Wczesne Wspomaganie Rozwoju Dziecka
advertisement
Wczesne Wspomaganie Rozwoju Dziecka przy SOSW w Świnoujściu ul. Piastowska 55 Dane statystyczne. Liczba absolwentów - 39 Do wczesnego wspomagania kwalifikują się dzieci z następującymi zaburzeniami rozwojowymi: • • • • • • • niepełnosprawność ruchowa autyzm i zespół Aspergera niedosłuch lub całkowita utrata słuchu upośledzenie umysłowe afazja ze sprzężonymi niepełnosprawnościami, niedowidzenie lub całkowita utrata wzroku Każdemu dziecku Zespół zapewnia indywidualne zajęcia ze specjalistami: pedagogiem specjalnym, neurologopedą, rehabilitantem, terapeutą SI Dla każdego dziecka opracowuje się i poddaje okresowej ewaluacji indywidualny program terapii IPWW. Ponadto nasz Zespół zapewnia konsultacje psychologa. W chwili obecnej Ośrodek dysponuje bazą dydaktyczną, w tym: • Salą Rehabilitacyjną, • Salą Integracji Sensorycznej, • Gabinetem Logopedycznym • Gabinetem terapii pedagogicznej Nasze działania opierają się na: diagnoza wstępna i funkcjonalna, precyzyjny wywiad z rodzicem dotyczący etiologii deficytów, wspólne z rodzicem wypełniamy wstępny arkusz obserwacji w celu oceny poziomu funkcjonowania dziecka, obserwacja dziecka w trakcie zajęć, konstruowanie IPWW i jego ciągła ewaluacja, współpraca w realizacji IPWW pomiędzy członkami Zespołu, współpraca w realizacji IPWW z rodzicem. Rehabilitacja neurorozwojowa metodą NDT BOBATH Metoda Bobath została opracowana w późnych latach 40 - tych i 50 - tych XX wieku przez małżeństwo Bertę i dr. Karla Bobathów w Londynie. Metodę rozwijano i modyfikowano równocześnie ze zdobywanymi doświadczeniami praktycznymi i osiągnięciami wiedzy medycznej, głównie z zakresu neurofizjologii oraz obserwacji przebiegu prawidłowego i nieprawidłowego rozwoju ruchowego dzieci. Ze względu na swój nieinwazyjny charakter rehabilitacja ta metodą może być prowadzona już od pierwszych dni życia dziecka, a najlepsze efekty przynosi w ciągu pierwszego roku życia dziecka. Terapia NDT-Bobath kierowana jest do noworodków, w tym wcześniaków, niemowląt i małych dzieci, a także dla dzieci starszych oraz osób dorosłych po udarach niedokrwiennych i wylewach w szczególności z: • uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego • obniżonym lub wzmożonym napięciem mięśniowym • asymetrią ułożeniową • zaburzeniami koordynacji psychoruchowej • opóźnieniem rozwoju psychoruchowego • problemami ortopedycznymi • zaburzeniami karmienia, ssania i połykania • mózgowym porażeniem dziecięcym • porażeniem splotu barkowego • połowiczym porażeniem ciała Praca terapeuty polega na kontrolowaniu aktywności dziecka z tzw. „punktów kluczowych” czyli głowy, szyi, obręczy barkowej i innych części ciała, tak aby w efekcie wykształcić prawidłowe odruchy postawy dziecka, nauczyć je samodzielnego ich wykorzystywania i kontrolowania. Rodzaj ćwiczeń oraz ich tempo i rytm dobiera się indywidualnie do każdego dziecka. W terapii dziecka uczestniczą nie tylko terapeuci ale również rodzice – uczą się jak wykorzystać ćwiczenia stymulacyjne terapii NDT-Bobath w codziennym zajmowaniu się dzieckiem. Dzięki częstym ćwiczeniom efekty terapii ulegają wzmocnieniu, a praca z dzieckiem zarówno na zajęciach rehabilitacyjnych jak i w domu przynosi wymierne efekty. Diagnoza rozwoju dziecka oraz ustalenie właściwego postępowania terapeutycznego są wskazane gdy dziecko: ma utrwalone silnie wyrażone nieprawidłowe wzorce ruchowe przed 4 miesiącem życia układa się asymetrycznie (stale patrzy lub wygina się w jedną stronę) ma drżenie kończyn niechętnie leży na brzuszku bardzo słaba kontrola głowy i tułowia problemy z kontrola oczu(oczopląs) nadmiernie odgina głowę do tyłu ma mocno zaciśnięte piąstki i pręży nóżki ma trudności z zasypianiem jest nadmiernie spokojne, bez kontaktu i zainteresowania twarzą (po 8 tyg.) Metoda Indywidualnej Stymulacji Słuchu Johansena IAS Metoda usprawniania słuchowego wg dr Kjelda Johansena zaadresowana jest do każdej osoby z trudnościami w słuchaniu, mówieniu i pisaniu. U osób tych często występują centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego, czyli m.in. problemy z prawidłowym różnicowaniem dźwięków, lokalizacją źródła dźwięku, umiejętnością rozumienia mowy zniekształconej czy rozumieniem mowy w hałasie przy jednoczesnym prawidłowym słuchu. Do czynników, które mogą wpływać na powstanie problemów z centralnym przetwarzaniem słuchowym, należą: wcześniactwo wady wrodzone niedotlenienie w czasie porodu zapalenie opon mózgowych częste infekcje uszu, nosa czy gardła przerost 3 migdałka wypadki, urazy głowy doznane wylewy ubogie w dźwięki środowisko, bądź ustawiczny hałas zmiany degeneracyjne Przejawem takich zaburzeń są problemy z: prawidłowym rozwojem mowy, trudnościami w nauce rozumieniem długich poleceń, pytań, wskazówek – nie wykonują ich poprawnie zapamiętaniem informacji słownej - często proszą o jej powtórzenie recytowaniem znajomością miesięcy, pór roku, numerów telefonu liczeniem zdolnością utrzymania uwagi /drugoplanowe bodźce słuchowe działają rozpraszająco/ dużą męczliwością, częstymi bólami głowy nadwrażliwością /potrzeba nadmiernego hałasowania lub izolowania się/ Diagnoza i kwalifikacja do stymulacji Audiometria Badanie obuuszne Test dychotyczny Ogólny obraz całości lateralizacji Dokładny wywiad Dokładny obraz funkcjonowania dziecka Kto do treningu ? małe dzieci (od 3 r.ż.) osoby z autyzmem z opóźnionym rozwojem mowy z dysleksją z ADHD z zaburzeniami koncentracji z zaburzeniami uwagi i percepcji słuchowej z trudnościami w zrozumieniu i zapamiętaniu instrukcji, poleceń, z porażeniem mózgowym z afazją osoby, które wykazują nadwrażliwość na dźwięki dorośli po udarze dorośli z szumami usznymi i z silną migreną Przebieg ćwiczeń Integracja sensoryczna TERAPIA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ (SI) określana jako terapia naukowej zabawy ma na celu: - wzmocnić rozwojowe funkcje - poprawić funkcjonowanie w szkole - ułatwić funkcjonowanie ucznia w dalszym życiu SI polega na zabawie i ćwiczeniach ruchowych , które poprawiają jakość odbierania, przesyłania i organizowania bodźców czyli mają nauczyć mózg właściwego reagowania na bodźce zewnętrzne. Podczas zajęć wykorzystywany jest specjalistyczny sprzęt : piłki rehabilitacyjne, deskorolki, topki, równoważnie, sprzęt podwieszany - wałek, hamak, huśtawka tarczowa, platforma terapeutyczna itp. Przeznaczona jest dla osób: - z trudnościami w uczeniu się (kłopoty z zapamiętywaniem, czytaniem, ortografią); - nie lubiących się uczyć (mamy wrażenie, że jest "leniwe", o wszystkim zapomina, ma niską motywację i samoocenę) - mających problemy ruchowe (słaba koordynacja ruchowa, opóźniony rozwój ruchowy, trudności z utrzymaniem równowagi); - przejawiających cechy nadpobudliwości psychoruchowej (nadruchliwość, impulsywność, kłopoty z koncentracją uwagi) - „ zbyt spokojnych”, powoli wykonujących codzienne czynności np.: odrabianie lekcji; - nadwrażliwych lub zbyt mało wrażliwe na bodźce; - nadwrażliwych na ruch (negatywna reakcja na ruch, choroba lokomocyjna). Prowadzone zajęcia mają na celu: usprawnianie planowania motorycznego pobudzenie systemu przedsionkowego doskonalenie reakcji równoważnych usprawnianie orientacji w schemacie ciała i w przestrzeni pobudzanie systemu słuchowego obniżanie nadreaktywności systemu słuchowego (syndrom nadwrażliwości słuchowej) pobudzanie systemu wzrokowego doskonalenie współpracy ręki i oka pobudzenie systemów węchowego i smakowego wyzwalanie aktywności własnej dziecka i wspieranie samodzielnych działań dziecka umożliwienie dziecku przeżywania pozytywnych skutków własnych działań budowanie u dziecka pozytywnego obrazu własnej osoby stwarzanie okazji do komunikowania się w sposób werbalny i pozawerbalny doskonalenie sprawności narządów artykulacyjnych (praksje oralne). obniżanie nadreaktywności systemu węchowego i smakowego Przykładowe ćwiczenia SI 2 Ola Nicola Logopedia Wczesne wspomaganie logopedyczne polega na rozwoju mowy i kompetencji językowej dzieci we wczesnym okresie jego życia, czyli od urodzenia do momentu rozpoczęcia nauki szkolnej. Są to dzieci z uszkodzeniami neurologicznymi i z innymi zaburzeniami uniemożliwiającymi lub znacznie utrudniającymi naturalny rozwój mowy. Praca logopedy polega na ścisłej współpracy z rodzicami i przeniesienie terapii poza gabinet logopedyczny. Na zajęcia uczęszczają dzieci z: • niedokształceniem mowy o typie afazji • zespołem Downa • autystyczne i z zespołem Aspergera • opóźnionym rozwojem mowy • uszkodzeniami narządów mowy w wyniku np.: tracheotomii, rozszczepu podniebienia, wargi • dzieci upośledzone umysłowo • niemowlęta z ryzyka Najważniejsze metody stosowane we wczesnym wspomaganiu logopedycznym to: • metoda ustno twarzowa Castillo – Moralesa (masaże logopedyczne dla dzieci z zaburzonym napięciem mięśniowym) • metoda werbo-tonalna (dla dzieci nie słyszących, z opóźnionym rozwojem mowy, dla dzieci autystycznych) •ruch rozwijający W.Sherborn (dla dzieci autystycznych, dla dzieci z głębszymi zaburzeniami psychofizycznymi) •metoda Knilla - (dla dzieci autystycznych, dla dzieci z głębszymi zaburzeniami psychofizycznymi) •metoda krakowska J. Cieszyńskiej (metoda symultanicznosekwencyjna, sylabowa, terapia neurobiologiczna) •logorytmika •glottodydaktyka (dla dzieci z zaburzoną analizą i syntezą słuchową) •metody multimedialne (logopedyczne oprogramowanie komputerowe) •treningi żywieniowe w-g założeń NDT – Bobath –dla niemowląt i dzieci przejawiających zaburzenia w zakresie funkcji i odruchów w obrębie twarzoczaszki. •ogólne metody logopedyczne do poprawy sprawności narządów artykulacyjnych, aparatu oddechowego i prawidłowej wymowy. •wspomaganie komunikacją alternatywną dla dzieci nie mówiących i mających trudności z komunikacją Metoda werbo-tonalna opracowana przez profesora Petara Guberinę Celem tej metody jest przełożenie ruchów całego ciała (makroruchy) na ruchy narządów mowy (mikroruchy) i wykorzystanie związku, jaki pomiędzy nimi zaistnieje. W metodzie werbo – tonalnej każdej samogłosce i spółgłosce przyporządkowany jest przedmiot, rekwizyt, który stosowany jest do wywołania i utrwalania danej głoski. Wykorzystując w swojej pracy elementy metody werbo – tonalnej można zaobserwować, że dzieci dobrze na nią reagują, dobrze się bawią, a poprzez zabawę rozwijają swoja mowę. Metoda krakowska (Metoda sylabowa, terapia neurobiologiczna, metoda symultanicznosekwencyjna) opracowana przez prof. Jagodę Cieszyńską •Metoda krakowska jest całościową terapią wszystkich funkcji poznawczych dzieci z różnymi zaburzeniami rozwojowymi oraz genetycznymi •Prowadzona stymulacja wykorzystuje mechanizm neuroplastyczości mózgu czyli polega na zmianie reprezentacji korowych w wyniku organizowanych podczas terapii doświadczeń. •W metodzie tej diagnoza opisuje te zachowania, których brak w rozwoju dziecka. Podstawą zajęć terapeutycznych jest nauka czytania metodą symultaniczno-sekwencyjną, oraz specjalnie opracowane ćwiczenia ogólnorozwojowe. Obydwie metody początkowo opracowano dla dzieci nie słyszących, ale w praktyce przynoszą doskonałe efekty również w pracy z dzieckiem autystycznym, z afazją, z opóźnionym rozwojem mowy, z zespołem Downa itp. Terapia wielozmysłowa. Stosujemy w terapii następujące metody ·elementy ruchu rozwijającego W. Sherbourne, · wybrane aktywności programu M.Ch Knillów (świadomość ciała, kontakt, komunikacja), · elementy metody integracji sensorycznej wg J.Ayres, • Stosujemy w terapii wielozmysłowej: · elementy stymulacji polisensorycznej: "Czterech Pór Roku", · elementy metody dobrego startu Marty Bogdanowicz, · ćwiczenia grafomotoryczne również Marty Bogdanowicz. · różne techniki relaksacyjne, masażyki, zabawy paluszkowe, wyliczanki, elementy pedagogiki zabawy, itp. Terapia ręki Zajęcia terapii reki prowadzona są według koncepcji Wioletty Bartkiewicz i Anety Giczewskiej. Podstawą programu jest traktowanie trudności dziecka w zakresie małej motoryki jako problemu tkwiącego w całym rozwoju psychoruchowym dziecka. Oznacza to, że pracując nad trudnościami manualnymi dziecka skupiamy się na funkcjonowaniu całego ciała, nie tylko dłoni czy ręki. Biofeedback EEG-biofeedback /neurofeedback/ opiera się na dwóch podstawowych założeniach. Po pierwsze, że aktywność elektryczna mózgu – elektroencefalogram lub EEG – odzwierciedla stan psychiczny, po drugie, że tę aktywność możemy trenować. Aktywność elektryczną mózgu można zobrazować na monitorze komputera praktycznie bez opóźnień, w czasie rzeczywistym. Obrazowanie to przybiera formę linii z mieszaniną różnych fal. Większość ludzi wie jak wygląda elektrokardiogram, który obrazuje aktywność elektryczną serca. Wykres EEG jest podobny, tylko mniej regularny. W przypadku EEG rejestrujemy wszystkie fale powstające w jednostce czasu w różnych obszarach mózgu /kora mózgowa, wzgórze /. EEG – biofeedback polega na rejestrowaniu tych informacji za pomocą elektrod umieszczonych na skórze głowy i wyświetlaniu ich na ekranie komputera, czyli dostarczanie trenującemu informacji zwrotnej. Gdy trenujący zmienia swój stan psychiczny, zmieniają się amplitudy fal mózgowych o różnych częstotliwościach. Dziecko widzi tę zmianę, ponieważ jest ona odzwierciedlana na ekranie komputera i stara się zmienić swój wzorzec fal mózgowych , aby osiągnąć z góry ustalony cel. W ten sposób uczy się samoregulacji, złożonego, dynamicznie zmieniającego się systemu nerwowego. Korzystając z metody neurofedbacku, wykonujemy pomiary częstotliwości oraz amplitudy różnych fal mózgowych. Jest to możliwe dzięki małym elektrodom, które są mocowane do skóry głowy za pomocą pasty do EEG o wysokim współczynniku przewodzenia. Elektroda rejestruje oznaki aktywności elektrycznej wytwarzane przez neurony. Podsumowanie W ramach wczesnego wspomagania z terapii biofeedback skorzystało 15 dzieci. W treningach uczestniczyły dzieci upośledzone umysłowo, z autyzmem oraz zespołem Aspergera oraz z afazją. We wszystkich przypadkach trening biofeedback wykorzystywany był jako metoda wspomagająca oraz wspierająca pozostałe formy terapii. U wszystkich dzieci objętych terapią zauważalne były wymierne korzyści. U większości dzieci poprawiła się koncentracja uwagi. W przypadku dzieci autystycznych uzyskiwano zmniejszenie poziomu leku i niepokoju. Treningi biofeedback maja zastosowanie jako metoda wspierająca właściwy proces terapeutyczny szczególnie w odniesieniu do dzieci z: upośledzonych umysłowo z autyzmem oraz zespołem Aspergera ze schorzeniami neurologicznymi z afazją. nadpobudliwością psychoruchową Prowadzenie terapii biofeedback w przypadku małego ruchliwego dziecka z podwyższonym poziomem leku oraz z wysoką nadwrażliwością dotykową wymaga czasu oraz cierpliwości. Wielokrotnie początkowe spotkania przeznaczone są na zapoznanie dziecka ze sprzętem oraz przełamaniem leku związanego z mocowaniem elektrod w obrębie głowy.
