CZŁOWIEK JEST ISTOTĄ SPOŁECZNĄ, TEN ZAŚ, KTO NIE ŻYJE W
advertisement
CZŁOWIEK JEST ISTOTĄ SPOŁECZNĄ, TEN ZAŚ, KTO NIE ŻYJE W SPOŁECZEŃSTWIE JEST BESTIĄ ALBO BOGIEM – Arystoteles Czy można żyć poza społeczeństwem? „To, co przynosimy na świat z naszego ewolucyjnego dziedzictwa, stanowi matrycę kształtującą rozwój. Ludzie w momencie narodzin są szlachetnymi dzikusami” Jean Jacques Rousseau • • • • • • • • • • • • Chłopiec Heski – (1341r.) Chłopiec Islandzki Chłopcy Litewscy Klemens z Overdyke Dziewczynka z Songi Victor – dziki chłopiec z Aveyron Amala i Kamala Kacper Hauser Anny i Isabelle Genie Oxana Malaya Eryk Człowiek jest istotą społeczną, gdyż: - jego rozwój jest nierozerwalnie związany ze społeczeństwem - realizuje swoje potrzeby żyjąc w społeczeństwie - kształtuje swoją wiedzę o świecie dzięki innym ludziom - społeczeństwo umożliwia mu przeżycie w początkowym okresie jego życia - poprzez swoją działalność oddziałuje na otaczającą go rzeczywistość Człowiek jako twórca i wytwór społeczeństwa • istota ludzka musi zaspokajać swoje podstawowe potrzeby życiowe (jedzenie, ubranie, mieszkanie) • rozum, mowa i inne zdolności mogą rozwijać się tylko poprzez życie w społeczeństwie • cała wiedza odosobnionych jednostek ginęła by wraz z ich śmiercią • nie powstałaby i nie rozwinęłaby się kultura • bez umiejętności mowy, nie bylibyśmy w stanie tak szybko się uczyć, dzielić się doświadczeniami i współpracować • „dzikie dzieci” nie miały możliwości rozwinięcia swojego umysłu i jaźni w takim stopniu jak ich rówieśnicy wychowujący się w rodzinie, szkole, wsi, narodzie, państwie • człowiek żyjący w odosobnieniu nie jest w stanie rozwinąć swojej osobowości jako istota społeczno-moralna Osobowość to zbiór unikatowych względnie trwałych cech indywidualnych (motywy działania, intelekt, temperament, charakter, tożsamość, wartości). Osobowość społeczna stanowi względnie autonomiczna i dynamiczną całość cech psychicznych, uformowaną w procesie życia jednostki, posiadającą swoistą strukturę i rządzącą się własnymi prawami. Znaczy to, że: 1. Osobowość jest złożonym systemem cech wzajemnie się przenikających i warunkujących, których istotę można zrozumieć jedynie wówczas, gdy będzie się je analizować na tle całokształtu życia psychicznego i systemu działań jednostki. 2. Osobowość jest całością zorganizowaną, a więc posiadającą swoistą strukturę, w której ramach wszystkie cechy psychiczne są od siebie zależna, ale nie wszystkie jednakowo ważne; pewne z nich są dominujące, bardziej aktywne i wywierają decydujący wpływ na zachowanie jednostki. 3. Cechy składające się na strukturę osobowości nadają całej osobowości charakter dynamiczny i aktywny 4. Aktywność osobowości skierowana jest na realizację określonych celów i ideałów, ukształtowanych na podłożu przyswojonych przez jednostkę wartości społecznych 5. Osobowość jako całość jest tworem ukształtowanym na podłożu życia jednostkowego, osobistych doświadczeń nagrodzonych w toku pracy i współżycia z innymi ludźmi, rozbudzonych potrzeb oraz przyswojonych ideałów i wzorów życia. Socjalizacja proces, który kształtuje osobowość człowieka i przystosowuje go do życia w społeczeństwie. W czasie jego trwania jednostka przyswaja sobie obowiązujące w otoczeniu społecznym umiejętności niezbędne do życia, ideały, reguły i normy postępowania, wartości symbole i role społeczne. Mechanizmy socjalizacji • Naśladowanie – związane z obserwowaniem zachowań a następnie odwzorowywaniem ich • Identyfikacja – odnoszenie się do wzorów osobowych, autorytetów, idoli • Internalizacja – przyswajanie elementów kultury, które w tym procesie przekształcają się w prywatne, indywidualne przekonania, poglądy, motywacje, aspiracje, predyspozycje, kanony moralne itp. • Wychowanie – stosowanie tzw. wzmocnień pozytywnych i negatywnych (nagród i kar) by nauczyć tych sposobów zachowań i umiejętności, które są oczekiwane od jednostki w danej zbiorowości Socjalizacja pierwotna składowa procesu socjalizacji, zachodząca w grupie pierwotnej, najczęściej na obszarze rodziny. W socjalizacji pierwotnej na jednostkę mają wpływ znaczący inni, przeważnie rodzice. Charakteryzuje się ona silnym emocjonalnym oddziaływaniem znaczących innych na jednostkę. Reguły działania przyswaja ona na zasadzie naśladownictwa i obserwacji oraz w mniejszym stopniu poprzez werbalny przekaz symboliczny. Socjalizacja pierwotna kończy się w momencie pojawienia się uogólnionego innego. W tym momencie rozpoczyna się etap socjalizacji wtórnej Socjalizacja wtórna składowa procesu socjalizacji obejmująca proces profesjonalizacji lub etatyzacji, kiedy w toku wzrastania jednostki do życia społecznego wchodzi ona do kolejnych wtórnych grup społecznych (instytucje religijne, zakłady pracy, partie polityczne itd.). Socjalizacja wtórna rozpoczyna się od momentu pojawienia się w socjalizacji uogólnionego innego. Rola społeczna Zbiór praw i obowiązków wiążących każdego, kto zajmuje daną pozycję społeczną, bez względu na cechy osobiste ELEMENTY KONSTRUOWANIA ROLI: • zachowania nakazane • zachowania zakazane • margines swobody Więzi społeczne relacje i zależności wiążące jednostkę ze zbiorowościami i grupami społecznymi i innymi jednostkami. Typy więzi społecznych: • naturalne – ich źródłem jest wspólne pochodzenie lub pokrewieństwo członków grupy. Ten typ więzi nigdy nie wygasa. • Zrzeszeniowe – powstają w wyniku dobrowolnego zrzeszania się ludzi w różnych organizacjach. • Stanowione – są narzucone z wewnątrz lub ustanowione siłą. Kontrola społeczna system nakazów, zakazów i sankcji, które służą grupie lub społeczności do utrzymania konformizmu ich członków wobec przyjętych norm i wartości. Formy kontroli: • formalna - spisana w regulaminach poszczególnych organizacji, stowarzyszeń, a tym bardziej w państwowych kodeksach prawnych, • nieformalna - wszelkie wzory zachowań przekazywane w stosunkach osobistych i wszystkie reakcje i sankcje stosowane spontanicznie i na zasadach zwyczaju KONFORMIZM zmiana zachowania lub opinii danej osoby spowodowana rzeczywistym lub wyobrażonym naciskiem ze strony jakiejś osoby lub grupy osób. Czynniki powodujące nasilenie lub osłabienie konformizmu • • • • • poczucie bezpieczeństwa jednostki sankcje jednomyślność grupy osobowość jednostki skład grupy
