przedsi*biorczo** bez tajemnic
advertisement
Temat: Rozwój człowieka Jakie potrzeby ma człowiek Każdy człowiek ma potrzeby, jeden z filozofów powiedział: „najpierw trzeba żyć, potem można filozofować”. Oznacza to, że pierwszą potrzebą każdego człowieka jest życie. Młody człowiek jeszcze nie wie co może go spotkać w życiu. Jedne jest pewne, że życie każdego z nas zależy od nas samych. „Musisz być kowalem swego losu” Być kowalem losu oznacza wiedzieć czego się chce, co się w życiu chce osiągnąć i dążyć do realizacji wybranych celów, a nie czekać na „mannę z nieba”. Jakie potrzeby ma człowiek Każdy człowiek codziennie zaspokaja szereg potrzeb: oddycha, je, pije, ubiera się, myje się, śpi itd. O tych podstawowych potrzebach nie myśli się, one utrzymują człowieka przy życiu. Człowiek ma też wiele innych potrzeb np. wyjechać na Karaiby, mieć samochód lub cieszyć się uznaniem ludzi, być podziwianym, akceptowanym, bezpiecznym, wolnym, niezależnym, samodzielnym, mieć przyjaciół, sprawować ważną funkcję, realizować się, rozwijać się pod każdym względem. To wszystko są potrzeby. Wszystkie potrzeby, niezależnie od rodzaju oraz miejsca w hierarchii posiadają trzy cechy: • różnorodność, • nieograniczoność, • zmienność w czasie i przestrzeni. Jakie potrzeby ma człowiek Potrzeba to stan (lub proces, czyli odczucie ciągłe) braku czegoś. Poczucie braku czegoś uruchamia motywację do działania zmierzającego do wypełnienia występującej luki. W psychologii stan braku czegoś nazywa się napięciem, a proces wypełniania tego braku, czyli zaspokajania istniejącej potrzeby – procesem regulacji. Szczegółowe potrzeby można łączyć w grupy potrzeb i ustawić je w określonej hierarchii. Jedną z takich koncepcji jest piramida potrzeb Maslowa. Można potrzeby pogrupować w inny sposób, które można wyrazić trzema słowami: BYĆ – MIEĆ – KOCHAĆ Wszystkie potrzeby zapewniające godne życie Wszystkie potrzeby związane z chęcią posiadania i użytkowania dóbr Wszystkie potrzeby dotyczące relacji między ludźmi Hierarchia potrzeb potrzeby wyższego rzędu potrzeby niższego rzędu Model Abrahama Maslowa Hierarchia potrzeb Transcendencja czyli najwyższy poziom, potwierdzanie istnienia istot wyższych potrzeby duchowe. Samorealizacja czyli potrzeba posiadania celów, potrzeba spełnienia swojego potencjału - potrzeby samoaktualizacji - wyrażają się w dążeniu człowieka do rozwoju możliwości. Potrzeby estetyczne czyli potrzeba harmonii i piękna. Potrzeby poznawcze czyli potrzeby wiedzy, rozumienia, nowości. Szacunek czyli potrzeby zaufania do siebie, poczucie własnej wartości, kompetencji, poważania - potrzeby uznania (szacunku) i prestiżu we własnych oczach i w oczach innych ludzi. Hierarchia potrzeb Przynależność (potrzeby więzi, afiliacji, miłości i bycia kochanym) występują w usiłowaniach przezwyciężenia osamotnienia, eliminacji i obcości, tendencji do nawiązywania bliskich intymnych stosunków, uczestnictwa w życiu grupy, w dążeniach do tworzenia gangów. Afiliacja (łac. affilatio – usynowienie, włączenie do rodziny) – zachowanie polegające na nawiązaniu i podtrzymaniu pozytywnych kontaktów i współpracy przez jednostkę lub grupę, organizację z innymi grupami i organizacjami. Bezpieczeństwo (zależności, opieki i oparcia, protekcji, potrzeba wygody, spokoju, wolności od strachu) pobudzają do działania, zapewniając nienaruszalność, ujawniają się gdy dotychczasowe nawyki okazują się mało przydatne. Potrzeby fizjologiczne (najniższy poziom, jedzenie, woda, tlen, potrzeby seksualne, brak napięcia) gdy nie są zaspokojone, dominują nad wszystkimi innymi potrzebami, wypierają je na dalszy plan i decydują o przebiegu zachowania człowieka. Zmiana potrzeb Nasilenie potrzeb i sposób ich zaspokajania różni się u poszczególnych osób oraz może zmienić się z wiekiem. Potrzeby wyższego rzędu pojawiają się stopniowo wraz z rozwojem człowieka. Indywidualizacji podlega również sama hierarchia potrzeb. Hierarchia potrzeb może być uzależniona od typu osobowości, np. ludzie o temperamencie choleryka będą mieli szczególnie rozbudowaną potrzebę dominacji, która zrekompensuje im niezaspokojone potrzeby samorealizacji. Czynniki wpływające na zmianę hierarchii potrzeb: • osobowość, charakter, • wiek, • aktualny stopień zaspokojenia potrzeb, • sytuacja rodzinna oraz zawodowa. Motywy aktywności człowieka Przez motywy należy rozumieć czynniki wewnętrzne (uczucia, poglądy, dążenia), które pobudzają człowieka do działania i nadają kierunek jego aktywności. Podstawą klasyfikacji motywów są potrzeby człowieka. Wyróżnia się zatem motywy związane z potrzebami fizjologicznymi, bezpieczeństwa, społecznymi, uznania i samorealizacji. Ze względu na charakter motywów wyróżnia się motywy osobiste, które determinują działania prowadzące do uzyskania wyłącznie własnych korzyści. Jeżeli natomiast w swoim działaniu człowiek kieruje się dobrem ogółu, opiniami i sądami innych, można mówić o motywach społecznych. Motywy, które pobudzają do działania, nazywa się zwykle impulsami. Czynniki wpływające na motywy działalności człowieka: uczucia, poglądy, dążenia. Osobowość i jej rozwój Osobowość człowieka oznacza całość zintegrowanych procesów psychicznych człowieka, które ujawniają się w działaniu, ukierunkowanym na realizację określonych celów. Do najważniejszych cech osobowości zalicza się temperament, czyli zespół względnie stałych właściwości psychologicznych człowieka. Osobowość i jej rozwój Pierwsza koncepcja temperamentu stała się podstawą pierwszej typologii osobowości. Grecki lekarz Hipokrates (ok. 460 – 377 r. p.n.e.) sprowadził naturę człowieka do odpowiednich proporcji czterech płynów ustrojowych (krew, flegma, żółć żółta i czarna). Odmienną koncepcję temperamentu (konstytualną) przedstawił w 1921 roku niemiecki psychiatra i psycholog Ernst Kretschmer (1888 – 1964). Ernst Kretschmer Popiersie Hipokratesa autorstwa Rubensa Przypisał on ludziom o danej budowie ciała określone cechy psychiczne wyróżniając typy: • asteniczny (wątły, nieśmiały i drażliwy), • pykniczny (otyły i niski, towarzyski o zmiennych nastrojach, • atletyczny (muskularny, opanowany i nieufny). Osobowość i jej rozwój Odmienną koncepcję psychologiczną przedstawił szwajcarski psycholog Carl Gustaw Jung (1875 – 1961). Wyróżnił on dwa przeciwstawne typy: • nieśmiałego i zamkniętego w sobie introwertyka oraz, • towarzyskiego i otwartego ekstrawertyka. Należy pamiętać! - że rodzaj temperamentu nie ma wpływu na wartość człowieka ani na jego przedsiębiorczość oraz, że każdy z nas łączy w sobie cechy różnych wymienionych typów osobowości. Carl Gustav Jung w 1910 roku Równie ważne jak temperament są dla działania człowieka cechy instrumentalne osobowości. Należą do nich umiejętności umysłowe i praktyczne, które warunkują skuteczność rozwiązywania zadań. Teoria stosunków interpersonalnych Okres Najważniejsze procesy Niemowlęctwo Dostrzeżenie granic i autonomiczności cielesnej Wczesne dzieciństwo Dostrzeżenie wymagań kultury, konfrontacja własnych popędów z oczekiwaniami Późne dzieciństwo Próba rezygnacji z popędów na rzecz solidarności z grupą, odkrycie współzawodnictwa Przedpokwitania (9-12 lat) Zdolność do intymnych związków, poczucie wartości drugiego człowieka Pokwitania Manifestacja problemów seksualnych, na koniec umiejętność tworzenia trwałych związków Dojrzałość Absolutne uspołecznienie, odpowiedzialne wypełnienie ról społecznych. Ocena mocnych i słabych stron własnej osobowości Aby dobrze poznać samego siebie, należy: • wystrzegać się wszelkich uogólnień; jeden wybuch złości nie powinien prowadzić do wniosku, że ma się temperament choleryka; uogólnienia można formułować jedynie na podstawie wielu obserwacji i różnorodnych danych, • skonfrontować zebrane dane oraz wyniki ich analizy z opiniami innych ludzi, aby uniknąć subiektywnej oceny. W razie pojawienia się pewnych rozbieżności trzeba się zastanowić nad ich przyczyną, • pamiętać, że poznawanie siebie nie może być wyłącznie jednorazowym przedsięwzięciem, należy obserwować swoje zachowanie systematycznie i przez dłuższy czas. Postawy sprzyjające przedsiębiorczości W ujęciu psychologicznym przez postawę należy rozumieć pewne określone, stale powtarzające się schematy, według których jednostka czuje, myśli i działa. Na postawy składają się: • emocje, • myśli oraz, • predyspozycje do działania. W kontaktach z innymi ludźmi, nie należy być ani nadmiernie uległym, ani agresywnym. Powodzenie zapewnia postawa pośrednia, zwana asertywną. Jednym z warunków zachowań asertywnych jest samoakceptacja, czyli: • lubię i szanuję siebie, • wierzę we własne możliwości, • jestem świadoma swoich wad i pracuję nad nimi, • chcę się rozwijać i doskonalić. Przedsiębiorczość to zdolność do tego, żeby być przedsiębiorczym, posiadanie ducha inicjatywy, obrotność, rzetelność, zaradność. Cechy osób uległych, asertywnych i agresywnych Osoby uległe Osoby asertywne Osoby agresywne mają zaniżoną samoocenę oceniają siebie obiektywnie zazwyczaj mają zawyżoną samoocenę odzywają się bardzo rzadko często się odzywają odzywają się zbyt często nie potrafią wyrazić swoich uczuć wyrażają swoje uczucia w sposób otwarty najczęściej w sposób otwarty wyrażają jedynie uczucia negatywne nie potrafią powiedzieć „nie” potrafią odmówić i uzasadnić swoją odmowę odmawiają w sposób kategoryczny, często niegrzeczny godzą się na zależność od innych akceptują swoją autonomię chcą dominować nad innymi są nieśmiałe i skryte, unikają kontaktów z innymi ludźmi są śmiałe i otwarte, potrafią uszanować odrębność innych narzucają się otoczeniu, gardzą innymi Zachowania się człowieka w sytuacjach trudnych Frustracja jest przykrym stanem emocjonalnym, wywołanym pojawieniem się przeszkody w dążeniu do zaspokojenia jakiejś potrzeby lub osiągnięcia określonego celu. Przyczyny frustracji: • przeszkody wewnętrzne natury fizycznej lub umysłowej, • charakter zewnętrzny, np. brak odpowiednich instrumentów czy narzędzi, • konflikt motywacyjny. Frustracje wyzwalają nieświadome mechanizmy obronne, takie jak: • represja (wyparcie) – usunięcie z pamięci wydarzeń związanych z frustracją, • racjonalizacja – pozornie racjonalne uzasadnienie własnych działań, • fantazjowanie – wyobrażenie sobie momentu osiągnięcia celu, • rezygnacja, • substytucja – poszukiwanie form zastępczych, Zachowania się człowieka w sytuacjach trudnych Stres jest stanem ogólnej mobilizacji sił fizycznych (podwyższony poziom adrenaliny, przyśpieszone tętno i oddech) i psychicznych (natężenie uwagi) jako reakcji na bodziec (stresor). Stres objawia się pozytywnymi lub negatywnymi zmianami w zachowaniu człowieka. W wielu wypadkach działa mobilizująco. Najliczniejszą grupę źródeł stresów stanowią stresory społeczne. Umiejętność pokonywania stresu i frustracji jest bardzo ważne. Do skutecznych technik antystresowych należą: 1. Zmiana formy aktywności (np. zmiana pracy umysłowej na fizyczną), 2. Słuchanie ulubionej muzyki, najlepiej cichej i spokojnej, 3. Odpowiednie zaplanowanie działań, 4. Dotlenienie organizmu, 5. Aromaterapia, 6. Hydroterapia. Zachowania się człowieka w sytuacjach trudnych 7. Śmiech. Zabawna książka, komedia, wesołe towarzystwo, 8. Odpowiednia dieta. Węglowodany ułatwiają uwalnianie się w organizmie serotoniny działającej kojąco na układ nerwowy, 9. Sen. Silny stres może powodować bezsenność, co pogłębia zły stan psychiczny człowieka. 10. Techniki relaksacji – joga, medytacja i inne, 11. Ziołolecznictwo. Odpowiednie zioła: szałwia, dziurawiec, a zwłaszcza melisa skutecznie przeciwdziałają skutkom stresu. Należy wystrzegać się takich sposobów na zwalczanie stresu, jak: • papierosy, • alkohol, • narkotyki. Literatura 1. Biernacka M., Korba J., Smutek Z.: Podstawy przedsiębiorczości. Operon 2009, 2. Sobiecki R.: Podstawy przedsiębiorczości w pytaniach i odpowiedziach. Difin 2004, 3. Strona internetowa: www. wikipedia.org.pl
