Lekcja 3: Bez współpracy ani rusz!

Lekcja 3: Bez współpracy ani rusz!
Cele lekcji w języku ucznia/uczennicy
1.
2.
3.
4.
CEL
Wskażę, do jakich grup należę, i określę, jakie płyną z tego korzyści
Wymienię typowe role grupowe i rozpoznam je w swoim otoczeniu;
Określę, od czego zależy dobra atmosfera i współpraca w grupie;
Zareaguję w sytuacjach, w których nie chcę zaaprobować konkretnych zachowań czy decyzji grupy.
Podstawa programowa gimnazjum/liceum
1.1) omawia i stosuje zasady komunikowania się i współpracy w grupie (np. bierze udział w dyskusji, zebraniu,
wspólnym działaniu); 1.4) wyjaśnia na przykładach, jak można zachować dystans wobec nieaprobowanych
przez siebie zachowań grupy lub jak im się przeciwstawić; 2.1) podaje przykłady zbiorowości, grup, społeczności
i wspólnot; charakteryzuje rodzinę i grupę rówieśniczą jako małe grupy.
Podstawa programowa ma charakter kumulatywny, a zatem zapisy z PP dla gimnazjów obowiązują w liceum bez
konieczności powtarzania zapisu w PP.
Przebieg zajęć
Wprowadzenie (5 min)
„Szukaj swego” (praca w grupach). Zaproponuj uczniom udział w krótkiej zabawie, w czasie której wszyscy
muszą zachować absolutne milczenie. Przyklej uczniom do pleców przygotowane wcześniej kółka lub kwadraty
w czterech kolorach. Zrób to tak, by żaden z uczniów nie wiedział, jaki znak ma na plecach. Zadaniem
uczestników zabawy jest jak najszybsze podzielenie się na cztery grupy, zgodnie z kolorami znaczków na
plecach. Uczniowie mogą sobie pomagać, nie mogą jednak się do siebie odzywać. Gdy wszyscy znajdą swoje
grupy, omówcie krótko ćwiczenie – zwróć uwagę, że tylko z pomocą innych można było wykonać to zadanie.
Zadanie. 1 . „O współpracy i liderach (minidyskusja) (10 min)
Zainicjuj dyskusję na temat zachowań i postaw, które sprzyjają realizacji wspólnego zadania, oraz takich, które
to utrudniają. Warto zapisywać spostrzeżenia uczniów na tablicy podzielonej na dwie części: Jakie zachowania
pomagają? Jakie zachowania przeszkadzaj¹?
Zadanie 2. . „Nie, bo nie” (miniscenki) (15 min)
Poproś uczniów, by jeszcze raz krótko wymienili korzyści, jakie wynikają z bycia członkiem jakiejś grupy.
Podkreśl, po wypowiedziach uczniów, że choć w grupie jest zdecydowanie raźniej, czasami możemy znaleźć się
w sytuacji, kiedy nie wszystko, co się w niej dzieje, nam się podoba. Wtedy stajemy przed wyborem –
postępować wbrew sobie, ale zgodnie z innymi w grupie, czy też zdystansować się od działań, których nie
możemy zaakceptować. Możemy np. odmówić udziału, zaproponować inne rozwiązanie, odwrócić się na pięcie
lub… zmienić grupę. Zaproponuj teraz uczniom, by w trzyosobowych grupach przećwiczyli te strategie,
odgrywając miniscenki (możesz sam wymyślić tematy scenek lub zachęcić uczniów w zespołach do wybrania
sytuacji, w których będą się dystansować od tego, co proponuje grupa). Gdy wszyscy uczniowie w grupach
odegrają poszczególne strategie, poproś ich o krótki komentarz do tego ćwiczenia i zapytaj, jak się czuli,
odmawiając udziału w jakimś działaniu.
Zadanie 3. Jakie role odgrywamy w grupach (scenki) (15 min)
Zaproponuj uczniom udział w grze „Jedziemy na wycieczkę", która ilustruje różne role podejmowane przez
członków grupy.
Dwanaścioro uczniów wychodzi na środek, pozostali pełnią funkcję obserwatorów. Każdy otrzymuje dokładną
instrukcję, kogo i co ma obserwować, np.: „Twoim zadaniem jest obserwowanie Krzysia P. Zanotuj na kartce
jego zachowanie i wypowiedzi. Staraj się odgadnąć, jaką rolę odgrywa“.
Aktorzy będą grali role członków koła geograficzno-turystycznego, którzy wygrali właśnie prestiżowy konkurs i
w nagrodę otrzymali fundusze na daleką podróż. Mają przy tym do wyboru trzy możliwości. Mogą udać się:



dżipami do Azji;
samolotem do Rio de Janeiro;
żaglowcem do Nowej Zelandii.
Zadaniem członków koła turystycznego jest ustalenie:
1. dokąd chcą pojechać?
2. jakie zadania muszą wykonać (mają tylko pieniądze, resztę muszą załatwić sami)?
3. kto i w jakim terminie podejmie się realizacji tych zadań?
Każdy uczeń otrzymuje karteczkę ze swoją rolą (nie zdradza jej innym aktorom):
SZEF. Czuwa nad przebiegiem pracy grupowej, czasem przerywa innym, podsumowuje wynik obrad: „Wróćmy
do tematu“, „To dobry pomysł, żeby każdy wziął coś na siebie“, „Nie możemy się rozejść, zanim czegoś nie
ustalimy“. Zachęca innych, ma jasną wizję celu.
EKSPERT. Wszystko wie, udziela informacji, czasem mądrzy się nadmiernie: „Jeżeli chcemy jechać do Azji, to
trzeba się zaszczepić na...“, „Pamiętajcie, że w tej szerokości geograficznej...“.
STRAŻNIK. Zwraca uwagę na zasady współpracy i normy moralne: „Nie przekrzykujmy się", „Nasz czas się
kończy“, „Zadania powinny być rozdzielone sprawiedliwie, a nie po kumotersku“.
MEDIATOR. Pomaga innym dogadać się ze sobą: „Powiedz, o co ci chodzi“, „Spróbujmy się jakoś dogadać“,
„Dlaczego nie chcecie zrozumieć jego argumentów“.
KRYTYKANT. Krytykuje, zrzędzi, we wszystkim szuka słabych punktów: „Nic nam z tego nie wyjdzie“, „Tam jest
za zimno/gorąco“, „To, co mówisz, nie ma sensu“.
BUNTOWNIK. Nie chce się podporządkować decyzjom innych, buntuje się zwłaszcza przeciwko władzy szefa i
większości: „On nie ma prawa za wszystkich decydować", „Ja się wyłączam, nienawidzę grupowych wycieczek“.
POMYSŁOWY DYZIO. Ma mnóstwo pomysłów i chętnie dzieli się nimi, choć nie zawsze równie chętnie je
realizuje: „Możemy to zrobić na pięć różnych sposobów“.
PODWYKONAWCA. Nie wymyśla sam zadań, ale odpowiedzialnie i chętnie je wykonuje: „Mogę to wziąć na
siebie“.
BŁAZEN. Wygłupia się, rozśmiesza, obraca w żart poważne problemy: „Nie jedziemy do Azji, bo niedawno w
Himalajach yeti zeżarł wszystkie zapasy grupie polskich turystów“.
SIEROTKA. Martwi się, że sobie nie poradzi, nie bardzo rozumie, czego inni od niego oczekują: „Jak ja spakuję
ubrania do plecaka?“, „Kto mi pomoże zapytać o...“.
LUZAK. Nie ma ochoty włączać się w dyskusję, o
KOZIOŁ OFIARNY. W razie trudności lub niepowodzenia grupy zawsze okazuje się, że to jego wina. Zwykle jest
izolowany, często lekceważony, czasami ośmieszany.
Wszyscy aktorzy siadają w kręgu na środku klasy i przez kilka, kilkanaście minut zachowują się zgodnie z
instrukcją. Nie ujawniają odgrywanej przez siebie roli! Omów z uczniami odegraną scenkę. Obserwatorzy
powinni podzielić się swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi zachowań poszczególnych aktorów. Uczniowie
powinny ustalić odgrywane przez nich role. Zapisz je na tablicy i dopasuj do grających. Aktorzy mogą
opowiedzieć o swoim stosunku do czy budzi ich sympatię, jakie są jej, roli, w którą przyszło im się wcielić
przyjemne, a jakie niemiłe strony itp.