Spo*eczno-emocjonalny rozwój ma*ego dziecka

Społeczno-emocjonalny rozwój
małego dziecka
Rozwój społeczny ...
 Naśladownictwo, wzbogacanie słownictwa,
planowanie wspólnych działań oraz
przewidywanie ich skutków wpływają na rozwój
poznawczy dzieci.
 Przebywanie w towarzystwie innych powoduje
powstanie różnych emocji: życzliwości,
współczucia, radości, smutku, gniewu...
 Doskonalenie umiejętności interpersonalnych:
empatia, komunikowanie się, współpraca,
rywalizacja, rozwiązywanie konfliktów.
 Przekonanie o konsekwencjach własnych
działań.
Kierunki zmian w kontaktach społecznych
w wieku przedszkolnym:
Pierwsze kontakty społeczne mają charakter
przedmiotowy np.: powodem nawiązania
kontaktu jest zabawka.
U dzieci starszych kontakty nabierają charakteru
emocjonalnego, np.: „bawię się z nim, bo go
lubię, dokuczam mu , bo go nie lubię”.
Dzieci w wieku przedszkolnym są zdolne do
zachowań prospołecznych np.: dzielenia się,
współpracy, czy też pomagania innym.
Wzrasta znaczenie i chęć nawiązywania
kontaktów z rówieśnikami.
Coraz większy udział porozumiewania się
werbalnego.
Pojawiają się konflikty. Im dziecko mniejsze tym
mniejsza umiejętność ich rozwiązywania.
Młodsze dzieci myślą, że inni widzą i wiedzą to
co one.
Dziecko zaczyna stopniowo
rozumieć znaczenie pełnienia jakiejś
roli w grupie.
Przedszkolaki, zwłaszcza
młodsze, skłonne są do egocentryzmu.
Zakładają że ich poglądy
podzielają inni.
W wieku przedszkolnym może
pojawić się „wymyślony Przyjaciel”,
którego dziecko traktuje jak realnie
żyjącą osobę, pomaga to dziecku
podejmować nowe wyzwania.
W procesie uspołeczniania się
ważnym elementem jest rozwój moralny.
Trzeba zwrócić uwagę, że czymś innym
jest znajomość zasad, czymś innym
postępowanie moralne, a jeszcze czymś
innym rozumienie zasad moralnych .
W wieku przedszkolnym dziecko
znajduje się w stadium heteronomii
moralnej. Oznacza to, że przyjmuje
zasady pochodzące od innych osób,
mających autorytet i wykorzystuje je dla
własnych korzyści.
Dojrzałość emocjonalna
•
•
•
•
Prawidłowy rozwój tej sfery warunkuje:
psychiczna więź z „osobami ważnymi”,
istnienie jasnych i niezmiennych reguł
postępowania,
swoboda działań w ustalonych granicach,
akceptacja dziecka i wykazywanej przez nie
inicjatywy.
Stosowane przez dzieci negatywne sposoby
rozładowywania napięcia
emocjonalnego:
-ssanie kciuka, obgryzanie paznokci,
kołysanie się, płaczliwość, robienie min i
grymasów, kręcenie włosów, potrząsanie
głową.
Obserwujemy czy reakcjom emocjonalnym
towarzyszą reakcje somatyczne takie jak
np. : wzmożona potliwość, drżenie ciała,
nudności, częste oddawanie moczu,
rozdrapywanie ranek na skórze.
Im dziecko starsze, tym jego reakcje
powinny być:
- mniej gwałtowne,
- mniej labilne,
- łatwiejsze do opanowania
Zwiększa się też umiejętność kontrolowania
emocji, nazywania ich, okazywania we właściwym
miejscu, czasie i we właściwy sposób.
W analizie rozwoju emocjonalnego
istotne jest ustalenie:
• Czy dziecko ma poczucie bezpieczeństwa
emocjonalnego, co ewentualnie decyduje o
niezaspokojeniu tej podstawowej potrzeby?
• Czy pojawiają się nowe źródła emocji i uczuć?
• Czy przybywa reakcji emocjonalnych i sposobów
ich wyrażania? (pozytywne / negatywne)
• Czy nastrój, jaki częściej towarzyszy dziecku,
pozwala mu na aktywność, zaspokajanie właściwej
dla tego etapu życia ciekawości poznawczej?
 Czy zauważamy lepsze dostosowanie reakcji do
bodźców, mniejszą gwałtowność przeżyć?
 Czy dziecko radzi sobie z emocjami, nie poprzez
ich tłumienie, tylko przez właściwe rozładowanie
napięcia?
 Czy potrafi coraz lepiej kontrolować swoje własne
reakcje, nazywać je, opanowywać, unikać sytuacji,
które je powodują?
 Czy idzie za tym wzrost zachowań empatycznych,
nastawionych na dostrzeganie przeżyć innych,
zrozumienie ich i dostosowanie swojego zachowania
do sytuacji?
Okazywanie uczuć jest uniwersalne!
Nie ma znaczenia:
wiek
płeć
rasa
kultura
itp…
Jak dziecko uczy się być dobre?
Trzeba odpowiedzieć sobie na trzy
pytania:
Czy dziecko wie, CO ma zrobić?
Czy wie, JAK to zrobić?
Czy wie, KIEDY ma to zrobić?
Sytuacje wywołujące trudne
zachowania u dziecka, np.:
dziecko jest zmęczone, głodne,
w pośpiechu szykujemy się np. do wyjścia,
jesteśmy w sklepie – wymuszanie,
wizyta gości w domu – „popisywanie się”,
zmiana codziennej rutyny, rytmu dnia bez
uprzedzenia dziecka,
uwaga jest skupiona na innym dziecku –
zazdrość,
konieczność czekania na swoją kolej...
Wiele problemów wynika z tego, że:
 „zasady rządzące domem” nie są jasne, zrozumiałe
dla dziecka,
 są niekonsekwentnie egzekwowane,
 rodzice/opiekunowie nie zawsze uczą tych samych
reguł postępowania,
 dziecko stara się „nastawiać” opiekunów przeciwko
sobie,
 dziecko świadomie nie zwraca uwagi na to, co się do
niego mówi,
 komunikaty rodziców nie są zbyt stanowcze.
„kary/konsekwencje” – brak pochwały /
nagrody
 dwa rodzaje:
- społeczne
- konkretne
 różne dzieci odmiennie reagują na różne kary!
„KARA” MA BYĆ ZA KONKRETNE ZACHOWANIE!
DZIECKO MUSI TO ROZUMIEĆ!
NAGRODY (wzmocnienia pozytywne):
dwa rodzaje: społeczne i konkretne
nagrody społeczne są dla „dzieci” ważniejsze
Różne „dzieci” lubią różne sposoby nagradzania!
NAGRODA - powinna pojawić się
natychmiast po wystąpieniu zachowania,
które chcemy wzmocnić u dziecka!
WAŻNE, aby pochwalić
dziecko od razu, nie
odraczać tego w czasie!
„Bardzo dobrze, podoba
mi się, że postąpiłeś/aś
w ten sposób.”
Z dzieckiem rozmawiamy dopiero jak
„ochłonie” z emocji!
Staramy się nie oceniać, nie podnosić głosu,
unikać krzyków!
Słuchamy dziecka, patrząc w oczy, można
dziecko wesprzeć klepiąc po ramieniu,
głaskając, dotykając.
A TERAZ ZOBACZMY JAKA
JEST RÓŻNICA
W OKAZYWANIU EMOCJI
U DZIECI
I DOROSŁYCH
WYBUCH ZŁOŚCI DZIECKA –
METODA 3 KROKÓW DLA RODZICÓW
Zazwyczaj wybuchy złości poprzedzają pewne
sygnały ostrzegawcze.
Pomocne są wtedy:
• „rozbrojenie nastroju” dziecka tak, aby nabrało
dystansu do czynności lub zwróciło się o pomoc:
„Widzę, że trudno Ci dopasować klocki…”;
• obrócenie sytuacji w żart: „Ach, te klocki chyba się
zbuntowały!”(starsze dzieci)
• naprowadzenie na rozwiązanie problemu:
„Czasem klocki są zniekształcone. Co można zrobić w
tej sytuacji?” (szukanie rozwiązania, pomysłu)
Prawidłowa rozmowa Z DZIECKIEM:
 powinna być przeprowadzona spokojnym tonem
głosu,
 ciepłe zachowania (milczące potakiwanie, skinięcie
głową, lekki szept zachęcający do
kontynuowania), są fizycznymi oznakami naszej
uwagi,
 pozwólmy dzieciom mówić na tyle, aby ich emocje
wyładowywały się, bez próby ich powstrzymywania,
 skuteczną techniką prowadzącą do rozwiązania
problemów jest zaplanowana dyskusja - poważna i
świadoma rozmowa, odbywająca się wtedy, kiedy
wszyscy panują nad sobą i są skoncentrowani.
Dziękuję Państwu za uwagę
Paulina Małolepsza
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
w Wieluniu