Pytania

KOD: …………..
KONKURS PRZEDMIOTOWY Z BIOLOGII
dla uczniów gimnazjów województwa lubuskiego
10 marca 2012r. – zawody III stopnia (finał)
Przed Tobą test, który składa się z zadań otwartych. Udzielaj odpowiedzi
w miejscach do tego przeznaczonych w taki sposób, by Komisja bez przeszkód
mogła odczytać zawarte w nich informacje.
Pracuj bardzo spokojnie i uważnie. Na rozwiązanie wszystkich zadań
masz 90 minut.
Powodzenia!
Zadanie 1.
Tkanki roślinne zbudowane są zarówno z żywych, jak i martwych komórek. Martwe komórki
są ważnym elementem strukturalnym i funkcjonalnym rośliny.
A. Wśród poniższych funkcji tkanek zaznacz znakiem X te trzy, w których martwe
komórki pełnią ważną rolę.
I.
wzmacniają młode, rosnące części roślin ……………………………………
II.
magazynują produkty fotosyntezy …………………………………………..
III.
przewodzą wodę i sole mineralne…………………………………………….
IV.
okrywają łodygi o budowie wtórnej …………………………………………
V.
przewodzą produkty odżywcze ……………………………………………..
VI.
okrywają powierzchnię liści…………………………………………………
VII.
wzmacniają stare nierosnące części roślin……………………………………
B. Do wszystkich wybranych funkcji dopisz prawidłowe nazwy tkanek.
1
Zadanie 2.
Na rysunku przedstawiono kwiaty rośliny owadopylnej i wiatropylnej.
A. Który z kwiatów jest wiatropylny? Uzasadnij wybór jednym argumentem.
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
B. Nazwij część kwiatu, w której wytwarzane są ziarna pyłku. Zaznacz je strzałką na obu
rysunkach.
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 3.
Na rysunku przedstawiono mięsisty owoc wiśni.
A. Podaj nazwę owocu wiśni.
…………………………………………………………………………………………………...
B. Określ, z jakich elementów słupka kwiatu wiśni powstają części owocu oznaczone na
rysunku jako 1. i 2.
1: ………………………………………………………………………………………………...
2: ………………………………………………………………………………………………
2
Zadanie 4.
Wykres przedstawia zależność liczebności gatunków A, B, C od kwasowości gleby.
A.
Który z gatunków może być uznany za najlepszy gatunek wskaźnikowy? Uzasadnij
swój wybór.
……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………….
Zadanie 5.
Schemat przedstawia zasadę funkcjonowania ekosystemów.
A. Wyjaśnij, jaką rolę pełnią reducenci w obiegu materii w ekosystemie.
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
B. Podaj nazwy dwóch grup organizmów, które mogą być reducentami.
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
3
Zadanie 6.
Schemat przedstawia wymianę gazową w pęcherzyku płucnym.
A. Podaj cechę budowy pęcherzyka płucnego, która umożliwia sprawną wymianę gazową
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
B. Nazwij proces, dzięki któremu może zachodzić wymiana gazowa.
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 7.
Na schematach przedstawiono klatkę piersiową człowieka w czasie wdechu i wydechu.
Podaj nazwę mięśni, których skurcz powoduje zwiększenie objętości klatki piersiowej
podczas wdechu.
1) …………………………………………………………………………………………..
2) ……………………………………………………………………………………………
Zadanie 8.
Organami pełniącymi funkcje wydalnicze u człowieka są nerki, płuca i skóra.
Przyporządkuj każdemu organowi wszystkie wydalane przez niego szkodliwe i zbędne
produkty przemiany materii, wstawiając cyfry przy określonym organie:
I. dwutlenek węgla
II. mocznik
III. woda
nerki – ……………………
skóra – ……………………… płuca – ……………………
4
Zadanie 9.
U człowieka kręgosłup jest osią ciała oraz jego główną podporą. Zbudowany jest z kręgów.
A. Przy każdym z pięciu przedstawionych kręgów wpisz nazwę odcinka kręgosłupa, do
którego on należy.
B. Jaką nazwę nosi kręg oznaczony cyfrą 2?
……………………………………………………………………………………………...........
Zadanie 10.
Przeprowadzono następujące doświadczenie:
do czterech probówek nalano po 10 ml roztworu białka kurzego. Następnie do każdej z nich
dodano roztwór pepsyny z dodatkiem różnych związków chemicznych, tak jak przedstawiono
to na rysunkach. Probówki odstawiono na około 1 godzinę w temperaturze 37°C, a następnie
zbadano ich zawartość.
Ustal, w której probówce doszło do strawienia białka. Odpowiedź uzasadnij.
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………….
5
Zadanie 11.
Serce to pompa, która wprawia w ruch krew.
Oceń zdania dotyczące funkcjonowania tego narządu, wpisując obok każdego z nich literę P –
zdanie prawdziwe lub literę F – zdanie fałszywe.
Serce pobudzane jest do regularnych skurczów przez impulsy elektryczne
powstające w układzie przewodzącym serca.
Skurcz przedsionków wypycha krew do komór, po czym zastawki przedsionkowokomorowe zamykają się.
Skurcz komór powoduje wypchnięcie krwi do przedsionków, po czym zastawki
przedsionkowo-komorowe otwierają się.
Rozkurcz serca powoduje, że krew napływa z żył do przedsionków: do prawego
odtlenowana powracająca z ciała, a do lewego utlenowana krew z płuc.
Zadanie 12.
Poniżej wymieniono nazwy hormonów produkowanych w organizmie człowieka.
* testosteron * progesteron * glukagon * adrenalina * estrogen * tyroksyna *parathormon
Wybierz i wpisz we wskazane miejsca po jednym hormonie tak, aby prawidłowo określał
funkcje, jakie pełni w organizmie.
A. mobilizuje organizm do wysiłku fizycznego –…………………………………………
B. utrzymuje ciążę –……………………………………………………………………….
C. warunkuje drugorzędowe cechy płciowe męskie –………………………………........
D. przyśpiesza przemianę materii w organizmie –………………………………………..
Zadanie 13.
Realizacja odruchu bezwarunkowego zachodzi w łuku odruchowym, składającym się
z następujących elementów: receptora, efektora, neuronu czuciowego, neuronu ruchowego,
ośrodka w rdzeniu kręgowym. Wykorzystaj je, przedstawiając na schematycznym rysunku
budowę prostego luku odruchowego w odruchu bezwarunkowym.
6
Zadanie 14.
Przeczytaj uważnie tekst.
Zespół nabytego upośledzenia odporności (AIDS) jest spowodowany inwazją wirusa HIV,
którym można zarazić się przez kontakt seksualny lub krew. Wirus, wnikając do organizmu
z krwią lub podczas kontaktu seksualnego, osłabia lub całkowicie niszczy układ
immunologiczny, narażając chorego na częste infekcje, ciężkie schorzenia, a ostatecznie
doprowadza do śmierci. W wielu przypadkach wirus przechodzi w formę nieaktywną i może
nie dawać żadnych objawów przez kilka lub kilkanaście lat. Taki okres u człowieka nazywa
się nosicielstwem. U wielu nosicieli wirus HIV może się nigdy nie uaktywnić, ale stanowią
oni zagrożenie dla swoich partnerów seksualnych, a ich krew jest zarażona.
A.
Z
tekstu
wypisz
wszystkie
możliwe
skutki
zarażenia
się
wirusem.
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
B. Czy nosiciel i osoba chora na AIDS to dwa równoważne określenia? Uzasadnij
odpowiedź.
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………….
C. W jaki sposób można się zarazić wirusem HIV?
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 15.
Występowanie grup krwi układu ABO warunkują tzw. allele wielokrotne: IA, IB, i.
W diploidalnym garniturze chromosomowym może występować tylko jedna para alleli.
Wypisz wszystkie możliwe pary genotypów grup krwi rodziców, których dziecko ma grupę
krwi AB.
7
Zadanie 16.
W komórce występują dwa rodzaje kwasów nukleinowych: DNA i RNA, które zbudowane są
z nukleotydów. Na rysunku przedstawiono fragment nici polinukleotydowej.
A. Podaj pełną nazwę kwasu nukleinowego, którego fragment przedstawiono na rysunku.
…………………………………………………………………………………………………
B. Określ, ile aminokwasów koduje ten fragment nici polinukleotydowej.
………………………………………………………………………………………………….
C. Obwiedź kółkiem na rysunku nukleotyd cytozynowy. Wymień wszystkie związki
budujące ten nukleotyd.
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
8