Podstawowe pojęcia socjologii
advertisement
dr Piotr Mikiewicz Międzynarodowy Instytut Studiów nad Kulturą i Edukacją DSW we Wrocławiu Podstawowe pojęcia socjologii Zakres zagadnień do wykładu I. 1. a) b) c) - Człowiek w społeczeństwie Zagadnienia kontroli społecznej co to jest kontrola społeczna środki kontroli społecznej przemoc polityczno-prawne ekonomiczne ośmieszenie, pomówienie, plotka perswazja ostracyzm systemy kontroli społecznej moralności, obyczaju i zwyczaju polityczno-prawny zawodowy krąg przyjaciół i znajomych rodzina 2. Stratyfikacja społeczna – system rang, uwarstwienie a) klasa społeczna w rozumieniu Maxa Webera: „ogół ludzi, którzy mogą w sposób racjonalny mieć pewien poziom oczekiwań życiowych” b) symbolizm statusu c) wymogi statusowe – styl życia wyznaczany przez klasę położenia 3. Definicja sytuacji i ideologie a) świat jest kwestią definicji – koncepcja definicji sytuacji wg Wiliama Thomasa b) definicje i wiedza kierują naszym działaniem c) nawykowe sposoby definiowania typowych sytuacji 4. Instytucje społeczne - koncepcja instytucji społecznej wg Arnolda Gehlena - przykłady instytucji społecznych - małżeństwo, wojna, sposoby spędzania wolnego czasu 5. Społeczeństwo jako rzeczywistość sui generis – społeczeństwo jak obiektywna rzeczywistość wyznaczająca sposoby działania człowieka II. Człowiek w społeczeństwie 1. a) b) c) d) e) f) Socjologiczna teoria ról społecznych – W. I. Thomas, Charles H. Cooley, Mead co to jest rola społeczna – repertuar postępowania w typowych sytuacjach wielość ról wykonywanych w różnych grupach społecznych i w ciągu biografii konflikt pomiędzy rolami konflikt w roli (napięcie w roli) tożsamość roli jaźń odzwierciedlona – stajemy się tacy jak nam się wydaje, że postrzegają nas inni 2. a) b) c) Ideologia i wiedza co to znaczy wiedzieć – interpretacja, motywacja, uzasadnienie ideologie jako systemy interpretacji rzeczywistości socjologia wiedzy jako dziedzina zajmująca się kontekstami tworzenia ideologii 3. a) b) c) - Grupy odniesienia czym jest grupa odniesienia grupy odniesienia porównawczego i grupy odniesienie normatywnego koncepcja grup odniesienia jako łącząca wątki teorii ról i socjologii wiedzy specyficzne role do odegrania w grupie odniesienia normatywnego specyficzny system wiedzy (ideologia) grupy odniesienia III. Socjalizacja i resocjalizacja 1. Co to jest socjalizacja – definicja wg Barbary Szackiej „Złożony, wielostronny proces uczenia się dzięki któremu człowiek, istota biologiczna, staje się istotą społeczna, członkiem określonego społeczeństwa i reprezentantem określonej kultury”. 2. CO się przyswaja: a) umiejętności komunikacyjne b) normy i wzory zachowań c) wartości d) umiejętności posługiwania się rozmaitymi przedmiotami 3. a) b) c) Mechanizmy socjalizacji wg B. Szackiej wzmacnianie naśladowanie przekaz symboliczny 4. Mechanizmy socjalizacji w koncepcji „Społecznego tworzenia rzeczywistości” wg Petera Bergera i Thomasa Luckmanna a) Eksternalizacja b) Obiektywizacja c) Internalizacja Socjalizacja jest dialektycznym procesem tworzenia i odtwarzania intersubiektywnej rzeczywistości społecznej 5. a) b) c) Rodzaje socjalizacji pierwotna wtórna resocjalizacja 6. Narzędzie internalizacji Język jako narzędzie komunikacji, z którym internalizujemy a) aparat interpretacji b) aparat motywacji c) aparat uprawomocnienia 7. a) b) c) d) Podtrzymywanie rzeczywistości subiektywnej struktura uwiarygodnienia znaczący inni mniej znaczący inni podtrzymywanie rutynowe a podtrzymywanie w warunkach kryzysu – sytuacje graniczne 8. a) b) - Resocjalizacja – zmiana rzeczywistości subiektywnej alternacja – całkowita zmiana tożsamości „przepis na resocjalizację – warunki udanej alternacji izolacja nowi znaczący inni, silne więzi emocjonalne nowy język konwersacji - redefinicja przeszłości nowa struktura uwiarygodnienia IV. Więź społeczna i grupy społeczne 1. Co to jest więź społeczna – ogół związków i zależności wiążących ludzi w zbiorowości 2. a) b) c) d) e) f) g) h) i) Czynniki składowe więzi społecznej wg Jana Szczepańskiego styczność przestrzenna styczność psychiczna styczność społeczna wzajemne oddziaływanie wzory działań społecznych stosunek społeczny kontrola społeczna instytucje społeczne organizacja społeczna 3. Zbiory społeczne a zbiorowości a) zbiór społeczny – zbiór osób wybranych prze obserwatora na podstawie jakiejś cechy których nie łączy więź społeczna (np. zbiór blondynek w Polsce) b) zbiorowość – grupa osób między którymi przynajmniej przez chwilę wytworzyła się i utrzymywała więź społeczna 4. a) b) - Grupy społeczne czym jest grupa minimum 3 osoby między którymi istnieje wieź społeczna posiadają wewnętrzną strukturę wspólnotę wartości zasadę odrębności rodzaje grup społecznych ze względu na strukturę – małe i duże ze względu na dostępność – ekskluzywne i inkluzywne ze względu na charakter więzi społecznej – pierwotne i wtórne ze względu na charakter organizacji – formalne i nieformalne grupy celowe wspólnota terytorialna V. Struktura społeczna 1. a) b) - Co to jest struktura społeczna struktura w sensie statystycznym struktura w sensie socjologicznym układ wzajemnych powiązań i zależności pomiędzy istotnymi elementami zbiorowości 2. a) b) c) Typy relacji / zależności w strukturze zależności dwustrone – wynikające z podziału pracy zależności jednostronne – wynikające z podziału władzy zależności dystansu – wynikające ze struktury więzi 3. Stratyfikacja społeczna jako struktura społeczna w skali makro – układ zależności pomiędzy klasami i warstwami społecznymi a) zróżnicowanie społeczne a nierówności społeczne b) czynniki statusu społecznego 4. a) b) c) - Klasy i warstwy społeczne ujęcie Karola Marksa klasa jako ogół ludzi pozostających w tych samych stosunkach do środków produkcji warstwa jako część klasy ujęcie MaxaWebera klasy, stany, partie warstwa jako koincydencja położenia klasowego i stanowego ujęcie Lloyda Warnera o położeniu klasowym przesądza auto-usytuowanie potwierdzone przez innych warstwa i klasa są tym samym podział na klasę wyższą, średnią i niższą 5. Ruchliwość społeczna a) Co to jest ruchliwość społeczna b) Ruchliwość pionowa i pozioma c) Ruchliwość wewnątrzpokoleniowa i międzypokoleniowa
