Filozofia, Pedagogika, Wyk[PleaseinsertPrerenderUnicode{Ĺ

Spór o uniwersalia
Filozofia, Pedagogika, Wykład XI - Problem
uniwersaliów
Artur Machlarz
2009-09-04
Artur Machlarz
Filozofia, Pedagogika, Wykład XI - Problem uniwersaliów
Spór o uniwersalia
Tematyka wykładu
1
Spór o uniwersalia
Artur Machlarz
Filozofia, Pedagogika, Wykład XI - Problem uniwersaliów
Spór o uniwersalia
Czym są uniwersalia?
Uniwersalia:
Uniwersalia są przedmiotami pojęć ogólnych, takich jak “człowiek”,
“zwierzę” itp., czyli nazw rodzajowych i gatunkowych. Spór o uniwersalia
dotyczy kwestii, w jakim sensie istnieją przedmioty takich pojęć.
Artur Machlarz
Filozofia, Pedagogika, Wykład XI - Problem uniwersaliów
Spór o uniwersalia
Główne stanowiska w filozofii starożytnej
Uniwersalia w filozofii starożytnej:
1
Platon - skrajny realizm w kwestii uniwersaliów: uniwersalia istnieją
realnie,
poza rzeczami jednostkowymi.
2
Arystoteles - umiarkowany realizm w kwestii uniwersaliów:
uniwersalia istnieją
realnie,
ale w rzeczach jednostkowych (jako formy rzeczy).
Artur Machlarz
Filozofia, Pedagogika, Wykład XI - Problem uniwersaliów
Spór o uniwersalia
Spór o uniwersalia w filozofii średniowiecznej
Uniwersalia w filozofii średniowiecznej: W sporze o uniwersalia w
filozofii średniowiecznej, poza klasycznymi stanowiskami typu
platońskiego i arystotelejskiego, pojawiły się także inne sposoby
interpretacji statusu przedmiotów pojęć ogólnych:
stanowisko konceptualistyczne: uniwersalia nie istnieją realnie, są
tylko pojęciami, przedmiotami myśli;
nominalizm: uniwersalia nie istnieją realnie i nie istnieją nawet jako
pojęcia; nazwy ogólne są tylko znakami dla większej ilości rzeczy.
Artur Machlarz
Filozofia, Pedagogika, Wykład XI - Problem uniwersaliów
Spór o uniwersalia
Wilhelm Ockham
Rysunek: Wilhelm Ockham (1288 - 1348), ilustracja z jego pracy “Suma
logiczna”
Artur Machlarz
Filozofia, Pedagogika, Wykład XI - Problem uniwersaliów
Spór o uniwersalia
Wilhelm Ockham
Wilhelm Ockham jest przedstawicielem nominalizmu. Wg Ockhama:
realnie istnieją tylko przedmioty jednostkowe
a tzw. uniwersalia są wynikiem ludzkich zdolności do abstrahowania
pewnych właściwości z przedmiotów jednostkowych.
Zgodnie z jego przekonaniami uniwersalia istnieją, ale nie poza
umysłem.
Zasada, którą Ockham kierował się w swoich polemikach ze zwolennikami
realizmu w kwestii powszechników określana jest mianem “brzytwy
Ockhama”. Zgodnie z tą zasadą, nie należy “mnożyć bytów ponad
potrzebę”, tzn. nie wprowadzać kolejnych nieuzasadnionych hipotez, jeśli
badane zjawisko da się wyjaśnić przy pomocy prostszych konstrukcji.
Artur Machlarz
Filozofia, Pedagogika, Wykład XI - Problem uniwersaliów