SYLABUS

SYLABUS Nazwa jednostki Instytut Psychologii UAM, Zakład Logiki i Kognitywistyki Kierunek studiów Studia Doktoranckie ICHB PAN, Poznań Nazwa przedmiotu Wykładowca przedmiot FILOZOFIA Z ELEMENTAMI METODOLOGII Prof. dr hab. Krzysztof Łastowski Stopień studiów Trzeci (1) zapoznanie słuchaczy z filozoficzną problematyką poznania, w tym przede wszystkim poznania naukowego; (2) ukazanie metodologicznych uwarunkowań zadań stawianych we Założenia i cele współczesnej nauce: konstruowanie i realizacja zadań badawczych, „sztuka przedmiotu argumentacji”, porównywalność wyników badań; (3) wykład daje także wstępne, ogólne przygotowanie do realizacji pracy doktorskiej. PROGRAM WYKŁADÓW FILOZOFIA I. Wprowadzenie. Typy wiedzy ludzkiej; zarys historii nauki ‐ powstanie nauki (Galileusz, Kartezjusz); eksperymenty myślowe jako odkrycia naukowe; opozycja: wiedza naukowa – zdrowy rozsądek; inne rodzaje wiedzy ludzkiej); wiedza naukowa a metodologia badań naukowych; „czynnościowe” a „wytworowe” podejście do nauki; podział nauk. II. Ogólne cechy nauki, procedura klasyfikacji oraz zasady argumentacji naukowej. Koncepcje nauki w XX wieku; główne właściwości wiedzy naukowej (ogólność, teoretyczność, przybliżoność, empiryczna sprawdzalność); zasady klasyfikacji w nauce (kryteria formalne i merytoryczne); podział nauk; elementarna teoria argumentacji (rozumienie, uzasadnianie, uznawanie (akceptacja); wnioskowania i ich rodzaje. METODOLOGIA Treści programowe III. Główne zadania badań naukowych: opis, wyjaśnianie, prognozowanie. Typy pytań i ich znaczenie poznawcze; cechy zdań opisowych (wartość logiczna zdań); wyjaśnianie jako podstawowy cel nauki; struktura schematu wyjaśniania; struktura teorii naukowej; prognozowanie – typy prognoz: predykcje i retrodykcje jako hipotezy badawcze. IV. Podział zdań i procedury sprawdzania twierdzeń naukowych. Typologia zdań; zdania analityczne i syntetyczne; zdania empiryczne i zasadnicze procedury ich sprawdzania (weryfikacja, konfirmacja, falsyfikacja; schematy falsyfikacji i konfirmacji). V. DEZYDERATY ETYCZNE w praktyce badawczej. Typy postaw badawczych, rodzaje prac badawczych i podstawowe zalecenia etyczne niezbędne w praktyce badawczej. Wymienione zagadnienia są ilustrowane specjalnie dobranymi przykładami, pokazują poglądowo filozoficzne uwarunkowania poznania naukowego oraz właściwości i sposoby użycia wiedzy metodologicznej w nauce. Forma i warunki Metoda wykładowa angażująca słuchaczy ważnymi pytaniami; prezentacja zaliczenia dokonań metodologicznych z wykorzystaniem specjalnie dobranych i przedmiotu opracowanych przykładów. PODSTAWOWA 1. Władysław Krajewski, Prawa nauki, KiW, Warszawa 1998 2. Krzysztof Łastowski, Metodologiczna funkcja hipoitez w nauce XX wieku a własności wiedzy naukowej, Poznań 2009. 3. Leszek Nowak, O ukrytej jedności nauk społecznych i nauk przyrodniczych, Poznań 2003. 4. Jan Such, Małgorzata Szcześniak, Filozofia nauki, Poznań 1997 i nast. Literatura UZUPEŁNIAJĄCA przedmiotu 1. POZNAŃSKIE STUDIA Z FILOZOFII HUMANISTYKI, t. 7(20): K. Łastowski podstawowa (red.), Teoria i metoda w biologii ewolucyjnej, Poznań 2004. i uzupełniająca 2. POZNAŃSKIE STUDIA Z FILOZOFII NAUKI, t. 23, nr 2: K. Kiedrowski, M. Weiss (red.), Filozoficzne i metodologiczne konteksty w badaniach biologicznych, Poznań 2014, Wyd. WNI. 5. PRZEGLĄD FILOZOFICZNO‐LITERACKI, t. 31, nr 2‐3: M. Miłkowski (red.), Filozofia biologii, Warszawa 2011, Wyd. UW. Jan Such, Małgorzata Szcześniak, Filozofia nauki, UAM Poznań 1999, wyd. 1 i nast.