972-3, ale i obecnie
rynki stali, materiałów budowlanych, kryzys naftowy 2004, braki
surowcowe związane z boomem w Chinach i in.
Marketing zakupów Mix




Przedmiot zakupu
Źródło zakupu
Koszt nabycia
Komunikacja otoczeniem
Def. Marketingu zakupów
J Lefebvre definiuje marketing zakupów jako
ogół decyzji i działań podejmowanych w celu
wykorzystania szans oferowanych przez
otoczenie zaopatrzeniowe i zrealizowania
dzięki temu celów globalnych firmy. Polega on
na badaniach rynku zaopatrzeniowego i
określaniu strategii zakupu.[1]
[1] Lefebvre (1979) w: Jaworska (1989) s.
527.
Przedmiot zakupu
Działania nakierowane na zewnątrz przedsiębiorstwa:

badania rynku zaopatrzeniowego,

przygotowanie, realizacja i kontrola dostaw materiałowych pod
względem ilości, jakości, terminu itp.
Działania nakierowane na wnętrze:

normalizacja i standaryzacja materiałowa,

unifikacja materiałowa,

modularyzacja,

akceptacja tańszych, lub łatwiej dostępnych substytutów,

modyfikacja wymagań technicznych w stosunku do zakupywanych
materiałów, podzespołów itp.,

dział zaopatrzenia powinien też być inicjatorem wykorzystywania
nowych produktów wchodzących na rynki zaopatrzeniowe.
Wyodrębnienie materiałów strategicznych ABC/XYZ, Make or buy
Źródło zakupu

techniki segmentacji rynku,
horyzontalnej i wertykalnej (producent,
pośrednik, wielu jeden, blisko daleko, duży mały itp.)


wyboru pomiędzy zewnętrznymi
źródłami dostaw, a własną produkcją, w
oparciu o analizę make or buy,
budowanie trwałych sieci
kooperacyjnych, łańcuchów dostaw
Koszt nabycia
Kost nabycia = cena + koszt transportu + koszt
przyjęcia materiałów do przedsiębiorstwa (np.
kontroli jakości, ilości itp.) + kosztów pozyskania
informacji (np. badań rynku) + koszt obsługi prawnej
umowy + koszt reklamacji + koszt fakturowania i
wiele, wiele innych składników
Relacja jakość cena (koszt nabycia)
Rabaty ilościowe, wartościowe, lojalnościowe, skonto,
promocje, okazje, wyprzedaże, licytacje itd.
Dopłaty za ekspresowy czas dostawy, małą ilość,
niestandardową ilość, konfekcję do innych opakowań,
niestandardową partię transportową itd.
Komunikacja z otoczeniem
Aktywna postawa służb zaopatrzenia. - częste kontakty
z innymi działami przedsiębiorstwa oddziałują one na
kierunki i sposoby produkcji,
Kontakty z dostawcami - dyfuzja image’u firmy do
otoczenia (styl korespondencji, redakcja umów,
aparycja, kontakty nieformalne, dotrzymywanie
słowa, solidne płatności itd. - szeroko rozumiana
jakości działania przedsiębiorstwa)
Promocja zakupów : reklama, marketing bezpośredni,
przetarg, imprezy targowe itd.
Analiza „Make or buy”
(produkować czy kupić)
Startegiczne decyzje o outsourcingu lub
insourcingu (integracji „w tył” lub „w
przód”) zależne od stopnia zapewnienia:
 zdolności produkcyjnych
 ekonomicznej opłacalności wytwarzania
wewnątrz firmy
 jakości materiałów
 bezpieczeństwa dostaw,
Wykorzystanie analizy cyklu życia
produktu firmy w obszarze zaopatrzenia
materiałowego
Wprowadzenie
produktu na
rynek
Wzrost
sprzedaży
Etap
dojrzałości
Spadek
sprzedaży
Łączna
sprzedaż
na rynku
Czas
Analiza ABC
oparta na metodzie Pareto
1
Podział asortymentów materiałówych na trzy
grupy pod względem wartości w kosztach
zakupu ogółem (budżecie zaopatrzenia)
Grupa A – drogie, lub masowo kupowane
Grupa B – średnio drogie, lub zakupywane w
znacznych ilościach
Grupa C – tanie, lub kupowane w małych
ilościach
Analiza ABC
Udział w kosztach zakupów ogółem
70-80%
A
15-20%
ok. 5%
15-20%
B
ok. 35%
C
50-70%
Ilość indeksów asortymentów materiałowych
2
Analiza ABC
3
Skumulowana wartość w kosztach zakupu ogółem
100%
A
B
C
70-80%
15-20%
ok. 55%
100%
Ilość indeksów asortymentów materiałowych
Analiza XYZ



materiały z grupy X – duża dokładność prognoz
zapotrzebowania (poprzez to uzyskuje się czas na
zapewnienie bezpieczeństwa dostaw), albo łatwo
dostępne na rynku
Materiały z grupy Y - prognozy zużycia wykazują
pewną niedokładność, czyli pojawiają się odchylenia
od poziomu zapotrzebowania, albo dostępność na
rynku zaopatrzeniowym cechuje się nieregularnością,
np. wykazuje wahania sezonowe.
Materiały z grupy Z - zapotrzebowanie bardzo trudno
jest zaprognozować (np. części zamienne do
maszyn), albo trudno je kupić na rynku
zaopatrzeniowym (np. pojawiają się na nim
nieregularnie)
Złożenie analiz ABC i XYZ
A
X
B
C
Just in Time
Systemy
bezzapasaowe
Y
Z
Materiały strategiczne
– indywidualne
systemy sterowania
zaopatrzeniem
Materiały „wąskiego
gardła” –
indywidualne systemy
sterowania
zaopatrzeniem
zakupy na magazyn
Modele sterowania zapasami
materiałowymi
Modele statystyczne
Modele optymalizacyjne
Modele dynamiczne
1.
2.
3.


model poziomu zapasu wyznaczającego moment
zamawiania
model stałego cyklu zamawiania
Oraz systemy bezzapasowe