Metodologia i filozofia nauki

Metodologia i filozofia
nauki
Dr Aleksandra Derra
[email protected]
konwersatorium
20 godzin
Czym jest metodologia?
(gr.) – droga
methodos – sposób postępowania
met-hodos
 filozofia
nauki
 ogólna metodologia nauki
 metodologie poszczególnych nauk
Rodzaje wiedzy
…chłopski rozum, ezoteryczna,
hermetyczna, intuicyjna, instrumentalna,
irracjonalna, magiczna, metafizyczna,
milcząca, mistyczna, naukowa,
paranaukowa, podświadoma, pojęciowa,
potoczna, praktyczna, pseudonaukowa,
religijna, spekulatywna,
zdroworozsądkowa, wiedza „jak”, wiedza
„że” etc…
Cele ogólnej
metodologii
→ indukcja i jej założenia
→ metoda dedukcyjnohipotetyczna
→ rodzaje uzasadnień
→ obserwacja i
eksperyment
→ obserwacją vs.teoria
→problem pomiaru
→błędy w rozumowaniu
→klasyfikacja nauk


Cele filozofii
nauki
natura odkrycia naukowego
 cele nauki (teoretyczny,
praktyczny)
 natura teorii naukowych
(prawa, teorie, hipotezy,
natura i rola modeli, procesy
badawcze)
problem demarkacji (nauka i
pseudonauka)
 relacja między nauką a
metafizyką
 specyfika poszczególnych
nauk (filozofia biologii,
filozofia fizyki itd.)
Rodzaje metodologii
… praktyczna,
teoretyczna, logika,
naukoznawstwo,
epistemologia,
socjologia nauki,
socjologia wiedzy,
historia nauki,
społeczne studia nad
nauką i technologią…
Ważkie
problemy





rola języka w formułowaniu
teorii
relacja teoria/empiria
(empiryzm vs. aprioryzm)
charakter procesów
badawczych
humanistyka a
przyrodoznawstwo
wartości w nauce
Historia nauki: od Platona?
Galileusz 1564-1642
podstawy nowożytnej fizyki
Kartezjusz 1596-1650
racjonalizm
Historia nauki: od Platona?
Francis Bacon 1561-1626
empiryzm
Newton 1643-1727
matematyczna filozofia przyrody
Nowożytna nauka: XVII w.
wiedza jako wiedza pewna
wiedza ścisła i powszechnie
ważna
ideał wiedzy matematycznej
prymat epistemologii nad
ontologią
XIX
wiek
♣ rozwój nauk
biologicznych (Darwin)
♣ poznanie jako funkcja
życiowa ludzkiego
organizmu
♣ rozwój socjologii wiedzy
♣ neokantyzm (Cohen,
Natrop, Richert,
Windelbrandt)
♣ empiriokrytycyzm
(Ernest Mach)
XX wiek
- rozwój filozofii nauki
- wpływ współczesnej fizyki
(Einstein, mechanika
kwantowa, względność
poznania)
- problem z pojęciem prawa
(pragmatyzm,
konwencjonalizm,
intuicjonizm)
- poznanie istoty rzeczy vs.
radzenie sobie w świecie
XX wiek
Johannes van Loon
badanie metod i
struktury nauki
rekonstrukcja logiki i
historii nauki
racjonalistyczne vs.
antyracjonalistyczne
ujęcia rozwoju nauki
Koło Wiedeńskie,
Wittgenstein, Popper,
Lakatos, Feyerabend,
Quine, Fleck, Kuhn…
Struktura wykładu:
2. Neopozytywizm
3. Rola prawdy i spór o jej naturę
4. Falsyfikacjonizm (Popper, Lakatos)
5. Psychosocjologia poznania naukowego Flecka.
6. Rewolucje naukowe Kuhna.
7. Historyczne spojrzenie na naukę: czy faktycznie
zdarzyły się w niej rewolucje?
8. „Anything goes” Feyerabenda.
9.Nauka jako przedsięwzięcie społeczne (mocny
program socjologii wiedzy, społeczne studia nad
nauką, feministyczna filozofia nauki, filozofia
medycyny).