POZ1.2011.Panstwo.a.gospodarka

POZ:
Przedsiębiorczość, Organizacja i Zarządzanie
Wykład 1: Państwo a gospodarka
Wojciech St. Mościbrodzki
[email protected]
Państwo w gospodarce

Po co istnieje państwo?





koncepcja teistyczna – nadanie przez absolut (Boga, Tao, Harmonię Kosmosu)
koncepcja patriarchalna – państwo jako spuścizna po "domenie władcy"
koncepcja marksistowska – państwo jako metoda podziału pracy i własności
koncepcja umowy społecznej:
• Platon: twór idealny
• Arystoteles: twór ewolucyjny (utylitarny)
• Cyceron: państwo rzymskie vs barbarzyńcy
• Hobbes: "dziki" stan natury samoobrona jednostki  umowa społeczna 
władca (niepodważalny)
• Locke: "semi-altruistyczny" stan natury  społeczeństwo  umowa
społeczna  władca (odwoływalny)
koncepcja władzy (Webera) – państwo jako aparat utrzymania władzy
Czym właściwie jest państwo

Ujęcie polityczne:




Ujęcie prawne:



konwencja z Montevideo 1933: stała ludność+stała władza+terytorium+zdolność
do wchodzenia w relacje
państwo konstytuowane na drodze umowy: państwo jest państwem, gdy jest
uznawane przez inne kraje
Ujęcie socjologiczne:


Przymusowa organizacja, wyposażona w atrybuty władzy i zapewniająca
ochronę interesów ludności
Samowystarczalna, zorganizowana społeczność podlegająca władzy (św.
Tomasz)
Naturalna i racjonalna organizacja społeczna ludzi (Arystoteles)
państwo jako umowa społeczna
Ujęcie ekonomiczne:

państwo jako podmiot gospodarczy
Formy istnienia państw

Reżim = system organizacji stosunków władzy z obywatelami:




demokratyczny
autorytarny
totalitarny
System państwa:


monarchia
• konstytucyjna
• absolutna
• parlamentarna
republika
• arystokratyczna
• demokratyczna
Funkcje państwa

Państwo istnieje, aby zapewniać realizację interesu grupy obywateli
Instrumenty polityki ekonomicznej państwa

polityka celna


polityka alokacyjna:


stopy procentowe, stopa rezerw obowiązkowych, operacje otwartego rynku,
polityka kursowa
polityka fiskalna:



subwencje, dotacje, zakazy i nakazy, ceny regulowane
polityka pieniężna (monetarna):


cła, taryfy, kontyngenty
wpływy: podatki, cła,
wydatki: budżet (dziura budżetowa, dług publiczny), obsługa długu, inwestycje
rządowe
polityka społeczna:

kultura, bezrobocie, zrównoważony rozwój
Budżet państwa

Budżet państwa:


Dochody (podatki, cła, pożyczki)
Wydatki (…)

Co to jest deficyt budżetowy?

Czy budżet musi "się zgadzać"?

Co to jest dług publiczny?
Budżet (przychody): Podatki


Po co nam podatki?
Formy podatków:






Kryterium: wysokość
• Stałe (stała wysokość)
• Liniowe (stała stopa)
• Progresywne (stopa rosnąca)
• Degresywne (stopa malejąca)
Kryterium: podstawa
• Pogłówne, Podymne, Poradlne / łanowe, Dochodowe, Obrotowe
Kryterium: miejsce płacenia
• Bezpośrednie (płacone państwu): PDOF, CIT, rolny, leśny, spadkowy
• Pośrednie (podatnik płaci go niebezpośrednio): VAT, akcyza
Cła
Prywatyzacja (prywatyzować, czy nie?!)
Pożyczki
Przedsiębiorca a podatki

Zobowiązania przedsiębiorcy (DzGOF):




Obowiązkiem podatnika jest:




Ubezpieczenie społeczne – ZUS
Podatek dochodowy – PDOF
VAT
Prowadzenie ewidencji
Deklarowanie wpłat
Wpłacanie
Wady i zalety podatków



VAT
PIT/CIT
obrotowy
Budżet: Wydatki

Ubezpieczenia społeczne

Edukacja

Ochrona zdrowia

Przemysł strategiczny

Administracja

Rolnictwo
Wartość

Jak mierzyć wartość dóbr?


Czy dobra mają określoną (obiektywną) wartość?



Marks: wartość bierze się z pracy robotników
Czy wartość może być probabilistyczna?


paradoks wody i diamentu
wartość nominalna i wartość realna factoring
Skąd się bierze wartość?


wartość pieniężna, wartość wymienna
wartość kuponu loterii, wartość w warunkach niepewności
Czy wartość można dyskontować?

obligacje i weksle
Pieniądz

Czym jest pieniądz:


ekwiwalent towarów i usług w gospodarce
Jakie są funkcje pieniądza:







transakcyjna (środek wymiany dóbr)
obrachunkowa (wyznacznik wartości)
płatnicza (oddzielenie w czasie transakcji i przepływu dóbr)
tezauryzacyjna (gromadzenie wartości)
motywacyjna (wpływ na zachowanie)
państwotwórcza (denar Mieszka I)
unifikująca (euro!)
Krótka historia pieniądza

Rozwój pieniądza:







pieniądz pierwotny – wymiana barterowa
pieniądz kruszcowy – pieniądz metaliczny (złoto, srebro)
pieniądz monetarny (poświadczona autorytetem państwa moneta)
pieniądz papierowy ("bank note") – pieniądz zobowiązaniowy
pieniądz bankowy – pieniądz wirtualny (mnożnik pieniądza)
pieniądz niewymienialny na złoto
pieniądz elektroniczny
Kto i dlaczego "robi" pieniądz

Skąd się bierze pieniądz?



Rola banku centralnego
Rola banków komercyjnych
Inne instytucje finansowe

Czy banki są wypłacalne?

Bankowy mnożnik kreacji pieniądza

Ile powinno być pieniędzy

Kursy walutowe

Co to jest wartość pieniądza i kto ją ustala
Kto uczestniczy w grze rynkowej

Rynek:






Rola państwa:




Państwo
Inne państwa (!)
Samorządy
Przedsiębiorcy / firmy
Osoby fizyczne (klienci i producenci indywidualni)
stabilizacja: gospodarki i społeczeństwa
alokacja: środków produkcji
redystrybucja: dochodu
Instrumenty państwa:



stopa podatkowa
stopa procentowa
zasady systemowe