socjologia organizacji – s

SOCJOLOGIA ORGANIZACJI – S. PILIPIEC
Człowiek jest istotą społeczną. Człowiek współżyje z innymi ludźmi, współżyjąc realizuje
różne swoje potrzeby. Człowiek jest istotą zorganizowaną.
-rodziny, rody
-szczepy, plemiona
Ludzie łączą się w więzy kulturowe.
-terytorium, ludność, władza
Decyduje: płeć, wiek, zawód.
Stratyfikacja- hierarchia społeczna, podział na klasy, klasa średnia.
Wspólnoty wtórne- powstałe w celu zaspokojenia potrzeb.
Organizacja – całość dzieląca się na części i pochodzenia tych części.
Socjologia administracji jest nauką szczegółową administracji.
SOCJOLOGIA
COMTE
1838 „ Kurs filozofii pozytywnej”
Według Comta socjologia to nauka szczytowa, będąca podstawą polityki, edukacji i
wszystkich innych zachowań społecznych. Korzysta z dorobku nauk niżej od niej
położonych, czyli z matematyki, astronomii, fizyki, chemii i biologii.
SOCJO ( socius)- społeczeństwo
LOGIA (logo)- wiedza
Socjologia dzieli się na : ogólną, szczegółową.
Socjologia ogólna – ta część która ma budować teorie, dostarczać aparatu pojęciowego,
socjologia spekulatywna.
Socjologia szczegółowa – empiryczne:
- socjologia organizacji
- socjologia administracji
- polityki
- ekonomi
-medycyny
-wojskaw
- kultury
SOCJOLOGIA ORGANIZACJI
1. Teoria struktury społecznej
2. Teoria zmiany społecznej
3. Teoria zachowania społecznego jednostki
4. Teoria zachowania społecznego grupy
Funkcje socjologii, związane z celami, realizowane, zamierzone
1. f. diagnostyczna (opisowa)
2. f. prognostyczna
3. socjotechniczna
Socjologia organizacji obejmuje badania nad organizacjami, ale i bada procesy
organizacyjne, czyli analizuje, klasyfikuje struktury oraz formy różnych organizacji,
instytucji społecznych. Analizuje interakcje i stosunki społeczne.
1
Teoria struktury:
1. podział horyzontalny
Grupy społeczne
2. Podział wertyfikalny
Struktury
społeczne
3 modele sukcesu zawodowego:
1. indywidualistyczny
2. kolektywistyczny
3. dziedziczny
1.
A.
B.
C.
Faza TEOLOGICZNA
FETYSZYZM – modlenie się do przedmiotów
POLITEIZM – faza wielu bogów
MONOTEIZM – wiara w jednego boga
Fetyszyzm  wspólnota pierwotna  ród, plemię, szczep, horda
Społeczeństwo niewolnicze
Politeizm  państwo
Feudalne (stany) szlachta, duchowieństwo, chłopi
Kasty
Monoteizm  wiara w jednego boga- świat jako plan boży (średniowiecze).
2. faza METAFIZYCZNA – odwołanie do przyrody, fizyki
SOCJALISTYCZNE - nierówność
wobec prawa
KAPITALISTYCZNE
Społeczeństwo przemysłowe
Równość wobec prawa,
kultura masowa dostępna dla każdego.
3. faza POZYTYWNA  wolno rynkowa  społeczeństwo postindustrialne,
informacyjne.
I. Budowa organizacji
Władza zwierzchnia
FORMY PAŃSTWA
II. Reżim
III .Ustrój administracyjno
polityczny
- terytorialny
2
1. Monarchia : absolutna, parlamentarna ( tradycja)
2. Republika – władza z wyboru, kadencyjność
3. Dyktatur – brak odpowiedzialności, charyzma
II Reżim polityczny
1. demokratyczne – wielość partii, wartości obywatelskie
1) parlamentarno gabinetowy
2) prezydencki
3) komitetowy ( szwajcarski)
2. Nie demokratyczne:
- autorytarne
- totalitarne
III Ustrój Administracyjno terytorialny:
1. Jednolite ( unitarne)
2. Złożone:
a) Federacyjne – państwo związkowe, jedno państwo
b) Konfederacyjne – związek państw, NATO, UE.
Autonomia państwa
STRUKTURA SPOŁECZNA
GRUPY
KLASY
KLASA- element kwalifikacji, jest osiągana, nie dana, duży przepływ między klasami,
dochód osiągany, łączy się ze stylem życia.
GRUPA SPOŁECZNA ‡ tłum
1. trwałość
2. pewien formalizm
3. interakcje społeczne
4. świadomość samokategoryzacji – umiejętnośc przypisania siebie do grupy.
Cechy charakterystyczne:
1. wytwór grupy
2. obraz grupy
3. normy grup ( normy prawne, ustawy, regulamin, moralność)
normy zwyczajowe
normy obyczajowe
Podział grup społecznych:
1) Wielkość : małe, wielkie
2) Typ więzi: pierwotne (rodzina), wtórne
3
3) Formalizm
4) Sposób wejścia do grupy, uzyskania członkostwa : exluzywne, inkluzyjne ( bez
barier)
5) Według zadań : celowe, wspólnotowe
Społeczeństwo,
kontekst społ.
rodzina
Role
społeczne
Matka,
ojciec, syn,
mąż, żona
STUDENT
GRUPA
SYSTEM
STRUKTURA
RODZINA
ORG.
RODZINNA
Pokrewieństwo, Etos, prawo
powinowactwo rodzinne
Uniwersytet
Szkolnictwo
Wyższe
Hierarchia
wykształcenia
praca
Pracownik
Pracodawca
Firma
Wolny rynek Podział pracy,
Organizacja
pacy
religia
Wierny,
Ksiądz
Kościół,
Parafia
Organizacja
Kościelna
Hierarchia
kościelna
polityka
Obywatel
Państwo
Organizacja
państwowa
Hierarchia
władzy
nauka
KULTURA
Zwyczaje,
obyczaje,
prawo,
regulamin
Etos pracy,
Prawo
pracy,
regulamin
pracy
Dekalog,
prawo
kanoniczne
Kultura
polityczna,
prawo,
Konstytucja
Organizm  Aparat  mechanizm
Władza państwowa: państwowa, samorządowa
ELITA :
- pozytywna (pomaga)
- negatywna ( egoista, nie pomaga)
AUTORYTET:
- Prestiż ( społeczne uznanie)
- Respekt ( obawa + szacunek)
Teoria zmiany społecznej:
a) Rozwój społeczny  postęp
b) Regres
1. wspólnota pierwotna
2. społeczeństwo niewolnicze 
3. społeczeństwo federalne
4. społeczeństwo kapitalistyczne
5. społeczeństwo postindustrialne
struktura pierwotna
struktury wtórne
( wspólnota)
( zrzeszenie)
4
- element osobisty
- element rzeczowy
Zmiana społeczna:
-rewolucja ( gwałtowna zmiana, burzy się porządek)
- ewolucja ( reformuje się system) Wielka Brytania
- transformacja
Teoria psychologiczna rewolucji:
a) deprywacja aspiracyjna
b) deprywacja kryzysowa
c) deprywacja nożycowa
Organizacja jako pewna całość, będąca rezultatem pewnych działań lub zadań, albo w
znaczeniu czynnościowym jako proces doprowadzenia jakąś rzecz do stanu zorganizowania.
1. rezultatowa organizacja  a) atrybutowe
b) rzeczowe
2. czyn zorganizowany
Organizacyjna cecha jakiegoś przedmiotu , np.; organizacja społeczna miasta.
W znaczeniu rzeczowym, czyli sama rzecz zorganizowana, np.: związek zawodowy,
partia polityczna.
Gr ‡Org
Organizacja jest taką rzeczą, która ma sztuczną, konwencjonalną genezę. Powstała przez
świadome, celowe działanie człowieka, spełnienie oczekiwań, działań.
ORGANIZACJA
1. system – system społeczny nakierowany na osiąganie celów, np.: ludzie, urządzenia,
normy, stosunki.
2. Instytucja- organizacja, pewien wyodrębniony typ instytucji społecznej, politycznej,
militarnej
3. Grupa cel, wtedy kiedy grupa społeczna zmierza do wyraźnie obranego celu,
zbiorowy skoordynowany wysiłek.
Społeczeństwo to zbiorowość powiązanych ze sobą jednostek w przestrzeni międzyludzkiej.
W ujęciu psychologicznym - społeczeństwo to psychiczny związek ludzi związane ze
świadomością, że się do ludzi należy, że się podlega władzy, dlatego, że ona czerpie siłę nie z
przemocy lecz podporządkowane są władzy.
5
Społeczeństwo
Złożone zbiory
społeczne
Proste zbiory
społeczne
Zbiorowiska,
np.: terytorialne
(mieszkańcy)
Kategorie
społeczne:
demograficzne
(płeć, wiek,
stan cywilny)
-zawodowe
Typ
osobowości:
Aktywny
Bierny
Odważny
Tchórzliwy
Grupy
społeczne
Zbiorowość o
wspólnej
kulturze:
Naród, plemię,
grupy etniczne
Grupa
pierwotna
RODZINA
I.
II.
III.
IV.
Zbiór osób o
podobnym
zachowaniu
TŁUM
zbiegowisko
Aktywność społeczna funkcjonuje tak, że ludzie działają
Zachowanie
Działanie
Czynność społeczna  działanie społeczne
Weber
cz. ludzkie
Czynności odruchowe
-------------------------------- linia graniczna
Czynności społeczne
1. tradycjonalne- czynności już społeczne, nawyk, związany z czynnościami
powtarzalnymi, stałymi, odruch
2. emocjonalne – dokonywane pod wpływem gwałtownego uczucia, miłość, gniew
3. racjonalne – świadome, rozumowe
zasadniczo racjonalne – samo działanie
zasadniczo celowe – środek +cel, świadomie i celowo chce osiągnąć swój cel
6
Czynności prawne
Oświadczenie woli
Skutek prawny
P, Z, U  ST. Poz
Kontakt Społeczny – para działań społecznych, przelotny, nietrwały.
Interakcja społeczna – ciągłość sekwencji wzajemnych działań ( rozmowa, kłótnia).
Stosunek społeczny – wielość interakcji.
V.
VI.
VII.
Cechy stosunku społecznego:
1. wielość interakcji
2. trwałość
3. normatywna regulacja
4. pozycja społeczna – status, prawa i obowiązki
5. rola społeczna
I. Stosunek społeczny
- pozycja społeczna ( status społeczny)  student
- rola społeczna
 wykładowca
II. Środowisko społeczne – Jednorodny zbiór stosunku społecznego (P+R)
 środowisko studenckie
 środowisko pracowników naukowo-dydaktycznych
Endogamia- przeciwieństwo, mezalians, zachowanie polegające na szukaniu parnerów we
własnym środowisku.
III. Krąg społeczny  inne typowe pozycje
Student  starosta  członek rady wydziału UMCS  członek senatu UMCS
IV.
Konglomerat pozycji
Student  pracownik  mąż
Wykładowca 
V.
prawnik
ojciec
Adwokat,
Radca prawny,
Sędzia
Sekwencja pozycji  kariera zawodowa
Uczeń  student  adm.
Kawaler  mąż
Oś czasowa
7
Administracja
Zamknięta
Administracja
Otwarta
-kierownik departamentu
kierownik
z zewnątrz
Naczelnik
Kierownik
urzędnik
Starszy referent
Awans poziomy
VI.
Organizacja społeczna – zintegrowany zbiór pozycji i stosunków społecznych
realizujący wspólnie jakieś istotne społeczne funkcje, tworzący spoistą całość,
odróżnialną od innych podobnych całości.
Awans:
- Indywidualistyczny – docenienie siebie, profesjonalizm
- Kolektywistyczny – kariera zależy od znajomości
- Dziedziczny – związane z hierarchią zawodu.
1.
2.
3.
4.
Więź społeczna – identyfikowanie się jednostki z grupą, zdolność do współdziałania
Komponenty
styczność przestrzenna
styczność psychiczna
styczność społeczna
wzajemne oddziaływanie
POZYTYWNE  przekonywanie
NEGATYWNE  przymus
KAPITAŁ LUDZKI
 KAPITAŁ SPOŁECZNY
8
LUDZIE
CELE I
ZADANIA
społeczny podsystem
organizacji
STRUKTURA
FORMALNA
URZĄDZENIA
TECHNOLOGIA
techniczny
podsystem organizacji
Struktura hierarchiczna
Podział w organizacji
1) gospodarstwo domowe OIKOS  życie prywatne  wspólnota
2) styl życia prywatnego i publicznego  AGORA  społeczeństwo obywatelskie
3) Życie publiczne  EKLESIA  ZRZESZENIE
(WŁADZA)
Wspólnota
(elementy pierwotne)
1. spontaniczność
2. przestrzenne skupienie
3. cele  ogólne
4. więź społeczna  osobista
Intymna
5. stosunek człowieka  organizacja
stosunek uczuciowy
zrzeszenie
1. refleksyjność
chęć działania
2. nie wymaga przestrzenności
3. cele  konkretne, precyzyjne
4. więź  charakter przedmiotowy
rzeczowy
5. człowiek  organizacja
stosunek rozumowy, racjonalny
Kultura organizacji  Materialna, Niematerialne (Duchowa)
1) Idee  Poglądy  Wiedza, Przekonania
2) Wartości
 Normy społeczne

normy prawne
 Język, gesty
 zgodne ‡ niezgodne
System norm
 powst. w procesie stanowienia prawa
Społecznych
 sankcja państwowa
NORMA
1) OPIS
2) OCENA
3) POWINNOŚĆ  NAKAZ
ZAKAZ
DOZWOLENIE
normy moralne
 dobre ‡ złe
 powst. spontanicznie,
religijnie, koran
 sankcja zewnętrzna grupy
wewnętrzne wyrzuty sumienia
HIPOTEZA  adresat +
Dyspozycja  Z
Sankcja  Dolegliwość
normy obyczajowe
 wypada ‡ nie wypada
 tradycja
 sankcja zewnętrzna grupy
normy zwyczajowe
 wypada ‡ nie wypada
9
 tradycja
 brak sankcji
normy religijne
 1. prawne  prawo kanonicznie
2. moralne  dekalog ‡ niegrzeczne
3. obyczaj  organizacja mszy
Wartości kultury
ZNAKI
NATURALNE
SZTUCZNE
(konwencjonalne)
SYMBOLE
ZBIÓR SYMBOLI
JĘZYK
Kultura Euroatlantycka
I. filozofia grecka
II. Prawo rzymskie
III. Etyka chrześcijańska  prawa i wolności człowieka i obywatela
NORMA KULTUROWA  INSTYTUCJA  ORGANIZACJA:
TECHNICZNY
 przedsiębiorstwo
Firma
LUDZKI
 pracownik
załoga
Przedsiębiorstwa
KAŻDY ZARABIA NA SWOJE UTRZYMANIE  PRACA
KAŻDY STUDENT POWINIEN SIĘ UCZYĆ  NAUKA UCZELNIA
 student
 wykładowca
 pracownik
administracyjny
Relacja struktury organizacyjnej
SKALA MAKRO
SKALA MIKRO
ORGANIZACJA PAŃSTWA
SPOŁECZNOŚĆ
KULTURA PRAWNA
ORGANIZACJA
Normy prawne
GRUPA SPOŁECZNA
Kultura organizacyjna,
10
statutowe, regulaminowe
prawo powszechne > prawo wewnętrzne
obowiązujące
KULTURA
PRAWNA
SYSTEM
PRAWA
ŚWIADOMOŚĆ
PRAWNA
PORZĄDEK
PRAWNY
POCZUCIE
PRAWNE
Świadomość prawna:
wiedza o prawie ( znajomość prawa)
ocena
postawa
postulaty wobec prawa
1.
2.
3.
4.
POZYTYWNE POSTAWY + :
1. Akceptacja + :
a) Legalizm (zasadnicza)
b) Konformizm ( celowościowa)
2. Dezaprobata -:
a) Oportunizm
NEGATYWNE POSTAWY -:
1. Akceptacja +:
a) Dewiacje
2. Dezaprobata - :
a) negatywizm
b) nonkonformizm ( manifestujące, odrzuca normę)
Autorytet praw:
1. prestiż
2. respekt
Kultura organizacyjna – zbiór norm wartości, które są charakterystyczne dla danej
organizacji, pewien sposób działania, wykonywania zadań.
Sposób działania indywidualny:
1. Indywidualista
2. Grupa
3. Poziom uniwersalny, kolektywny
globalny
11
1. Artefakty – sztuczne twory danej kultury :
- fizyczne
- behawioralne
- językowe (mity, legendy)
Behawioralne – sposoby zachowania charakterystyczne dla danej kultury , rytuał,
ślubowanie.
Fizyczne – namacalne twory kultury: godło, odznaka
3. normy i wartości
4. założenia kulturowe
Funkcje kultury organizacyjnej:
1. Funkcja integracyjna – łączy wokół grupy artefaktów tych samych wartości
2. funkcja percepcyjna – postrzeganie, mentalność człowieka
3. funkcja adaptacyjna – polega na tym, że organizacja pomaga przystosować się do
zmian.
SOCJALIZACJA- wdrążenie jednostki do życia w społeczeństwie
1.
2.
3.
4.
Dyscyplina
Cele
Rola społeczna
Umiejętności
Kultura kształtowania osobowości.
1. Teoria behawioralna  instrumentalne uczenie się
2. Teoria psychoanalityczna :
1) id – natura, suma nabytych genetycznie popędów
2) superego - kultura
3) ego – kompromis między naturą, a kulturą
3. Teoria symbolicznego interakcjonalizmu:
1) treść życia, myślenia
2) zdolność uczenia się treści
 jaźń:
1. „Ja”  zdolności, umiejętności
2. „Mnie”  lekcja oportunizmu społecznego
Motywacja w organizacji – polega na zachęceniu innych by zachowywali się zgodnie z
naszą wolą.
- Czynniki indywidualne związane z 1 osobą
- Organizacyjne – związane z miejscem w hierarchi w organizacji
- Środowiskowe – związane z otoczeniem organizacji.
1. samorealizacja
2. szacunek
12
3. przynależność
4. bezpieczeństwo
5. potrzeby fizjologiczne: jedzenie, spanie
Teoria motywacji Herzberga:
1. Czynniki motywacyjne – Motywatory – powodujące zadowolenie lub brak
zadowolenia.
zadowolenie‡ brak zadowolenia
2. czynniki higieniczne – powodujące niezadowolenie lub brak niezadowolenia
niezadowolenie ‡ brak niezadowolenia
Ad 2. Czynniki powodujące brak niezadowolenia:
1. wynagrodzenie
2. relacje międzyludzkie – stosunki między członkami grupy  lobbing
3. warunki pracy
4. polityka firmy
Ad 1. Motywatory:
1. osiągnięcia ( list pochwalny, stypendia)
2. uznanie
3. nagroda
4. zwiększenie satysfakcji
Struktura organizacyjna
Struktura zadaniowa – według umiejętności, kompetencji.
13
Patologia w administracji – odstępstwo od norm, społeczne cierpienie:
- korupcja
- nepotyzm.
Socjologia administracji
Socjologia ---------------------- ------------------------Nauki administracyjne
Socjologia organizacji
Socjologia administracji ---------------------------- Socjologia administracji
14