SOCJOLOGIA dr Jagoda Mrzygłocka

SOCJOLOGIA
dr Jagoda MrzygłockaChojnacka
DANE KONTAKTOWE
Jagoda Mrzygłocka-Chojnacka
e-mail: [email protected]
www: http://www.ioz.pwr.wroc.pl/Pracownicy/Mrzyglocka/
Konsultacje:
wtorek: 11-13
czwartek: 15-17
pokój 407 w B1
WARUNKI ZALICZENIA
Test zaliczeniowy: pytania zamknięte jednokrotnego wyboru, pytania
typu prawda-fałsz, możliwe pytania otwarte.
(ilość pytań ok. 25- do zaliczenia niezbędne udzielenie prawidłowej)
odpowiedzi na ponad połowę pytań
Możliwość zdobycia ekstra punktów za przeczytanie jednego z
tekstów które zamieszczone zostaną na mojej stronie internetowej i
omówienie go podczas konsultacji.
PLAN WYKŁADÓW
Zagadnienia wstępne – przykład „eksperyment więzienny”; przedmiot i zarys
wykładu, organizacja zajęć, sposób zaliczenia
Rzeczywistość społeczna (I) – socjalizacja, role społeczne i kontrola
społeczna. Mechanizmy procesu socjalizacji. Pozycje i role społeczne. Instytucje i
mechanizmy kontroli społecznej. Systemy normatywne, sankcje, konformizm.
Stabilność i zmiana w porządku społecznym.
Rzeczywistość społeczna (II) - grupa społeczna i kapitał społeczny. Pojęcie
grupy i więzi społecznej. Zbiorowość a grupa społeczna. Typy i odmiany grup
społecznych. Społeczność lokalna. Kapitał społeczny.
Rzeczywistość społeczna (III) – kultura: wartości, normy, symbole.
Rozumienie kultury. Pojęcie i sfery kultury. Kategorie kultury, kultura masowa i
popularna. Kultura symboliczna - wartości, normy i symbole. Wartości
„materialistyczne” i „post-materialistyczne”.
PLAN WYKŁADÓW
Organizacje i instytucje społeczne (model „biurokracji”). Instytucja a
organizacja. Socjologiczne rozumienie instytucji, typy i rodzaje instytucji.
Podejście instytucjonalne w socjologii. Teoria biurokracji.
Socjologia organizacji
Nowoczesność i rozwój społeczny. Klasyczne socjologiczne teorie rozwoju i
zmiany społecznej Kryteria rozwoju społecznego. Nowoczesność w ujęciu
socjologicznym.
Globalizacja i „późna nowoczesność”. Globalizacja i procesy globalizacji w
różnych dziedzinach. Pojęcie „nowej lokalności”. Koncepcje społeczeństwa
ponowoczesnego: „późna” i „płynna” nowoczesność, społeczeństwo „ryzyka” i
„społeczeństwo sieciowe”.
Podsumowanie wykładu
WPROWADZENIE DO WYKŁADU,,EKSPERYMENT WIĘZIENNY”
„Stanfordzki eksperyment więzienny” (Stanford Prison Experiment – SPE),
zbadanie psychologicznych skutków symulacji życia więziennego (grupa
psychologów uniwersytetu Stanford pod kierownictwem Philipa Zimbardo w 1971
roku)
,,Eksperyment Milgrama”- badający posłuszeństwo wobec autorytetu
https://www.youtube.com/watch?v=7R7nKdDmQJk
https://www.youtube.com/watch?v=XZQk3qbJERQ
WPROWADZENIE DO WYKŁADU,,EKSPERYMENT WIĘZIENNY”
„Stanfordzki eksperyment więzienny” (Stanford Prison Experiment – SPE), zbadanie psychologicznych
skutków symulacji życia więziennego (grupa psychologów uniwersytetu Stanford pod kierownictwem
Philipa Zimbardo w 1971 roku)
jednostkowe
charaktery
(strażników i
więźniów)
Co jest
ważniejsze
oczekiwania
dotyczące ról
społecznych
(wpływ „sytuacji
więziennej”)
wnioski:
ludzie (zdrowi psychicznie) w specyficznych warunkach mogą wcielać się w role „oprawców” i
„ofiar”
odgrywanie ról społecznych może wpływać na kształtowanie się zachowanie (i osobowości)
jednostki, zwłaszcza wtedy, gdy nie ma ona możliwości porzucenia roli lub gdy rola społeczna
nie pozwala jej na swobodę postępowania.
WPROWADZENIE DO WYKŁADU,,EKSPERYMENT WIĘZIENNY”
problemy etyczne:
czy uczestnicy byli poinformowania o wszystkich celach badania
brak reprezentatywności próby (tylko mężczyźni)
„sztuczny” charakter sytuacji badania;
duże znaczenie tego eksperymentu ?
(warunki instytucjonalne wpływają na relacje społeczne) m.in. dla funkcjonowania
domów opieki dla starszych lub niepełnosprawnych itp.;
ROLE SPOŁECZNE I KONTROLA
SPOŁECZNA - CZY JESTEŚMY
„WOLNI” W SPOŁECZEŃSTWIE?
kontrola społeczna - „termin pierwotny” w socjologii (stosuje się go do wyjaśniania
zjawisk społecznych, ale się go nie definiuje)
→ ogólnie to mechanizmy wymuszające współdziałanie, utrzymujące i stabilizujące
porządek społeczny;
jedno z najstarszych pojęć w socjologii
ewolucja znaczenia pojęcia „kontroli społecznej”
przed II WŚ– społeczeństwo dominuje nad jednostką, kontrola społeczna ma charakter
zamierzony, normy społeczne stanowią „szkielet” społeczeństwa, celem kontroli jest
harmonijne funkcjonowanie społeczeństwa, a nie przywracanie ładu społecznego
po II WŚ – rola jednostki, nacisk na mechanizmy, które przywracają ład społeczny a
nie go kreują, kontrola jako reakcja na zachowania odbiegające od norm,
przeciwdziałanie dewiacjom (akcent na „kontrolującą” / opresywną rolę instytucji).
KONTROLA SPOŁECZNA
A KONFORMIZM
(DOSTOSOWANIE SIĘ DO INNYCH)
dostosowywanie własnego zachowania i myślenia do zachowania i myślenia
„innych” (grupy, społeczeństwa);
dlaczego jesteśmy konformistyczni (dlaczego zachowujemy się tak jak inni):
naśladowanie (imitowanie) innych;
obawa kary (głównie ze względu na świadomość jej nieuchronności);
dążenie do akceptacji (uznania) przez „innych” - dlaczego?:
→
→
gdyż jest to związane z naszą samooceną, budową i funkcjonowaniem
naszej tożsamości społecznej;
a także związane jest z głęboką potrzebą „bycia z innymi”
PO CO NAM SOCJOLOGIA?
Z kim kojarzy się socjolognajczęściej z ‘gadającą głową’ w
serwisach informacyjnych,
komentująca z miną mędrca
ostatnie wydarzenia.
Kim zatem jest socjolog?
Socjolog jest w [pewnym] sensie
szpiegiem. Jego zadanie stanowi
jak najściślejsze meldowanie o
pewnym społecznym terenie. To
inni – bądź on sam, lecz już nie w
roli socjologa – będą musieli
decydować, jakich posunięć należy
na tym terenie dokonać.
[Berger 1997: 15]
PO CO NAM SOCJOLOGIA?
Socjolog ma w sobie wrodzoną
nieufność do tego, co widać na
pierwszy rzut oka.
patrzy na ludzi ….
Co jest głównym zadaniem
socjologii?
nieustanne dziwienie się
światu i pytanie ‘dlaczego’?
nie uznawanie za
wystarczającej odpowiedzi
‘bo tak to już po prostu jest’.
nie zadowalanie się
oczywistym.
i widzi jednostki, grupy społeczne,
procesy, mechanizmy i zależności.
PO CO NAM SOCJOLOGIA?
Co daje nam socjologia?
Pozwala patrzeć na społeczeństwo z innych punktów widzenia niż
nasz własny, a tym samym mieć świadomość występujących różnic
Pozwala ocenić efekty działań, zawsze biorąc pod uwagę fakt, iż
każda zmiana społeczna może się powieść, ale może też wywołać
skutki niepożądane.
Uczy krytycznego myślenia
Pełni także rolę praktyczną: edukacyjną i instrumentalną rola w
rozwiązywaniu problemów
PRZEDMIOT SOCJOLOGII
Socjologia zajmuje się badaniem ludzi.
Konkretnie badaniem interakcji i relacji jakie zachodzą między nimi
Nie jest psychologią. O ile psychologia stawia w centrum jednostkę i jej
przeżycia o tyle socjologia pyta o to co dzieje się między ludźmi.
PRZEDMIOT SOCJOLOGII
Socjologia bada i proste interakcje między ludźmi
(rozmowa, zachowanie na randce czy sytuację w której studenci proszą o
przesunięcie terminu egzaminu;-)
i te bardziej złożone, jak: analizowanie organizacji, funkcjonowania
społeczeństw i relacji między społeczeństwami.
Socjologowie skupiają się na tym jak ludzie razem żyją.
Socjologia- nauka badająca reguły wspólnego życia.
ich tworzenie, przekazywanie, trwanie
ich łamanie
NAUKA O SPOŁECZEŃSTWIE
Nie prezentuje ona poglądów, jak rzeczy powinny wyglądać, lecz zajmuje
się stanem zastanym. Co więcej, jest czymś wykraczającym poza opinię na
temat tego stanu.
Socjologia jest nauką o życiu społecznym i podobnie jak inne dziedziny
wiedzy ma swoje logiczno-empiryczne podstawy. Znaczy to, że
przyjmowane przez nią twierdzenia muszą być (1) zrozumiale i (2) zgodne
ze stanem faktycznym
Jako nauka posiada:
przedmiot swoich dociekań, badań, opisu
adekwatne do jego badania narzędzia
sposób w jaki podchodzi do opisu badanych zjawisk - metodologię.
SOCJOLOGIA A „WIEDZA POTOCZNA”
Każdy człowiek ma pewną wiedzą o tym jak jest skonstruowany świat społeczny go
otaczający
Na świat społeczny patrzymy z perspektywy małego wycinka rzeczywistości, z jakim
mamy bezpośrednio do czynienia
Wiedza potoczna tworzy się poprzez wymianę doświadczeń
Cechy wiedzy potocznej
nabywamy ją „samoistnie”
wiąże się ona z ograniczonym zasięgiem ludzkiej obserwacji
jej elementem jest nie tylko rozum, ale i emocje i, w związku z tym, rzadko jest
neutralna
zawiązana jest z wartościowaniem; mówi, co dobre, a co złe
ma tendencja do uogólniania „cała dzisiejsza młodzież”
przesiąknięta jest stereotypami, upraszcza, jest sztywna i odporna na zmiany
MĄDROŚCI LUDOWE W SŁUŻBIE SOCJOLOGII
Czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał.
Jednostka w chwili narodzin jest nie wie nic o normach, wartościach, jak trzeba się
zachowywać, nie zna języka i nie wie do czego służy klamka. Tego wszystkiego
musi się nauczyć. Ten proces przyswajania wiedzy niezbędnej do funkcjonowania w
ramach społeczeństwa nazywamy socjalizacją.
Kruk krukowi oka nie wykole.
przyjmuje się, że socjologia zajmuje się grupami społecznymi, czyli zbiorowościami
ludzi, połączonych więzią, mających poczucie tożsamości, kontaktujących się z
członkami grupy częściej niż ze światem zewnętrznym. Każdy przynależy do
różnych grup, a socjologia dzieli te grupy według rozmaitych kryteriów. Jednym z
najważniejszych jest przynależność (własne-obce). Stosunek do grup własnej i obcej
jest łatwy do przewidzenia. Przysłowiowe kruki zapewne należą do jednej grupy,
stąd ich sympatia i lojalność wobec siebie.
MĄDROŚCI LUDOWE W SŁUŻBIE SOCJOLOGII
Teoria socjalizacji i teoria kapitału
społeczno-kulturowego
O rolach społecznych i relacjach
między płciami
''Czym skorupka za młodu
nasiąknie, tym na starość traci''
,,Baba bez brzucha jak garnek bez
ucha”
,,Niedaleko pada jabłko od jabłoni”
''Dobra zona tym się chlubi, ze gotuje,
co maż lubi''.
O walce o władze małych grupach
''Gdzie kucharek sześć, tam nie ma
co jeść''
O kluczowej roli konsensusu
społecznego
,,Zgoda buduje, niezgoda rujnuje''
Na co on się rewanżuje: ,,Gdy mąż
zony nie bije, to jej wątroba gnije''
O nierównościach społecznych
,,Bieda temu dokuczy, kto się za
młodu nie uczy”
,,Bieda biedę rodzi”
MĄDROŚCI LUDOWE A WIEDZA
SOCJOLOGICZNA
Polacy to malkontenci
→ Diagnoza Społeczna 2015 r.
84 % Polaków uznaje, że miniony rok w ich życiu był udany, zaś
odsetek pozytywnie oceniających całe swoje dotychczasowe życie
sięgnął 81,2%.
Polacy nie oszczędzają
→ Diagnoza Społeczna 2015 r.
Dziś oszczędza 45% Polaków. 15 lat temu – 24%