2. Człowiek jako istota społeczna
advertisement
Człowiek jako istota społeczna Jednostka a zbiorowość. Socjologia - nauka zajmująca się badaniem zagadnień związanych ze społeczeństwem i zachodzącymi w nim zmianami. Prekursorem nauki był Arystoteles („człowiek jest istotą społeczną”), a terminu „socjologia” po raz pierwszy użył francuski filozof Auguste Comte. W XIX wieku uznano socjologię za odrębną dziedzinę naukową. Koncepcje zachowania się człowieka Zagadnieniami zachowania człowieka w różnych sytuacjach zajmuje się nauka zwana psychologią. Ustaliła ona kilka koncepcji, które tłumacza różne zachowanie w różnych sytuacjach osobowością człowieka oraz wpływem czynników zewnętrznych: - Koncepcja behawiorystyczna – kluczowe znaczenie dla zachowania człowieka ma środowisko zewnętrzne; modyfikują one zachowanie człowieka przez docierające do niego bodźce w postaci nagród i kar; - Koncepcja poznawcza – człowieka kształtują informacje docierające do niego z otoczenia; odbiór i interpretacja tych informacji kształtuje człowieka (reklama); - Koncepcja psychoanalityczna – człowieka kształtują jego potrzeby, zależne od warunków społecznych i kultury; - Koncepcja humanistyczna – człowieka kształtują doświadczenia, które napotykają go w dążeniu do samorealizacji i rozwoju. Osobowość Reakcje człowieka w różnych sytuacjach jest odmienne, to co o tym decyduje to tzw. osobowość. Osobowość to zespół cech i mechanizmów wewnętrznych, które warunkują zachowanie oraz przebieg procesów psychicznych. Najpopularniejsze typologie osobowości zostały stworzone przez Hipokratesa i Carla Gustava Junga. Popularniejsza jest ta pierwsza gdyż Jung wyodrębnił jedynie osobowości introwertyka i ekstrawertyka. Osobowości wg Hipokratesa Składniki osobowości: - Tożsamość – poczucie odrębności i niepowtarzalności; świadomość siebie i tego kim się jest; a) tożsamość osobista b) tożsamość społeczna - Mentalność - system zasad, którymi kierujemy się w życiu a) Indywidualistyczna b) Kolektywistyczna - Wartości - motywują i wyznaczają cele działań człowieka - Potrzeby – poczucie braku czegoś, co jest niezbędne do życia Piramida potrzeb Abrahama Maslowa - Postawa – stosunek do otaczającej rzeczywistości kształtujący się w procesie wychowania; Odmianą postawy jest stereotyp, czyli uproszczony obraz grup społecznych, osób lub obyczajów; wizerunek ten często opiera się na fałszywej lub niepełnej wiedzy, rzadko ulega zmianom; - Temperament – szybkość i siła zachowania, pobudliwość i tempo procesów psychicznych; - Zdolności - właściwości i cechy psychiczne umożliwiające skuteczne wykonywanie pewnych czynności; - Inteligencja – zespół zdolności umysłowych, które pozwalają na sprawne wykorzystywanie posiadanej wiedzy i przystosowanie do nowych warunków i zadań; Człowiek a zbiorowość. Człowiek funkcjonuje w zbiorowości dzięki istnieniu tzw. więzi społecznych, czyli ogółu stosunków społecznych i zależności, które łączą człowieka ze zbiorowością lub grupą. Są one wynikiem bezpośrednich kontaktów międzyludzkich czyli tzw. styczności przestrzennej. Jest to zarazem pierwszy etap powstawania więzi. Drugi etap to powstanie styczności psychicznej – efekt obopólnych zainteresowań ludzi i zauważania u innych osób cech, które mogą zaspokoić nasze potrzeby. Zainteresowanie takie może przerodzić się w przyjaźń lub sympatię. Na skutek połączenia styczności przestrzennej i psychicznej powstaje styczność społeczna – wymiana informacji między jednostkami i oddziaływanie wzajemne. Skuteczne oddziaływanie przeradza się w powstanie stosunków społecznych i w konsekwencji zależności społecznych Elementy te składają się na więzi społeczne, a Piotr Rybicki dokonał ich klasyfikacji na: - Więzi naturalne - Więzi stanowione - Więzi zrzeszeniowe Dystanse przestrzenne wg Edwarda Hall’a ( Ukryty wymiar) Zbiorowości społeczne Zbiorowość społeczna - zespół ludzi, miedzy którymi wytworzyła się i utrzymuje nawet przez krótki czas więź społeczna. Najprostszą formą zbiorowości jest … Nieco większym jest krąg społeczny. Natomiast największym typem zbiorowości jest … Społeczeństwo a społeczność Społeczeństwo to forma życia ludzi powstająca na drodze ciągłych zmian stosunków społecznych. Tym co buduje społeczeństwo są zbiorowości, w których występują uporządkowane systemy oddziaływań społecznych opartych na związkach. Takie zbiorowości w socjologii nazywamy społecznościami. Społeczności mogą być: - lokalne - regionalne - państwowe - globalne . Pierwowzorem społeczności były wspólnoty oparte na więziach naturalnych. W momencie sformalizowania zasad funkcjonowania tych wspólnot prawem, wspólnym terytorium, kultura i instytucjami, wspólnoty przekształciły się w społeczeństwa. Socjalizacja Od chwili narodzin człowiek staje się częścią społeczeństwa. Od tej chwili rozpoczyna się proces socjalizacji czyli uspołeczniania jednostki. W tym czasie kształtujemy swoja osobowość, budujemy system wartości norm i wzorców oraz poznajemy zachowania obowiązujące w danej społeczności. Proces socjalizacji dzielmy na 2 etapy: - Socjalizację pierwotną – zachodzi poprzez kontakt z rodziną i rówieśnikami; - Socjalizacją wtórną – proces samodzielnego kształtowania osobowości; świadome uczenie się nowych norm i zasad zachowania się; Bywa jednak, ze jednostka ma trudności z przystosowaniem się do życia społecznego lub proces socjalizacji zostaje zakłócony. W takim przypadku podejmuje się działania mające umożliwienie takiemu człowiekowi powrotu do normalnego życia poprzez tzw. resocjalizację. Role społeczne Przechodząc proces socjalizacji, każdy człowiek uczy się zachowania w różnych sytuacjach przyjmując różne role społeczne. Przechodzenie z roli do roli bardzo często powoduje powstawanie konfliktów – przechodzenie z roli ucznia do roli studenta a potem pracownika, lub przechodzenie z roli dziecka do roli rodzica itd. Co zapamiętałem 1. Co to jest socjologia? 2. Jakie są koncepcje zachowania się człowieka? 3. Kto powiedział jako pierwszy „Człowiek jest istotą społeczną”? 4. Czym jest osobowość i jakie są jej składniki? 5. Najmniejszą forma zbiorowości jest ……., a największą ………. . 6. Czym jest społeczeństwo ? 7. Czym jest socjalizacja i czym różni się od resocjalizacji? Dziękuję za uwagę !!!
