Społeczeństwo
advertisement
Społeczeństwo • to podstawowe pojęcie socjologiczne, jednakże niejednoznacznie definiowane. Terminem tym tradycyjnie ujmuje się dużą grupę społeczną, zamieszkującą dane terytorium. Definiuje się je także jako ogół obywateli zamieszkujących obszar danego państwa. Termin ten jednak w mowie potocznej często stosuje się dość swobodnie określając różne kategorie czy warstwy społeczne np. "społeczeństwo górników", "społeczeństwo nauczycieli". Używa się też go na określenie całej żyjącej ludzkości, wówczas używa się określenia społeczeństwo globalne Społeczeństwo • Zbiorowość społeczna w socjologii jest to zbiór osób zajmujących w danym czasie trwale lub nie daną przestrzeń, między którymi dochodzi do interakcji i pojawiać mogą się stosunki społeczne. • W przypadku gdy w danej zbiorowości społecznej wytwarza się struktura społeczna, a jej członkowie zaczynają wspólnie realizować jakieś istotne dla wszystkich cele, wówczas zbiorowość taka może stawać się grupą społeczną. • W przypadku dużych zbiorowości społecznych, zajmujących trwale jakieś terytorium, używa się wobec nich określenia zbiorowość terytorialna. W szczególnych przypadkach zbiorowość terytorialna może stawać się społecznością lokalną. • Zbiorowość to ludzie żyjący na określonym obszarze, których łączą bardziej lub mniej trwałe stosunki i więzi społeczne. Społeczeństwo • Do zbiorowości społecznych o krótkim czasie istnienia, gdzie nie wytwarzają się trwałe więzi społeczne zaliczane są także różne formy tłumu. • Wyróżniamy 5 etapów tworzenia się zbiorowości społecznej. Etapy te nazywamy stycznymi. • 1. etap • A) Styczność przestrzenna - (postrzeganie się wzajemne, rejestracja cech: płeć, wiek i ilość) • B) Styczność psychiczna - formowanie się sympatii • C) Styczność społeczna - wytworzenie się wzajemnego zainteresowania • 2. etap - Wzajemne oddziaływanie • 3. etap - Pobudzanie do stałych działań społecznych aby zaspokoić potrzeby grupy • 4. etap - Wytworzenie się stałych stosunków społecznych • 5. etap - Kształtowanie się wzajemnych zależności wewnątrz grupy Społeczeństwo • Jeżeli owe więzi i stosunki tworzą w miarę uporządkowany i kompletny system oddziaływań społecznych, to wówczas zbiorowość można nazwać społecznością. • Społeczność - połączony ze sobą więziami zbiór należący do danego środowiska społecznego lub zawodowego, zbiorowość osób związanych ze sobą na przykład wspólnym terenem zamieszkania (społeczność lokalna), sposobem wzajemnej komunikacji (społeczność użytkowników Internetu) lub wyznawanymi wartościami (społeczność chrześcijańska). • Pojęcie bliskie definicji grupy społecznej. Społeczeństwo • To duża, wyraźnie wyodrębniona społeczność, która stanowi pewien zamknięty układ, mający wyspecjalizowane instytucje różnego typu (ekonomiczne, polityczne, kulturowe, itp.) integrujące mniejsze społeczności i zbiorowości wchodzące w jej skład. Społeczeństwo • Struktura społeczna – w socjologii strukturę społeczną określa się jako zbiór elementów, z których składa się społeczeństwo oraz układ zależności między nimi. • Elementy struktury społecznej • struktura klasowa • struktura warstwowa • struktura zawodowa • struktura demograficzna Elementy struktury społecznej Struktura klasowa • Klasa wyższa • Klasa średnia • Klasa niższa Przejście z klasy to klasy to ruchliwość społeczna pionowa: • Awans społeczny • Degradacja społeczna Struktura warstwowa • Warstwa społeczna • Struktura zawodowa • Struktura demograficzna Społeczeństwo • Struktura społeczna w socjologii jest to układ wzajemnie powiązanych elementów składowych społeczeństwa np. ról społecznych czy pozycji, między którymi zachodzą mniej lub bardziej dynamiczne procesy oraz występuje hierarchia. Jest to też układ stosunków społecznych pomiędzy poszczególnymi osobami, kategoriami społecznymi lub organizacjami. Obejmuje ona zbiorowości takie grupy i kręgi społeczne oraz społeczności lokalne, a także system relacji uprzywilejowań i upośledzeń zbudowanych na zbiorze społecznych statusów. Pojęcie struktury w socjologii zaczerpnięte zostało z biologii przez Herberta Spencera, który porównywał społeczeństwo do organizmu (zwierzęcego). Społeczeństwo • Wyróżniamy makro i mikrostrukturę społeczną. • Mikrostrukturę tworzą relacje w obrębie małych grup społecznych, np. wspólnot rodzinnych, społeczności lokalnych, kręgów rówieśniczych i towarzyskich • Makrostrukturę tworzą duże grupy i relacje między warstwami, klasami, grupami społeczno - zawodowymi. • Osobny poziom analizy struktury społecznej, na którym istnieją społeczności lokalne czy duże organizacje (grupy wtórne) jest to poziom mezosocjologiczny. Społeczeństwo • Wyróżnia się kilka koncepcji dotyczących struktury społecznej: 1. Teoria funkcjonalno - strukturalna: Jej zwolennicy (między innymi August Comte i Herbert Spencer) uważali, że społeczeństwo jest całością składającą się z wzajemnie zależnych elementów, dzięki czemu możliwe jest funkcjonowanie i rozwój całej zbiorowości. Wszystkie wchodzące w jej skład części są równie ważne i tworzą niepodzielną całość. W ujęciu Alfreda Radcliffe-Browne'a struktura społeczna jest siecią złożonych stosunków międzyludzkich. W jego ujęciu struktura społeczna jest układem pozycji, natomiast organizacja jest układem ról społecznych. 2. Koncepcja konfliktowa: Jej pomysłodawcą teoretycznym był Thomas Hobbes, do jej zwolenników należeli Karol Marks i jego następcy. Według nich społeczeństwo składa się z wzajemnie zwalczających się grup dążących do dominacji. Konflikt klasowy jest przy tym czynnikiem zmian społecznych. Państwo powstaje w drodze regulacji społecznych. Wtedy gdy społeczeństwo jest tak zróżnicowane, że prawa naturalne nie są wstanie rozwiązać tych różnic. Władza publiczna, która powstaje ma za zadanie chronić grupę posiadającą własność. W ujęciu marksistowskim struktura społeczna ogranicza się do struktury klasowej, przy czym sama struktura społeczna wynika z relacji między pracą a kapitałem. Społeczeństwo 3. Koncepcja interakcyjna: Jej zwolennikiem był m.in. Herbert Blumer. Koncepcja ta odrzuca samo pojęcie struktury społecznej jako pewnego układu elementów tworzących całość. Ich zdaniem istotą życia społecznego są przede wszystkim interakcje, jakie zachodzą między ludźmi podejmującymi wspólne działanie. Tak więc strukturę społeczną należałoby rozumieć jako pewien proces oraz układ porozumień i uzgodnień pomiędzy jednostkami. Następuje zróżnicowanie społeczne. Społeczeństwo opiera się na rodzinie i religii. Pojawia się sprawniejsza organizacja, która gwarantuje nowe możliwości. 4. Koncepcja strukturalistyczna Clauda Lévi-Straussa zakłada, że opisywane przez badaczy społeczeństw struktury to tylko modele przydatne w analizie mechanizmów zachodzących w społeczeństwach, natomiast mechanizmy te kształtowane są poprzez struktury głębokie istniejące w ludzkich mózgach. 5. Koncepcja strukturacji wprowadzona przez Anthony'ego Giddensa zakłada, że rzeczywistość społeczna ma dualną naturę. Z jednej strony struktura jest układem reguł działania, ale także umożliwia zaistnienie działań społecznych, jest elementem dynamizującym działanie społeczne. Społeczeństwo • W ujęciu holistycznym struktura jest mechanizmem homeostatycznym, utrzymującym się w równowadze dzięki temu, iż jednostki przypisywane są do ról pełnionych w społeczeństwie, przy czym o jej kształcie czy zmianie decydują zinstytucjonalizowane normy społeczne. W opozycyjnym ujęciu mikrospołecznym, podłożem kształtowania się struktury społecznej są mechanizmy psychologiczne indywidualnych jednostek, które kształtują ją dzięki własnej aktywności. • Struktura społeczna danej grupy czy społeczeństwa nie jest zjawiskiem trwałym. Społeczeństwo ciągle podlega własnej restrukturyzacji. Społeczeństwo • Społeczeństwo obywatelskie - społeczeństwo charakteryzujące się aktywnością i zdolnością do samoorganizacji oraz określania i osiągania wyznaczonych celów bez impulsu ze strony władzy państwowej. • Prawdopodobnie terminu tego jako pierwszy użył Arystoteles, później posługiwali się nim niemiecki filozof Georg Wilhelm Friedrich Hegel i John Locke. • Społeczeństwo obywatelskie potrafi działać niezależnie od instytucji państwowych. Niezależność nie musi oznaczać rywalizacji społeczeństwa z władzą, która występuje zazwyczaj w państwach, w których ustrój polityczny jest sprzeczny z wolą większości obywateli. • Podstawową cechą społeczeństwa obywatelskiego jest świadomość jego członków o potrzebach wspólnoty oraz dążenie do ich zaspokajania, czyli zainteresowanie sprawami społeczeństwa oraz poczucie odpowiedzialności za jego dobro. Społeczeństwo • Przykładowymi przejawami społeczeństwa obywatelskiego są: • aktywność społeczna • organizacje pozarządowe • samorządność • wolontariat • współpraca dla dobra wspólnoty Społeczeństwo • • • • • • • • • Społeczeństwo obywatelskie to takie, w którym: Władza pochodzi od narodu sprawującego władztwo przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio; Każda władza i jej każdy organ może działać tylko w ramach i na podstawie prawa; Największą moc sprawcza ma konstytucja i normy prawa międzynarodowego; System źródeł prawa jest jasny i uwzględnia interesy obywatela; Istnieje prawny system ochrony praw i wolności obywatelskich; Funkcjonują instytucje gwarantujące przestrzeganie praw, a więc np.. Trybunał Konstytucyjny, Rzecznik Praw Obywatelskich; Obywatele mają zapewnioną możliwość czynnego uczestnictwa w różnych dziedzinach życia społecznego; Istnieją prawne gwarancje tworzenia organizacji wyrażających interesy obywateli
